Þjóðviljinn - 17.03.1984, Blaðsíða 14

Þjóðviljinn - 17.03.1984, Blaðsíða 14
14 SIÐA - ÞJOÐVILJINN■ Helgin 17. - 18. mars 1984 Helgin 17. - 18. mars 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15 „Ríkisútvarpið skal stuðla að al- mennri menningarþróun þjóðarinn- ar og efla íslenska tungu“, segir í útvarpslögunum frá 1971. Nýlega vakti Árni Björnsson máis á menn- ingarstefnu ríkisútvarpsins á út- varpsráðsfundi og spurði hvort þessi klausa hefði nokkurn tíma verið túlkuð og var haldinn sérstak- ur fundur til að ræða málið. í yfir- skrift gerðar frá þessum fundi stendur „Hugsjónafundur“. Við leituðum til Árna til að spyrja hvað hefði vakað fyrir honum með því að hefja þessa umræðu. - Þessi setning í útvarpslögunum er ákaflega óljós og stendur engum nær en útvarpsráði að túlka hana en það hefur mér vitanlega aldrei verið gert. Menningar- stefnan var svo rædd á fundinum en engar ákvarðanir teknar. Sjálfur tel ég að íslensk menning í ríkisútvarpinu verði einkum efld á tveimur forsendum, í fyrsta lagi með því að gefa mönnum sem flest og best tækifæri til að koma verkum sínum á framfæri og þar með fyrir dóm almennings og í öðru lagi með því að forðast menningarlega einang- run en kynnast sem best andlegum og verk- legum afurðum frá sem flestum þjóðum. - Finnst þér skorta á að þetta sé til stað- ar? - Já, að mörgu leyti. í fyrra var t.d. gerð horfendakönnun, sem að vísu var ófull- komin vegna þess m.a. að hvorki unglingar né ellilífeyrisþegar fengu að taka þátt í henni, en hún bendir til að fólk vilji í sjón- varpi fyrst og fremst innlent efni svo sem skemmtiþætti, fréttaefni, barnaefni og leikrit. En sjónvarpið hefur alls ekki getað eflt íslenska dagskrárgerð eins og vera ætti, m.a. vegna þess hve afnotagjöldin eru lág. Þrátt fyrir hina mikiu þjónustu sem útvarp- ið veitir landsmönnum er t.d. áskrifaverð dagblaðanna mun hærra. Menningarleg einangrun - En hvað áttu við með menningarlegri einangrun? - Þar á ég við að af hinu erlenda efni sjónvarpsins eru nær tveir þriðju hlutar breskir og bandarískir. Þetta hlutfall er ó- æskilega hátt, ekki af því að breskt og bandarískt efni sé eitthvað lakara en annað efni, heldur af því að þetta ýtir undir vissa menningarlega einangrun sem dregur úr víðsýni þjóðarinnar. Þegar ríkisútvarpið tók fyrst til starfa um 1930 var það mjög hentugur tími frá þjóðernislegu sjónarmiði. Við bjuggum við nýfengið fullveldi, en átt- um þó eftir í sjónmáli síðasta áfangann í sjálfstæðisbaráttunni. Þúsund ára Alþingis- hátíðin jók enn á þennan þjóðholla anda. Þá voru íslendingar ekki orðnir smitaðir af neinu erlendu útvarpsefni fyrirfram þegar Ríkisútvarpið hóf starfsemi sína og var því hægt að byrja frá grunni. Og íslendingar mótuðu þennan miðil á mjög sjálfstæðan hátt. Hljóðvarpið hefur frá upphafi verið þjóðinni mikill skóli, bæði á sviði inn- lendrar og fjölþjóðlegrar menningar. Sem dæmi má nefna hina aðdáunarverðu þrautseigju við að kynna þjóðinni sígilda tónlist fyrstu áratugina þrátt fyrir sífelldar bölbænir hins svokallaða háværa meiri- hluta. Sjónvarpið tók til starfa við miklu efiðari aðstæður að þessu leyti. - Hvernig þá? - í fyrsta lagi var ekkert stórt takmark framundan í sjálfstæðisviðleitni sem sam- eiginlegt væri öllum þorra þjóðarinnar og skilgreining á þjóðfrelsisbaráttu var m.a.s. fyrir löngu orðin flokkspólitískt bitbein. í öðru lagi hafði þá um árabil verið starfrækt hér útlend sjónvarpsstöð sem náði til þéttbýlasta hluta landsins og hafði því mótað hjá fjölda hinna fyrstu sjónvarpsnot- enda tiltekna skoðun á því hvernig sjón- varpsdagskrá „ætti“ að vera. Takmörkun sendinga frá Keflavíkursjónvarpinu varð mikið átakamál. Viljandi eða ósjálfrátt virðist því hafa verið leitast við að gera umskiptin frá bandarísku sjónvarpi og nokkurra ára tvíbýli yfir í íslenskt sjónvarp sem átakaminnst á þann veg að breytingin yrði ekki mjög átakanleg. Það er vafalítið ein ástæða þess hversu hiutfallslega mikið breskt og bandarískt efni er í íslenska sjón- varpinu. Þetta háa hlutfall á sér að vísu aðrar praktískar orsakir. Bretar og Banda- ríkjamenn hafa verið á undan öðrum í dreifingarpólitík. Lengst af hefur verið langauðveldast, fljótlegast og ódýrast að Menningarstefna verði mótuð Viðtal við Árna Björnsson útvarpsráðs- mann um menningarstefnu Ríkisút- varpsins, málfarsráðunaut og frjálsan útvarpsrekstur semja við fyrirtæki þeirra um kaup á sjón- varpsefni. En þetta er nú að breytast. Útvarpsráö á að hafa sjálfstæða stefnu - Heldurðu ekki að það verði við ramm- an reip að draga að breyta þessum hlutföll- um? - Það er búið að móta ákveðinn smekk og síðan gerist það þegar farið er út fyrir þennan smekk þá rísa alltaf upp einhverjir nafnleysingjar í lesendadálkum blaðanna eða þá að þeir hrella útvarpsráðsmenn með hringingum. Ég tel hæpið að taka mark á þessum óljósa þrýstihópi. Útvarpsráð á að hafa sína sjálfstæðu stefnu og standa við hana. - En telur þú að það sé raunverulegur vilji fyrir breytingum í útvarpsráði? - Mér finnst að vísu útvarpsráðsmenn hafa góðan vilja, en vera mjög varfærnir í að breyta og bera t.d. fyrir sig að „fólk“ vilji helst ekki annað en breskt og bandarískt efni. Það minnir mig mest á rök sovéskra yfirvalda þegar þau eru að prédika sósíalre- alisma í myndlist og segja þá að „fólk“ vilji ekki annað. Hér gildir Iíka tregðulögmálið og samlíking Flosa Ólafssonar við kýrnar í Strandasýslu sem vegna slæmrar heyskap- artíðar höfðu orðið að lifa á súrheyi í heilan kýraldur. Þær myndu sjálfsagt flestar fúlsa við þurrheyi, ef fram færi skoðanakönnun meðal þeirra. - Á þá útvarpsráð að hafa vit fyrir fólki? - Ég viðurkenni það fúslega að ég er mikill forræðismaður og lít svo á að útvarp- ið eigi ekki síður að vera uppeldisstofnun en afþreyingarstofnun. Þetta er svipað sem gerist í skólum. Nemendur eiga ekki að ráða öllu sem kennt er. Þeir sem hafa litrík- ari kynni af alþjóðlegu sjónvarpsefni en þorri almennings eiga að miðla öðrum af þeirri reynslu. Málfarsráðunautur - Mig langar til að víkja að öðru máli. Þú áttir hlut að því að leggja til í útvarpsráði að ráðinn yrði málfarsráðunautur við útvarp- ið. Hvað geturðu sagt mér um þessa tillögu? - Já, það var skipuð nefnd af útvarps- ráði, og í henni áttu sæti Eiður Guðnason, Hjörtur Pálsson dagskrárstjóri og ég. Fyrsta tillaga hennar var að skipaður yrði málfarsráðunautur við Ríkisútvarpið í eitt ár til reynslu. Það var svo samþykkt í ráðinu að beina þeim tilmælum til útvarpsstjóra að þetta yrði gert í eitt ár til reynslu. Sjálft útvarpsráð getur ekki ákveðið slíka ráðn- ingu, því að það hefur ekki með fjárveiting- ar að gera. - Og hvað á þessi málfarsráðunautur að gera? - Hugmynd okkar er sú að þeir sem ráða sig til samfelldrar dagskrárgerðar, t.d. í heilan vetur, verði látnir ganga undir hæfn- ispróf í munnlegri og skriflegri meðferð móðurmálsins. Þetta próf væri einfaldlega Árni: Af hinu erlenda efni sjónvarpsins eru nær tveir þriðju hlutar breskir og bandarískir. Þetta hlutfail er óæskilega hátt. Ljósm. Atli. fólgið í því að semja texta og lesa hann - annað ekki. Ég tel að ekkert skólapróf dugi hér, ekki einu sinni lokapróf í íslenskum fræðum frá Háskóla íslands. Það segir ekk- ert til um það hvort menn geti tjáð sig í útvarpi. Nú ef maður stenst ekki slíkt hæfn- ispróf í fyrstu, en virðist efnilegur að öðru leyti, þá sé honum gefinn kostur á þjálfun í meðferð íslensku. Hér á alls ekki að vera um einstrengingslega málhreinsunarstefnu að ræða, heldur þvert á móti sveigjanleika í meðferð móðurmálsins. Það má líka gjarnan koma fram að margt af þessu fólki sem sér t.d. um poppþætti í útvarpinu hefur yfir að ráða talsverðri leikni í móðurmál- inu, bara ef það kærir sig um, og það er óþarfi fyrir þetta fólk að nota flatneskju- legan stíl. Allir starfsmenn ættu að geta leitað til þessa ráðunautuar og hann gæti líka tekið við ábendingum frá hlustendum. - Er þessari tillögu beint gegn málfari sem heyrist á Rás 2? - Nei, henni er ekki beint gegn neinum. Hins vegar er hún næstum því fyrsta beina átakið til þess að útvarpið framfylgi þessari grein í útvarpslögunum um að efla íslenska tungu. Þetta var óþarfi þegar útvarpið var að byrja, því að þá réðust nær eingöngu góðir íslenskumenn til starfa hjá því, en núna er krafist svo margs annars. Það er ekki endilega víst að menn sem eru færir tæknilega séð séu fæddir með gott tungiu tak. Ég álít einmitt að stjórnendur þátta sem börn og unglingar hlusta mest á geti verið einhverjir áhrifamestu móðurmáls- kennarar þjóðarinnar. Aldrei komið auga á rökin - Að lokum Árni. Hvernig líst þér á til- lögur um frjálsan útvarpsrekstur? - Sá þingflokkur, sem kaus mig í út- varpsráð, og eins forveri minn í starfi höfðu fallist á þessa breytingu með vissum skilyrð- um. Persónulega er ég íhaldssamari. Ég hef aldrei komið auga á rök fyrir þessari nauð- syn að afnema einkarétt Ríkisútvarpsins og veit ekki hvaða ófrelsi það er sem menn þykjast eiga við að búa. Mér sýnist líka vera viss þverstæða í áliti útvarpslaganefndar - hún segist vera andvíg viðskiptaútvarpi en opnar samt fyrir möguleika á því og þá held ég að verði ekki við neitt ráðið. - Þú ert þá hræddur við þessar breyting- ar? - Ég held að þær verði ekki til góðs og tel að viðskiptaútvarp leiti alltaf að lægsta sam- nefnaranum. Ef þessar nýju stöðvar eiga að lifa á auglýsingum óttast ég að þær muni lækka „standardinn" m.a. með því að draga auglýsingatekjur frá Ríkisútvarpinu og það tap verði ekki bætt með öðrum hætti þrátt fyrir góðar yfirlýsingar af hálfu útvarpslag- anefndar. Nóg hefur þó fjársvelti Ríkisút- varpsins verið hingað til. (Viðtalið er að nokkru leyti byggt á memorand- um Árna handa útvarpsráði). -GFr Haustiö 1981 skipaöi Ingvar Gíslason, þáverandi menntamálaráðherra, nefnd til aö endurskoða útvarpslög, og ári síöar skilaði hún áliti. Ragnhildur Helgadóttir, núverandi menntamálaráðherra, hefur nú lagt fram frumvarp til nýrra útvarpslaga sem byggir á áliti þessarar nefndar. Þar er meöal annars gert ráö fyrir því að sveitarfélögum og félögum, sem til þess eru stofnuð, veröi veitt heimild til útvarpsrekstrar á afmörkuðum svæð- um og einokun Ríkisútvarpsins þar með aflétt. Þorbjörn Broddason dósent í félagsvísindadeild við Háskóla ís- lands hefur látið þetta mál til sín taka, m.a. með umsögn um álit útvarpslag- anefndar til menntamálaráðherra og fleiri aðila en hann kennir fjölmiðla- fræði innan sinnar fræðigreinar við Há- skólann. Við gengum á fund Þorbjarn- ar til að forvitnast um hvað hann er einkum gagnrýninn á í sambandi við frumvarpið. Hann sagði í upphafi: - Ég vil taka það fram að útvarpslaga- nefnd skilaði prýðisgóðu verki á ýmsan hátt enda sátu í henni öndvegismenn. Hins veg- ar koma fram í áliti hennar ýmsar þversagn- ir sem ég er ekki viss um að nefndin hafi gert sé fulla grein fyrir. Bæði eru settar fram meginreglur sem eru svo brotnar í öðru orði og öðrum getur orðið erfitt að koma í fram- kvæmd. Viðskiptaútvarp eða ekki? Viltu útskýra það nánar? - Ég get t.d. nefnt að skv. frumvarpinu er ekki gert ráð fyrir a félög geti komið á við- skiptasjónvarpi og formaður nefndarinnar ítrekaði það margsinnis. Hins vegar er reiknað með því að eina örugga tekjulind slíkra stöðva verði auglýsingar. Og sjón- varpsstöð sem rekin er með auglýsingum er náttúrulega ekkert annað en viðskiptasjón- varp. Hvers vegna ekki er reiknað með við- skiptasjónvarpi er ekki rökstutt en ég geri ráð fyrir því að það komi fram í 3. grein frumvarpsins þar sem segir að útvarps- stöðvar skuli stuðla að almennri menning- arþróun og efla íslenska tungu. Þá segir ennfremur orðrétt: „Útvarpsstöðvar, er Undanþágur frekar en lög til að byrja með, segir Þorbjörn Brodda- son dósent um frjálsan útvarpsrekstur Þorbjörn: Ymsar þversagnir eru í útvarpslagafrumvarpinu. Ljósm.: -eik. leyfi fá til útvarps, skulu í öllu starfi sínu halda í heiðri lýðræðislegar grundvallar- reglur. Þeim ber aðvirða tjáníngarfrelsi og stuðla að því að fram komi í dagskrá rök fyrir mismunandi skoðunum í umdeildum málum.“ Það er svo gert ráð fyrri því að útvarpsréttarnefnd hafi eftirlit með því að svæðaútvarp framfylgi þessum reglum. Svo segir í frumvarpinu: „Þeir aðilar, einstak- lingar, félög eða stofnanir, sem telja að út- varpsstöð hafi ekki uppfyllt framangreind skilyrði gagnvart þeim og synjar þeim um að koma sjónarmiðum sínum á framfæri í dagskrá með hætti sem þeir vilja við una, geta lagt málið fyrir útvarpsréttarnefnd. Nefndin skal þá eins fljótt og við verður komið fella úrskurð um kæruefnið og er sá úrskurður bindandi fyrir málsaðila." Þarna er þessi nefnd komin í dómarahlutverk, meira að segja án áfrýjunarréttar, sem ég held að hún geti engan veginn ráðið við. Hvers vegna ekki? - Ef frumvarpið yrði að lögum sprytti vafalaust upp töluverður fjöldi lítilla einka- stöðva sem sendi út í nokkra klukkutíma í senn. Nefndin gæti ekki sinnt eftirliti með stöðvunum nema í litlum mæli. Þar að auki er hér komin viss þversögn vegna þes& að þetta markmið er líka sett í sambandi við lög um Ríkisútvarpið - vegna þess að það hefur verið einokunarstöð. Nú er verið að taka upp algjörlega nýja stefnu og þá tel ég þetta vonlaust í framkvæmd og vafasamt út frá almennu sjónarmiði. Þessar stöðvar eiga að njóta frelsis - í orði kveðnu - en jafnframt eru þeim settar strangar hömlur. Það ætti þá eins að setja sömu skorður á dagblöð. Ef þau eiga að virða tjáningar- frelsi verða þau ávallt að ljá andstæðing- num rými til svars. Segjum svo að Tófuvinafélagið stofnaði útvarpsstöð og bændasamtökin heimtuðu að fá inni í hvert sinn sem tófur ber á góma í stöðinni. Það gengi ekki. Sá sem liggur eitthvað mikið á hjarta verður að stofna eigið blað eða eigin útvarpsstöð. Hann hefur engan rétt á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri á ann- an hátt. Ef menn vilja ekki breyta þessu í sambandi við dagblöðin - sem kostaði reyndar stjórnarskrárbreytingu - hvers vegna þá að setja þetta inn í sambandi við útvarpsrekstur. Hver á að borga brúsann? En hvernig á að reka slíkar stöðvar ef ekki verða leyfðar auglýsingar? - í fjórðu grein frumvarpsins stendur: „Útvarpsstöðvar, er fengið hafa leyfi.til þráðlausra útsendinga... skulu hafa leyfi til að afla fjár til dagskrárgerðar með auglýs- ingum.“ Þetta myndi hafa þær afleiðingar að annaðhvort drægjust auglýsingar Ríkis- útvarpsins og annarra fjölmiðla saman eða heildarfjármagn til auglýsinga í þjóðfé- laginu eykst. Og hver borgar brúsann ef það síðara verður ofan á? Það mun almenning- ur gera í formi hækkaðs vöruverðs. Það er því spurning hvort við eigum að leyfa auglýsingar í einkaútvarpsstöðvum eða leita að öðrum leiðum. Ég tel að það eigi að leita annarra leiða. Nú er hægt að lykla bæði þráðarsendingar og þráðlausar sendingar en slíkt lyklað kerfi þýðir einfaldlega það að sjónvarpssending er brengluð og menn þurfa að hafa tæki í fórum sínum til að færa hana í rétt horf. Þetta er orðin þekkt tækni. Ég tel að einfaldast sé að krefjast afnota- gjalda af þessum stöðvum eins og Ríkisút- varpinu og þannig séu þær reknar. Með hvaða hætti? - Ég hef bent á þá leið að hækka afnota- gjald af útvarpi, sem allir greiða, en hækk- unin renni ekki til Ríkisútvarpsins, heldur til þeirrar einkastöðvar, sem notandinn sjálfur kýs. Þetta tryggir þeim einkastöðv- um, sem njóta vinsælda, fjármagn með lýð- ræðislegum hætti og gefur fólki fullkomið frelsi að velja sér stöð sem þeir vilja hlusta á. En er ekki erfitt að koma í veg fyrir alls konar dulbúnar auglýsingar? - Það getur orðið erfitt í framkvæmd og sjálfsagt mun eitthvert dagskrárefni alltaf liggja á mörkum fræðslu og auglýsingar. Hvaða leiðir hafa verið farnar í öðrum löndum? - Það er með mjög mismunandi hætti. í Bandaríkjunum hefur frá upphafi verið ríkjandi hreint viðskiptaútvarp eða sjón- varp. Bretar hafa undanfarin 30 ár smám saman verið að víkja frá ríkiseinokun og þar er nú korninn fjöldi einkastöðva sem reknar eru með auglýsingum. Á Norðurlöndum hefur verið ríkjandi al- gjör ríkiseinokun á útvarpi ef frá er talin önnur af tveimur sjónvarpsstöðvum í Finn- landi. Nú eru að verða breytingar á. Norð- menn og Danir eru með tilraunastarfsemi á frjálsumútvarpsrekstriþar sem engar aug- lýsingar eru leyfðar. Það eru mjög forvitni- legar tilraunir. Danir settu einfaldlega undanþáguheimild í útvarpslögin og eru að prófa sig áfram með nákvæmu eftirliti, ætla að læra af reynslunni. Margir einkaaðila þar fá styrki til að gera tilraunir. Svíar hafa hins vegar alls ekki slakað á einkarétti sænska útvarpsins en þeir hafa hins vegar ástundað stórfellda valddreif- ingu innan kerfisins. Þeir eru búnir að stofna sjálfstæðar stöðvar í hverju léni í landinu sem fara misjafnar-leiðir. Sumar þeirra njóta mikillar hylli og gegna merku menningarhlutverki. Þarna er orðin mikil gróska án þess að útvarpsrekstur sé settur í hendur á mörgum einkaaðilum. Engar auglýsingar eru leyfðar og þetta kerfi hefur gefist svo vel að litlar raddir eru um breytingar á því. Svo eru líka við lýði þar svokallað grenndarútvarp. Ymis félaga- samtök fá að senda út stutta stund á dag og ná útsendingar þessar yfir lítið svæði. ís- lendingafélögin í Svíþjóð hafa t.d. fengið þennan rétt. Best að fara verlega í sakirnar Og hvað telur þú svo heppilegasta form- ið? - Eins og sjá má er um margar leiðir að velja, allt frá bandaríska útvarpinu, sem er hreint viðskiptaútvarp, til hins sænska þar sem er stórfelld valddreifing án auglýsinga. Hvort tveggja gengur. Á Ítalíu virðist þró- unin hins vegar hafa. farið úr böndunum. Einkastöðvarnar þar eru smám saman að grafa undan Ríkisútvarpinu sem stendur höllum fæti. Nýjar stöðvar þar eru að koma sér upp neti sem stendur í harðri samkeppni við Ríkisútvarpið. Meðan Ríkisútvarpið þar hafði einokun var því beitt á mjög óvæg- in hátt svo að þetta er að nokkru leyti sjálf- skaparvíti og að nokkru leyti stafar þetta af því að ekki hefur verið farinn millivegur. Það sem ég óttast í sambandi við ný útvarps- lög er að Ríkisútvarpið fari illa út úr þeim og þá tapa allir og viðhaldi lýðræðis er hætt. Enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur. Ríkisútvarpið hefur hingað til verið- þótt deilt sé um efni þess - óumdeild stofn- un. Þó að um alllangt skeið hafi verið uppi raddir um að gera róttækar breytingar á því hafa þær ekki fengið hljómgrunn hjá stjórn- málamönnum. Jafnvel boðberar frjáls- hyggju í hópi þeirra hafa ekki vilja draga úr starfsemi Ríkisútvarpsins. Nú kemur fram frumvarp sem menntamálaráðherra næst- stærsta stjórnmálaflokksins lét semja og ráðherra stærsta flokksins leggur fram. Það eru því breyttir tímar. Því er eðlilegt að spurt sé: Hverju erum við að sleppa og hvað kemur í staðinn? Hver er afstaða vinstri manna? - Það er rétt að taka það fram að þó að breytingar hafi fengið takmarkaðan hljóm- grunn bæði á vinstri og hægri væng stjórnmálanna þá hafa á báðum köntum komið ákveðnar raddir um breytingar sl. hálfan annan áratug. Erlendis hafa til dæm- is komið fram menn sem eru langt til vinstri og verið boðberar meiri háttar valdadreif- ingar í ljósvakanum. Þar get ég nefnt mann eins og Hans Magnus Enzenberger í Þýska- landi. Ef vel tekst til getur það orðið til mikillar upplyftingar og skemmtilegrar breytingar í fjölmiðlaheimi þjóðarinnar. Mitt mat er það að ekki sé tímabært að gera umfangsmiklar lagabreytingar heldur byrja á undanþágum frá einokuninni og síðan verði sett löggjöf eftir 2-3 ára tímabil í kjöl- far félagslegra, efnahagslegra og lagalegra kannana á áhrifum breytinganna. Þetta tel ég farsælast og það sem mest verkvit er í. Við vitum lítið um þróun þessara mála þeg- ar skriðan fer af stað. Þó að íslendingar telji sig vera gáfaða þjóð finnst mér ólíklegt að við getum fremur en aðrir séð fyrirfram hvernig málin þróast. Við ættum því að taka aðrar þjóðir til fyrirmyndar, fara varlega í sakirnar og setja ekki heildarlöggjöf fyrr en að loknu tilraunatímabili. -GFr

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.