Þjóðviljinn - 23.11.1986, Blaðsíða 17

Nafn vikunnar
Erum báðar miklar
barnakellingar
Kristín og iðunn Steinsdœtur hlutu 1. verðlaun í
leikritasamkeppni ríkisútvarpsins og eru nafn vikunnar
fyrir bragðið
Við höidum áreiðanlega
áfram að skrifa saman. Okkur
finnst það svo skemmtilegt að
við tímum ekki að hætta því,
segir Kristín Steinsdóttir, sem
ásamt Iðunni systur sinni er
nafn vikunnar. Fyrirviku síðan
frumsýndi Leikfélag Húsavík-
ur gamanleik eftir þær systur,
Síldin kemur, síldin fer, og á
miðvikudaginn fengu þær svo
1. verðlaun í leikritasam-
keppni útvarpsins fyrir leikritið
19. júní. Þessi vikaávafalaust
eftir að verða þeim minnis-
stæð og ekki að ástæðu-
lausu.
Kristín og Iðunn fæddust á
Seyðisfirði og ólust þar upp þar til
þær fóru í Menntaskólann á Ak-
ureyri og gamanleikurinn Sfldin
kemur, síldin fer byggir einmitt á
reynslu þeirra af þes&um frægu
sfldarvertíðum þar fyrir austan.
„Við gerum þarna einu sfldar-
sumri skil, ekki endilega austur á
Seyðisfirði, en auðvitað erum við
að skrifa um Seyðisfjörð. Við
reyndum að skrifa það þannig að
allir sem hafa verið í sfld geti
fundið þarna sitt sfldarsumar,
þótt það hafi kannski verið
norður á Siglufirði. Iðunn samdi
söngtextana í leiknum við lög frá
þessu tímabili, sem er um 1960.
Við bregðum ljóma á sfldar-
pláss þar sem eru innfæddir, sem
sumir hverjir fagna sfldinni, aðrir
amast við henni. Nú svo tökum
við náttúrlega fólkið sem kemur
að, fólkið sem fylgdi sfldinni og
sveitapíurnar sem komu að salta.
Við reyndum sem sagt að draga
þarna upp eins fjölbreytilegt
mannlíf og kostur var.
Leikfélag Húsavíkur setti þetta
upp undir leikstjórn Rúnars
Guðbrandssonar og þau gerðu
þetta afskaplega vel.“
Nú var þetta fyrsta uppfærsla á
leikriti eftir ykkur. Leið þér ekki
bara vel á frumsýningunni?
„Þetta var stórkostlegt.
Reyndar var ég með svolítinn
fiðring í maganum, en þetta var
svo stórkostlegt að ég held ég eigi
aldrei eftir að upplifa slíkt aftur.
Þetta var jú í fyrsta sinn og það
var alveg yndislegt. Það var líka
gaman að setja þetta upp á Húsa-
Þetta er svo skemmtilegt að við tímum ekki að hætta þessu, segir Kristín sem
þarna er með Iðunni systur sinni eftir að Markús Örn Antonsson hafði veitt þeim
1. verðlaun fyrir 19. júní. Mynd Sig.
vík, þar sem áhugamanna-
leikhúsið er mjög öflugt.“
Um hvað fjallar svo 19. júní?
„19. júní fjallar um ósköp
venjulega konu sem við nefnum
Önnu. Hún vinnur úti og er með
heimili að auki. Hana langar til
þess að gera svo ótal margt, en
það er aldrei tími til neins nema
að vinna og sjá um heimili, því
hennar áhugamál stangast alltaf á
við þarfir heimilismanna.
Það sem við erum að reyna að
fjalla um þarna erum við sjálfar.
Það er ekki stóri vondi karlinn
sem við erum giftar, sem endilega
vill stjórna lífi okkar, heldur sú
staðreynd að við getum ekki
spyrnt við fótum og sagt: Nú ætla
ég að gera þetta og svo get ég bara
gert allt hitt á eftir ef ég hef tíma
til þess. Það er „Annan“ í okkur
öllum sem við erum að benda á.“
Hvernig datt ykkur
í hug að fara að vinna saman?
Þetta er óneitanlega svolítið
óvenjulegt.
„Þetta byrjaði nú allt saman
fyrir tveimur árum, þá byrjuðum
við á Sfldinni. Það vildi þannig til
að við fórum á söngleik saman.
Hann var ágætlega sunginn, það
vantaði ekki, en það hneykslaði
okkur gersamlega hvað sögu-
þráðurinn var lélegur. Þar sem
við sátum saman við systur og
mennirnir okkar og vorum
eitthvað að gantast með þetta, þá
segja þeir: Hvers vegna skrifið
þið ekki bara söngleik? Þið eruð
svo góðar með ykkur. Við tókum
þá bara á orðinu og byrjuðum
eiginlega með það sama. Okkur
hafði svo lengi langað að skrifa
Sfldina.“
Er þetta erfið samvinna?
„Nei, þetta er afskaplega ljúf
samvinna. Það sem ég held að
geri þetta svo skemmtilegt hjá
okkur er að við erum aldrei að
keppa hvor við aðra. Við höfum
verið spurðar hvor okkar ræður,
en auðvitað ræður hvorug okk-
ar.“
Hvað ertu að fást við núna?
„Ég er að reyna að skrifa barna-
bók, en ég veit ekki hvort það
verður nokkurn tíma nokkuð úr
því. En það er allt í lagi, ég les
hana fyrir krakkana mína og ef
hún fer aldrei lengra þá hafa þau
þó haft gaman af henni.“
Þið systur hafið fengið tvær
viðurkenningar nú á einni viku.
Hvetur þetta ykkur ekki til dáða?
„Þetta er okkur alveg óskap-
lega mikils virði og verður okkur
mikil hvatning. Okkur hefur
mikið langað til þess að skrifa
barnaleikrit, en verið ráðið frá
því, sagt að það borgi sig bara
ekki, en eftir þetta er ég alveg
sannfærð um að við setjumst nið-
ur og skrifum samt barnaleikrit.
Við erum báðar miklar
barnakellingar og okkur langar
til þess að skrifa fyrir börn, enda
finnst mér alls ekki nógu mikið
gert af að skrifa leikrit fyrir
börn.“
Hafið þið alltaf verið svona
samheldnar?
„Já, við höfum alltaf verið
mjög samheldnar. Þegar mamma
okkar dó fyrir 22 árum treystust
þau bönd enn.
Og þið eigið örugglega eftir að
senda eitthvað frá ykkur í fram-
tíðinni.
„Ég vona það, við höfum svo
gaman af þessu. Það verður
a.m.k. eitthvað til, hvort sem það
fær að fara á svið eða ekki,“ sagði
Kristín.
-gg
1
!
I
______________LEtÐARI________
Á öndverðri bókatíð
Nú er að hefjast bókatíð eins og hvert manns-
barn veit. Og hér og þar í fjölmiðlum fara menn
um þau tíðindi heldur hryssingslegum orðum,
tala um bókaflóð sem eitthvert uggvænlegt nátt-
úrufyrirbæri, fara háðslegum orðum um ýmsa
fylgifiska þess og þar fram eftir götum. Enda þó
venjulega á því, að gjalda nokkra varaþjónustu
þeirri hefð sem er fyrir bóklestri í landinu og
þeim sið að menn færi vinum og ættingjum gjafir
í bókarlíki.
Fyrir nokkrum misserum mátti heyra það oft
hjá útgefendum, höfundum og bóksölum, að
þeir væru mjög uggandi um sinn hag. Bóksala
dróst saman og eitt árið hrapaði hún snögglega.
Menn fóru að leggja út af þessum tíðindum eftir
því sem andinn inn gaf hverjum og einum. Flest-
ir töluðu sig inn á þær brautir, að hér væri það
að koma fram sem lengi hefði verið spáð: bókin
væri komin á undanhald vegna þess, hve harðri
samkeppni hún mætir þar sem eru aðrir fjöl-
miðlar - blöð, tímarit, útvarp, sjónvarp, mynd-
bönd og þar fram eftir götum.
Var í rauninni ekkert eðlilegra en að þessi yrði
niðurstaðan, því vitanlega er þessi harða sam-
keppni staðreynd, og það er einnig augljóst, að
staða bókarinnar er ekki tryggð fyrirfram á tím-
um örra breytinga á lífsháttum og þá ekki síst
tómstundavenjum.
Aðstandendur bóka snerust til varnar með
ýmsum hætti og fengu m.a. alla þá fjölmiðla til
liðs við sig sem reyna að láta sig íslenska menn-
ingu og sérstöðu hennar nokkurs varða. Og
skýrslur herma, að það hafi tekist að snúa þró-
uninni við, að minnsta kosti í bili. Bókaútvegur
síðasta árs mun til dæmis hafa komið allvel út í
þeim magntölum, sem því miður segja aldrei
nema hálfa sögu.
Magnið, bóksalan í heild, skiptir að sönnu
máli. Með því að vísa til þeirra vitum við að
sönnu fátt um skiptingu bóka í flokka eftir gæð-
um og viðfangsefnum. En magnið skapar í
sjálfu sér nokkrar forsendur fyrir því að bókaút-
gáfan geti verið nægilega fjölbreytt. Mikill fjöldi
bóka, sem dreifist víða, fækkar þeim einstak-
lingum og heimilum sem ekki telja það sjálf-
sagðan hlut að grípa til bókar til fullnægingar
ýmissa þarfa. Þetta magn eykur líkur á því að
menn haldi áfram að glíma við ólíkustu við-
fangsefni, koma hinum margvíslegasta fróðleik,
þörfum jafnt sem óþörfum, á íslenska tungu.
Auk þess bendir reynsla síðustu missera til
þess, að samsetning bókaframleiðslunnar hafi
verið að þróast í heldur jákvæða átt. Munar þar
ef til vill mestu um frumkvæði í innlendri barna-
bókagerð og svo þá sjóði, sem hafa greitt mjög
fyrir því, að þýdd væru á íslensku ýmis ágæt
verk heimsbókmenntanna. Þá er og líklegt að
sá stóri flokkur bóka sem fellur undir endur-
minningar, þjóðlegan fróðleik ýmisskonar og
fleira þesslegt, sé jafnbetri en við áttum fyrr að
venjast - ekki eins mikið um rit innan hans sem
til eru orðin af augljósum vanefnum.
Við skulum vona að við megum í ár upplifa
góða bókatíð og að því styðji samstillt átak
margra. Bókarýnenda, sem á hvílir sú ábyrgð
að láta fólk vita með falslausum hætti hvað er að
gerast, bóksala sem þurfa bæði að sýna hugvit
og nauðsynlegasmekkvísi íkynningu bóka-og
margra annarra. Mestu skipta að sjálfsögðu
höfundarnir og þýðendurnir sjálfir - þeir sem
glíma við þá lífsnauðsyn lítillar þjóðar að mál
hennar sé lifandi, ferskt og sterkt í átökum við öll
mannleg viðfangsefni.
Hingað kom í vikunni þýskur rithöfundur og
blaðamaður, Gunter Wallraff, sem hefur tekist
með sérstæðum heimildaádrepum sínum að
sanna, að bókin þarf ekki að vera dæmd til að
vera veikur miðill og áhrifalítill. Fordæmi hans er
merkilegt, þótt fáir muni eftir leika í bókstaf-
legum skilningi: altént minnir það á eitt sem ekki
má gleymast - að vinsæl bók þarf ekki að vera
ómerkileg bók. Og í kveðjuskyni við góðan gest
skal lesendum árnað góðrar bókahátíðar með
orðum hans: „Það samfélag er vansælt sem er
hætt að lesa - það hefur misst sitt minni“.
Sunnudagur 23. nóvember 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17