Þjóðviljinn - 21.10.1988, Blaðsíða 29

Myndbandaskólinn

ANGANTYSSON
TÓK SAMAN
13. hluti
Stefna hreyf ingar í myndf letinum
'■igK'r
•.M v

- ■» * <■,
áái

wm
tóusSS*
I siðustu viku hófum við
umfjöllun okkar um 180°-
regluna svo kölluðu. Rædd-
um við þar m.a. um mikil-
vægi hennar fyrir stefnu
augntillits feikara, þegar
klippt er á milli tveggja eða
fleiri nærmynda af þeim. En
hún er einnig mikilvæg í
öðru tilliti. Hún gildir jafn-
framt um stefnu samfelldr-
ar hreyfingar myndefnis,
milli tveggja eða fleiri
myndskeiða sömu senu.
I’egar við beitum fyrir okkur
180°-reglunni á hreyfanlegt
myndefni (t.d. ef um er að ræða
tvö eða fleiri myndskeið af mann-
eskju á göngu), þá köllum við
hana gjarnan hægri/vinstri-
regluna.
Sú nafngift gefur aukinheldur
ágætlega til kynna, hvað hér er
um að ræða. Þó skulum við jafn-
an hafa í huga skilgreiningu 180°-
reglunnar, eins og hún var útlist-
uð í 12. hluta greinaflokksins.
Hún reynist okkur oftastnær
haldbetri, þegar unt flóknari
hreyfingar myndefnis er að ræða.
Stefna
hreyfingar
Til hægðarauka getum við gert
greinarmun á þreniur megin
stefnuhreyfmgum myndefnis í
myndfletinum. Það er: Frá hægri
til vinstri, frá vinstri til hægri, og
síðan þeirri þriðju, sem við get-
unt kallað „hlutlausa" í samheng-
inu. Þaðer: Hreyfingu myndefnis
í áttina að eða frá upptökuvél-
inni.
I síðustu viku minntumst svið
á, hversu mikilvægt er að við ger-
um skýran greinarmun á veru-
leikaheimi kvikmyndar okkar og
þeirn raunveruleika, sem við
erum að fást við á upptökustaðn-
um. Ef við gætum ekki að okkur í
þessu tilliti, eigum við stöðugt á
hættu.aðáhorfendurtapiáttum í
veruleikaheimi kvikmyndarinn-
ar. Rangtúlki jafnvel í vissum til-
vikum efnislegt innihald hennar.
Hvað þetta varðar, eiga sömu
lögmál við um stefnu hreyfanlegs
myndefnis í myndfletinum og
augntillit leikara, sem við rædd-
um í síðustu grein. Því er eins gott
fyrir okkur að hafa lögmál 180°-
reglunnar á hreinu. Og helst áður
en við tökum fram upptöku-
vélina, í þeim tilgangi að koma
hugmyndum okkar um forkast-
anleik óbærilegs léttleika tilver-
unnar á framfæri við aðra.
En svo að við höldum okkur,
enn um stund, við hin smærri per-
spektífin. Þá skulum við grann-
skoða, hvað getur skeð, ef við
höfum ekki þessi annars ágætu
lögmál stöðugt til taks í bakhöfð-
inu, við upptökur og klippingu
okkar eigin myndefnis.
Hægri/vinstri-
reglan
Fyrsta myndskeiðið í mynd-
dæmi 1 sýnir mann, sem gengur
með fiðlukassann sinn frá hægri
til vinstri í myndfletinum. Hann
er á leiðinni á hljómsveitar-
æfingu. Ef við viljunt gefa til
kynna (eins og ætlunin er í þessu
tilviki), að hann stefni í nánar til-
tekna átt í veruleikaheimi kvik-
myndarinnar, þá verðunt við að
láta hann halda sömu stefnu-
hreyfingu í öllum þeint mynd-
skeiðum, sem lýsa þessari ferð
hans á áfangastað. Það er: Frá
hægri til vinstri í myndfletinum.
Það skiptir ekki máli, hvort
þessi hreyfing myndefnisins verki
skáhallt í áttina að eða frá mynd-
avélinni, ellegar hvort um
keyrslu eða pan-hreyfingu sé að
ræða. Höfuðatriðið er, að stefna
hreyfingar myndefnisins sé sam-
felld milli hinna ólíku mynd-
skeiða senunnar.
Ef svo slysalega skyldi vilja til,
að við klipptum inn myndskeið í
senuna, sem sýndi manninn
ganga frá vinstri til hægri í
myndfletinurn (líkt og í þriðja
myndskeiði mynddæmisins), þá
er voðinn vís. Áhorfendur draga
óhjákvæmilega þá ályktun, að
hann hafi snúið við á leið sinni á
hljómsveitaræfinguna.
„Gleymdi hann nótnablöð-
unum?“ hugsa þeir. „Átt’ann
eftir að fóðra gullfiskinn? Eða er
hann kannski enn banginn við
hljómsveitarstjórnandann, sem
veitti honum ákúrur á síðustu
æfingu?“
Hafið hugfast, að kvikmyndir
verða í raun ekki endanlega til,
fyrr en í hugarheimi áhorfenda.
Það er: Eftir persónulega túlkun
þeirra á því myndefni, sem þið
leggið fyrir þá á hverjum tíma. Ef
þið sjáið ekki til þess að fóðra þá
á „réttum“ upplýsingutn (þ.e.
þeim upplýsingum sem nauðsyn-
legar eru, til að frásögn ykkar
fljóti eðlilega), þá er allt eins víst,
að þeir rangtúlki myndefni ykk-
ar. Eins og raun varð á, í fram-
angreindu mynddæmi.
„Rétt“ stefnuhreyfing á
upptökustaðnum hefur enga þýð-
ingu í þessu tilliti, heldur ein-
vörðungu stefna hreyfingarinnar
í myndfletinum. Og hún ákvarð-
ast af því, hvorum mcgin 180°-
línunnar við staðsetjum upp-
tökuvélina við töku Itinna ein-
stöku myndskeiða senunnar.
Lína þessi liggur samhliða
stefnuhreyfingu myndefnisins.
Til þess að forðast, að áhorfend-
ur tapi áttum í veruleikaheimi
kvikmyndarinnar, verðum við að
gæta þess, að halda myndavélinni
sömu megin við þessa línu í öilum
myndskeiðum viðkomandi senu.
Breyting stefnu-
hreyfingar
Nú er vel hugsanlegt, að við
neyðumst af ólíkum ástæðum
(t.d. vegna aðstæðna á upptöku-
stað), til að breyta stefnu hreyf-
ingar myndefnisins, milli inn-
byrðis tengdra myndskeiða.
Hvað er þá til ráða?
Jú, í slíkum tilfellum reynist
oftast best að láta myndefnið ein-
faldlega breyta stefnuhreyfing-
unni í myndfletinum.
Auðveldast er að koma því til
leiðar í mynd, sem hefur frá upp-
hafi nánast „hlutlausa" stefnu-
hreyfingu (þ.e. myndefnið
hreyfist skáhalt í áttina að, eða
frá myndavélinni). Þá vekur
stefnubreytingin ekki eins mikla
eftirtekt meðal áhorfenda. Og
þeir draga þ.a.l. síður rangar
ályktanir sökum þess, að stefnan
hefur breyst úr hægri/vinstri yfir í
vinstri/hægri.
f þeim myndskeiðum, sem á
eftir fylgja verðum við að sjálf-
sögðu að halda „nýju“ stefnu-
hreyfingunni til streitu.
Onnur leið er að klippa inn í
senuna myndskeið með fullkom-
lega „hlutlausa“stefnuhreyfingu.
Á eftir slíku myndskeiði getum
við nefnilega sett inn, og að eigin
geðþótta okkar, myndskeið með
stefnuhreyfingu frá vinstri til
hægri, eða öfugt. Án þess að eiga
á hættu, að áhorfendur rangtúlki
stefnubreytinguna.
Myndskeið með hlutlausa
stefnuhreyfingu eru sem sagt
ágætlega til þess fallin að bjarga
okkur út úr ógöngunum, þegar
við höfum í hita leiksins á upp-
tökustaðnum, brotið og vanvirt
lögmál 180°-reglunnar, með því
einfaldlega að stíga af slysni yfir
línuna.
í anda
hefðarinnar
Burtséð frá framangreindu,
hefur hundraðogáttatíugráðu--
reglan jafnframt önnur og víð-
tækari áhrif á skyntúlkun okkar á
hinum lifandi myndum. Áhrif,
sem við erum okkur sjaldnast
fullkomlega meðvituð um á sýn-
ingarstundinni, en sem við verð-
um að hafa á hreinu, ef við ætlnm
l sjálf að framleiða slíkt myndefni.
Ef við klippum t.d. á víxl sam-
an myndskeið, er sýna persónu
sem hleypur frá vinstri til hægri í
myndfletinum, og önnur er sýna
aðra persónu sem hleypur frá-
hægri til vinstri þá draga áhorf-
endur fljótlega þá ályktun að þær
muni brátt mætast.
Ef við á hinn bóginn látum
mennina hlaupa í sömu átt í
myndfletinum, fá áhorfendur
það á tilfinninguna að annar elti
hinn, ellegar að þeir séu á leiðinni
á sama áfangastað. Að um ein-
hvers konar keppni sé að ræða,
og að máli skipti fyrir efnislega
framvindu myndarinnar, hvor
þeirra verði á undan á áfanga-
stað.
Þetta segir okkur að stefnu-
hreyfing myndefnisins í mynd-
fletinum getur í sumum tilfellum
skipt töluverðu máli fyrir þau
hughrif, sem við viljum koma til
skila til áhorfenda okkar.
Hafið þó ávallt í huga, að engar
reglur eru einhlítar. Þær má allar
brjóta, ef rétt er að málum stað-
ið. Líkt og aðrar þær reglur og
lögmál sem getið er um hér á
þessum síðum, er 180°-reglan
einvörðungu hugsuð sem eins-
konar leiðarvísir eða grunnfor-
senda. Enganveginn sem hei-
lagur eða óvefengjanlegur sann-
leikur um eðli og eiginleika
myndmálsins.
Ef við erum okkur fullkomlega
meðvituð um þau áhrif, sem við
sækjumst eftir með myndum
okkar hverju sinni, er ekkert
sjálfsagðara en að brjóta gegn
hefðinni. Þau stílbrot verða þó að
vera réttlætanleg í einhverju til-
liti.
Þannig er t.d. vel hugsanlegt
að við kjósum að brjóta regluna í
þeim tilgangi að skapa meðal
áhorfenda okkar þá óvissu- eða
ónotatilfinningu, er okkur þykir
best henta því myndefni, sem við
erum að fást við þá stundina.
Föstudagur 21. október 1988 PJÓÐVILJINN - SÍÐA 29
BRIDD
Guðmundur Páll og Þorlákur
Jónsson urðu sigurvegarar í af-
mælismóti BSÍ í tilefni 40 ára af-
mælis sambandsins. Mörg
skondin spil voru í mótinu (sömu
spil spiluð á öllum borðum).
Reiknað var út í sveitakeppnis-
formi, sem þýðir að góðu spiiin
verða betri og vondu spilin verri í
samanburðinum. Landsliðin
okkar voru ekki á skotskónum í
þessu móti en vonandi telst þetta
mót ekki vera lýsandi fyrir getu
þeirra. Það sá þó til sólar einstaka
sinnum hjá þeim, einsog spilið
hér á eftir ber með sér. Jón Bald-
ursson og Valur Sigurðsson renn-
du sér af „öryggi“ í þessi 6 lauf:
ÁK65
Á10842
K765
K987 ÁD1032
9732 D104
D976 K5
3 D94
G654
G8
G3
ÁG1082
Norður vakti á tígli, Austur
sagði spaða, Suður 3 lauf og Vest-
ur 3 spaða, Norður 4 spaða og
endað í 6 laufum. Útspilið spaði
Ólafur
árusson
frá Vestur. Er spilið kemur upp
virðist ljóst að möguleikar Jóns
eru tveir: Laufið falli 2-2 og 12
slagir í húsi á víxltrompi með því
að gera tígulinn góðan, eða laufa-
drottning hjá Austri og víxla alla-
leið upp. Nú, Jón trompaði í
borði og lykilspilamennskan,
lágur tígull frá ás. Austur hopp-
aði upp með kóng og meiri spaði,
trompað í borði og tígulás tekinn
og meiri tígull (Nú henti Austur
spaða, en hjarta hefði verið
betra), trompað heima. Þriðji
spaðinn að heiman og enn tromp-
að í borði. Fjórði tígullinn úr
borði og nú henti Austur hjarta
(of seint), Jón trompaði heima,
tók ás og kóng í hjarta, laufakóng
og gaffallinn í laufi sá um slagi nr.
11 og 12. N/S skrifuðu 1370 í sinn
dálk og uppskáru heila 15 impa
fyrir vikið. Fyrir nokkrum pörum
vafðist það að ná í „game-ið“.
Einsog sjá má, eru 12 slagir alltaf
upplagðir á opnu borði, en einsog
Jón spilaði spilið var það komið
niður. Ef Austur hendir hjarta í
þriðja tígulinn og enn hjarta í
fjórða tígulinn (og Jón hreyfir
.ekki ás og kóng í hjarta) skrifa
A/V 100 í sinn dálk. Full djarft
hjá þeim félögum, en það tókst.