Þjóðviljinn - 28.08.1987, Side 18

AKUREYRI
Akureyri 125 ára
Skilningur á
umhverfisvemd
hefur aukist
Þegar gengið er um götur Ak-
ureyrar má víða sjá að íbúar
bæjarins hafa á undanförnum
árum verið iðnir við að gera þau
sem best úr garði með því að
mála þau og halda þeim mörgum
hverjum vel við. Einnig er áber-
andi að lítið af rusli er á baklóðum
húsa og fyrirtækja. Þá eru götum
bæjarins vel við haldið eftirmiklar
jarðvegsframkvæmdir fyrir rúm-
um 10 árum þegar allar götur
bæjarins voru grafnar sundur og
saman meðan verið var að leggja
lagnir fyrir hitaveituna.
Til að fá sem gleggstar upplýs-
ingar um hreinlæti á Akureyri,
um umhverfismál í bænum og eft-
irlit með allri þeirri umfangs-
miklu matvælaframleiðslu sem
fer fram, lagði blaðamaður Þjóð-
viljans leið sína á skrifstofu Vald-
imars Brynjólfssonar, sem er
framkvæmdastjóri heiibrigðiseft-
irlits á Eyjafjarðarsvæðinu.
Hann var fyrst spurður að því
hvemig umgengni bæjarbúa væri
háttað.
„Það má segja að um 99%
bæjarbúa gangi vel um bæinn
sinn. Þó eru helgarnar alltaf
höfuðverkur í miðbænum, en þá
vill brenna við oftar en góðu hófi
gegnir að þar ríki ófremdará-
stand vegna sóðaskapar dans-
leikjagesta, sem virðast glata allri
sómatilfinningu þegar þeir henda
matarleifum og gosdósum út um
allt á leið sinni um Ráðhústorgið.
En sem betur fer fyrir Akureyri
er þetta aðeins á litlum bletti. Ég
þori ekki að hugsa þá hugsun til
enda ef þetta væri almennt um
bæinn. En sem betur fer er svo
ekki. Almennt má segja að Akur-
eyringar gangi vel um bæinn sinn
nú sem endranær."
Hvað með umgengni fyrir-
tækja á lóðum sínum? Er hún í
góðu lagi?
„Það vill brenna við að um-
gengni þeirra sé mun síðri en al-
mennra húseigenda. Á þessu ári
voru send harðorð áminningar-
bréf til aðeins átta fyrirtækja sem
nauðsynlegt þurfti að ýta duglega
við. Én umhverfi þeirra sumra
hverja var vægast sagt ekki gott.
En vonandi sjá stjórnendur
þeirra að sér og við þurfum ekki
að hafa frekari afskipti af þeim né
öðrum sem hafa verið eftirbátar
annarra í að hafa umhverfi sitt
sem best.“
Þegar menn standa í húsbygg-
ingum vill það oft brenna við að
frágangur lóða er síðast á verk-
efnaskránni. Hefur orðið breyt-
ing á þeim hugsunarhætti?
„Já, það hefur orðið mikil
breyting. í því sambandi á Garð-
yrkjustjóri Akureyrarbæjar,
Árni Steinar Jóhannesson, þakk-
ir skilið. En hann hefur unnið
mjög gott starf við að vekja menn
til umhugsunar um að fögur og
vel hirt lóð er ekki síður mikilvæg
en það sem er innandyra. Og í
dag sér maður við nýbyggingar að
stundum er jafnvel búið að ganga
frá lóðinni áður en viðkomandi
hefur flutt inn, sem er mikil og
jákvæð hugarfarsbreyting.“
Hvað með loftmengun í bæn-
um, er hún einhver?
„Frá stærri iðnfyrirtækjum hér
í bænum er engin loftmengun svo
talandi sé um, aftur á móti má
segja að skolpfrárennsli frá þeim
liti oft á tíðum til dæmis Glerána.
Enda man ég eftir því að einn
þingmaðurinn okkar orti ein-
hvem tíma vísu um þetta sem
byrjaði eitthvað á þá leið: Glerá,
gul, rauð og blá, sem átti að lýsa
ástandi árinnar þegar litarefnin
komu út í hana og beint út í sjóinn
hjá Slippstöðinni. Enda hafa kaf-
arar sem þar hafa verið við vinnu
stundum kvartað yfir lélegu
skyggni í sjónum vegna litarefna
sem í hann hafa runnið, en þó er
þetta ekkert alvarlegt.“
Varðveisla gamalla húsa er
deilumál hér á Akureyri. Sumir
vilja láta rífa öll þessi gömlu hús
og telja þau til óþurftar og til lýta
á bænum, en aðrir ekki. Hvað
Framkvæmdastjóri
heilbrigöiseftirlitsins á
Eyjafjarðarsvæðinu:
Akureyri er hreinlegur
bær. Húsbyggjendur
gangafrá lóðum sínum
jafnveláðuren þeir
flytjainn. Vatnsbólog
sorpurðunerígóðu
lagi. Loftmengun lítil
sem engin. Veita þarf
meiri fræðslu handa
ófaglærðu fólki sem
starfar í
matvælaiðnaði
fínnst þér um það?
„Mér finnst alveg sjálfsagt að
varðveita þau hús sem einhver
verðmæti eru í og hægt er að gera
við. En þau hús sem hafa verið að
grotna niður á undanförnum ára-
tugum og enginn vilji er fyrir
hendi að gera upp, þau á að rífa,
það er engin spurning. Sjálfur er
ég á kafi í að klæða upp gamalt
hús sem ég bý í sem er frá 1947.“
Matvælaeftirlit er meðal þeirra
verkefna sem þú hefur á þinni
könnu. Hvernig er því eftirliti
háttað og hvernig er almennt séð
þrifnaður og hreinlæti í matvæla-
iðnaðinum á Akureyri?
„Það er mjög gott ástandið í
þessum efnum hér á Akureyri, þó
að vísu megi alltaf gera betur.
Aðalstarf okkar í þessum efnum
er að koma með fyrirbyggjandi
aðgerðir, og þá aðallega með
fræðslu ýmiskonar. Við reynum
að byggja það upp með því að
leiðbeina um frágang og uppsetn-
ingu matvörunnar. Þó verður að
segja þá sögu eins og hún er að
það er alltof algengt að orsök
óþrifnaðar og skortur á góðu
hreinlæti í þessum geiranum sem
og öðrum, er hugsunarleysi
þeirra sem stjórna þessum fyrir-
tækjum og mannskapnum sem
þar vinnur. Það á skilyrðislaust
að veita ófaglærðu fólki vissa
undirstöðuþekkingu á meðferð
matvæla og hvaða leiðir eru best-
ar til að forðast að til dæmis salm-
onella geti komist í þau. Því um
leið og kælikeðja matvörunnar
rofnar þá er um leið greiður veg-
ur fyrir allskonar gerlavöxt.
Þetta er hægt að koma í veg fyrir
með því að fólkið sem vinnur við
matvælaframleiðsluna viti um
þær hættur sem geta skapast ef
sofnað er á verðinum.
Við höfum hér verið sem betur
fer alveg lausir við salmonellutil-
felli og getum þakkað heppninni
fyrir það, því það er víst að salm-
onellan er hingað komin til að
vera. Fólk gerir sér ekki grein
fyrir því að salmonellusmit getur
borist í matvæli frá áhöldum sem
notuð eru við framleiðsluna.“
Hafíð þið aðstöðu til að rann-
saka sýni sjálfír hér á Akureyri?
„Við höfum hér fullgilda rann-
sóknastofu sem er hjá Kjötiðnað-
arstöð KEA, en þar sem stöðin
sjálf er í samkeppni við aðra ma-
tvælaframleiðendur hér er ekki
sanngjarnt gagnvart þeim að
senda sýni frá þeim til rannsókn-
Akureyri 125 ára
Vaknaði af
Þymirósarsvefni
SverrirHermannsson: InnbærinnáAkureyri hefur
aðgeymaólíkartegundiraf húsum. Heilsteyptasta
mynd af gömlum húsum í einum og sama bænum
„Þegar við byrjuðum að vinna
við þetta hús við Hafnarstræti 86
hér á Akureyri, sem var verslun til
langs tíma og nefndist verslunin
Eyjafjörður, notuðum við 3ja
tommu tjakka til að lyfta húsinu.
Það var orðið mjög sigið vegna
vanhirðu undanfarna áratugi, þá
brakaði og brast í því eins og það
væri að vakna af löngum Þyrnir-
ósarsvefni," sagði Sverrir Her-
mannsson, trésmiður á Akur-
eyri. Hann hefur á síðustu 20
árum eingöngu unnið við endur-
bætur og uppbyggingu gamalla
húsa og mikið á vegum Þjóð-
minjasafnsins.
Að sögn Sverris hefur verið
mikið að gera í þessum endurbót-
um og viðgerðum síðustu þrjú
sumur. Meðal þess sem hann og
félagar hans, þeir Ólafur H. Arn-
arson og Rögnvaldur B. Ólafs-
son, hafa unnið við í sumar er
kirkjan á Grenivík og Smíðahús
Þorsteins á Skipalóni við Eyjafj-
örð. Einnig tóku þeir Grundark-
irkju í Eyjafirði í gegn. Þar var
turninn alveg endurnýjaður og
einnig norðurstafninn og kirkju-
skipið. Ný girðing sett í kringum
kirkjuna og málað.
Sverrir segir að þeir muni klára
Eyjafjarðarverslunina gömlu á
þremur árum, en í dag eru þeir
félagar með 15 gömul hús í takinu
sem þeir vinna við eftir því hvern-
ig fjárveitingar til þeirra koma til
með að duga hverju sinni. íbúar í
Eyjafjarðarverslun, sem er alls
engin verslun lengur, stofnuðu
saman sjóð til að standa straum af
Þeir fólagar Ólafur H. Arnarson til vinstri og Sverrir Hermansson ráðgera að
klára gömlu Eyjafjarðarverslunina á þremur árum og koma húsinu í það horf
sem það var í á mestum velmektunarárum þess. Mynd: Ari.
kostnaðinum við endurbyg-
ginguna, en einnig hefur Húsf-
riðunarsjóður á vegum Þóðminj-
asafnsins Iagt til peninga.
„Innbærinn á Akureyri hefur.
að geyma ólíkar tegundir af hús-
um og er heilsteyptasta mynd af
gömlum húsum í einum og sama
bænum,“ sagði Sverrir Her-
mannsson að lokum. grh
ar hjá KEA. Þess vegna höfum
við sent flest sýni, sem eru um 7-8
á hverri viku, suður til Hollustu-
verndar ríkisins til rannsóknar.
En þar sem Hollustuverndin er í
fjársvelti er takmarkað sem hún
getur annað. Til þess að geta
haldið uppi öflugu matvælaeftir-
liti, sem ekki er vanþörf á, verð-
um við að búa vel að Hollustu-
verndinni fjárhagslega, en ekki
bara í orði kveðnu."
Það er í ykkar verkahring að
hafa eftirlit með íbúðarhúsnæði
hér á Akureyri. Er eitthvað um
heilsuspillandi húsnæði hér?
„Ástand þessara mála er í
nokkuð góðu lagi í bænum. Það
sem er algengast er að það vantar
baðaðstöðu og sumsstaðar er fólk
með sameiginlegan aðgang að
salerni. Þetta er sem betur fer
ekki mikið, en til eru dæmi um
þetta og þá aðallega í eldra húsn-
æði. Almennt um þetta atriði þá
er húsnæði hér í bænum mjög
gott, enda íslendingar þekktir
langt út fyrir landsteinana fyrir að
byggja flott og dýrt húsnæði
handa sjálfum sér að búa í.“
Hvað gerið þið við sorpið? Er
það brennt eða urðað?
„Það er urðað og frágangur á
því er yfirleitt góður. Þó kemur
fyrir, en ekki oft, að það kviknar í
því og þá verður til heldur hvim-
leið loftmengun. En það kemur
sem betur fer sjaldan fyrir.
Núverandi svæði í Glerárdaln-
um er að verða fullt en nú þegar
hefur verið gengið frá því að út-
vega annað svaeði rétt við hið
gamla þar sem sorpið verður urð-
að þegar gamli staðurinn verður
orðinn fullur og ekki hægt að
koma þar fyrir meira sorpi.“
Finnst þér skilningur fólks á
umhverfisvernd hafa vaxið á liðn-
um árum?
„Já, tvímælalaust, á seinni
árum. Hvort hér er um að ræða
einhver kynslóðaskipti að koma
fram, veit ég ekki, en það fer ekki
hjá því að unga fólkið sýnir þess-
um málum miklu meiri áhuga en
gert var fyrir nokkrum áratugum.
Okkur öllum sem störfum að
þessum málum er þetta auðvitað
mikið gleðiefni sem ég vona að
verði varanlegt.“
Að lokum Valdimar. Einhverja
ósk handa Akureyri f tilefni
afmælisins?
„Ekki aðra en þá að fólk um-
gangist bæinn sinn eins og sína
eigin lóð og beri virðingu fyrir
umhverfi sínu hvar sem er,“ sagði
Valdimar Brynjólfsson að lok-
um.
grh
18 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN