Þjóðviljinn - 08.09.1989, Blaðsíða 23

Hörður Ágústsson listmál-
ari og fræðimaður heldur
þessa dagana sérstæða sýn-
ingu, eða öllu heldur óvenju-
lega miðað við þær mynd-
listarsýningar, sem í gangi eru
í Reykjavík. Hann sýnir port-
rett frá París í Nýhöfn í Hafnar-
stræti; teikningar gerðar í Par-
ís á árunum 1947-49.
- Nú er ég fræðimaður, segir
hann. - En ég var náttúrlega
listmálari framan af þótt ég sé
Hörður Ágústsson: Gæti byrjað
aftur að mála á morgun.
Mynd: Kristinn
ætlaði að verða arkitekt á sínum
tíma. Nú, það sem ég gerði af
myndlist vildi fólk ekki, ég
kenndi, svo eldist maður og getur
ekki lengur gert allt í senn og þá
verður maður að velja hvað eigi
að ganga fyrir. Ég var byrjaður
að skrifa um íslenska byggingar-
list og því verki ákvað ég að
ljúka. Það er til nóg af góðum
málurum á íslandi og gerir ekkert
til þó að einn svona miðlungskall
hætti. Hins vegar get ég fullyrt að
þegar ég er búinn með mitt verk
um byggingarlistina, ef það verð-
ur nokkurn tímann, verður það
Portrett á móti straumnum
HörðurÁgústsson: íslendingar geta enn ekki metið teikninguna að verðleikum
hættur núna. Þegar ég var
listmálari var ég alltaf að sýna
málverk en þessar teikningar
urðu útundan. Gleymdust hálf-
partinn. Svo fer maður einn góð-
an veðurdag að róta í gömlu dóti,
finnur þetta og sér að það er
kannski ekkert mjög slæmt. Þess-
ar myndir eru svo stór hluti af
minni listtjáningu á þessum árum
að það er kannski ástæða til að
sýna þær.
- Eg er reyndar búinn að segja
frá því áður, en á þessum árum
var ég að reyna að ná tökum á
myndlistinni. Ég taldi að
teikningin væri þar grundvallar-
atriði og lagði mig þess vegna í
líma við að ná tökum á henni. En
það var ekki bara það, heldur
hafði ég líka ánægju og yndi af því
að teikna. Ég hafði áhuga á
mannslíkamanum eða á mann-
eskjunni öllu heldur, sálarlffi
hennar, huga og formi. Ég var
ekki orðinn abstraktmálari á
þessum árum heldur hafði ég
áhuga á fígúratívri myndlist þótt
það væri á móti straumnum þegar
þetta var.
En er einhver sérstök ástœða
fyrir þessari sýningu einmitt
núna? Nú er það heldur óvenju-
legt að menn taki sig til og haldi
sölusýningu á verkum sem þeir
gerðu fyrir einum fjörutíu árum.
- Eru ekki allar sýningar sölu-
sýningar? En annars er ástæðan
sú að þegar maður er hættur og
tekur þetta fram kemur í ljós að
þetta er það stór hluti af lífsverk-
inu að það er ástæða til að sýna
það. En reyndar áttu þær frum-
kvæðið að þessu konurnar í Ný-
höfn. Þær höfðu frétt að ég ætti
einhverja myndlist f pokahorninu
og vildu endilega fá að sjá
eitthvað af henni. Það varð úr að
ég sýndi þeim þessar myndir og
þannig er sýningin til komin.
Lagði allt kapp
á klassíkina
- Þessar teikningar eru ekki
nema lítill hluti af stóru verki og
ég á náttúrlega fleiri. Ég hef sagt
frá því áður, að við Karl Kvaran
vorum sammála um að það væri
nauðsynlegt að ná tökum á
mannslíkamanum áður en maður*
sneri sér að abstraktinu. Þetta er
kannski eitthvað sem mönnum
finnst sjálfsagt núna, en það var
það ekki þá.
- Sannleikurinn er sá að ég var
svo hrifinn af klassíkinni, og þá
sérstaklega renaissance- eða
endurreisnartímanum að ég lagði
allt kapp á að kynna mér þá list.
Ég var til að mynda á Ítalíu í eina
sex mánuði að stúdera þetta. í
rauninni ætti maður ekki að gera
annað en reyna að nálgast þessa
kalla. Ég notaði mér viðhorf
þeirra, meðal annars í myndir af
verkamönnum, reyndi að gæða
málverkin hinu klassíska formi.
Af hverjum eru þessi portrett á
sýningunni?
-Hva... Ertu ekki búin að
skoða þau?! - Þetta eru myndir af
íslendingunum, sem voru þarna í
nýlendunni í París á þessum
árum. Þama em til dæmis þrjár af
Thor Vilhjálmssyni, þá var ég að
stúdera hann fyrir portrett í olíu.
Við Thor vomm miklir vinir þótt
við værum ólíkir, hann var út-
sláttarsamur en ég eii\s og smá-
borgari í öllum lifnaðarháttum, -
og er það enn. Það em ein fimm
portrett af konunni minni, henni
Sigríði, það er mynd af Hjörleifi
Sigurðssyni, af Éiíasi Mar Geir
Kristjánssyni og fleirum og
fleirum. Og svo em þarna líka
franskar stúlkur sem ég málaði.
Skólinn var með módelaleigu og
menn gátu fengið módelin á vinn-
ustofuna til sín. Þessar stúlkur
vora náttúrlega alveg jafn merki-
legar og íslendingarnir. Höfðu
sitt svipmót og sitt form þó ég
hirti reyndar aldrei um að spyrja
þær að nafni.
- Ég var með vinnustofu rétt
hjá Mouffetard í fimmta hverfi,
sem þá var verkamannahverfi. Þá
var sútunarverksmiðja þama rétt
hjá. En annars var ég heldur
borgaralegur í háttum og bjó hjá
gamalli greifaekkju, írskri að ætt,
rétt hjá Invalides. í gegnum þessa
ekkju kynntist ég lágaðalsfjöl-
skyldum, meðal annars Breton-
um, sem ekki viðurkenndu
stjórnarbyltinguna. Létu eins og
hún hefði aldrei átt sér stað.
- í París var ég óslitið í fimm
ár, kom fyrst rétt eftir stríðið og
var um tíma og kom síðan aftur
1947 og var alveg til 52. Þar var
litrík listamannanýlenda og
mikið rætt og rifist. Ég teiknaði
allt sem ég gat teiknað. En ís-
lendingar geta enn ekki metið
teikninguna að verðleikum. Hér
er olía á striga það eina sem blív-
ur enn þann dag í dag. Geri mað-
ur teikningu með svörtu á brúnan
pappír í stað þess að gera hana í
mörgum litum á hvítan striga er
ekki tekið mark á því!
Sjónlistin ein
heild
Pú sagðist vera hœttur. En
hœtta menn að vera listamenn þó
þeir fáist ekki við sína list ein-
hvern tíma?
- Ég er sönnunin á því að það
er hægt. En ef ég ætti að fara að
segja þér hvers vegna þyrftum við
allan daginn. Það var svo rnargt
sem kom til. Við gáfum til að
mynda út Birting í þrettán ár og
voram þá að berjast fyrir nútíma-
list á öllum sviðum. Við voram
ekki með neina styrki og það
tekur sinn tíma að gefa út tímarit
styrkjalaust. Ég hannaði Birting
árum saman, fór mikið út á land í
tengslum við mína vinnu við hann
og komst þá að því að til var ís-
iensk byggingarlist.
- Okkur vantaði einhvern til
að skrifa um arkitektúr í blaðið
og ég varð fyrir valinu af því að ég
ekkert mál fýrir mig að byrja aft-
ur að mála. Ég gæti byrjað aftur á
morgun þess vegna, ég á það gott
með að halda í mér andanum.
- En undanfarin tuttugu til
þrjátíu ár hef ég haft nóg að gera
við að mæla hús, mynda þau og
gera upp, halda áróðursfundi
fyrir friðun þeirra og skrifa um
þau. Þetta er heilmikið verk og
ekki von að maður geti verið að
sinna myndlist á meðan. Ég er til
dæmis núna að ljúka við þriggja
binda verk um Skálholt.
- Mín kenning er sú að sjón-
listin sé ein heild. Þar er arkitekt-
úrinn fremstur í flokki og er mjög
vanrækt listgrein hér á landi. Mér
finnst ekkert að því að eyða sín-
um tíma í það að sýna íslending-
um fram á að þeir eigi sér sinn
arkitektúr.
En hvernig líst þér á íslenska
myndlist í dag?
- Alveg ágætlega. Ég hef ekki
áhyggjur af henni. Hún hefur
kannski aldrei verið betri.
Getum við átt von á að þú drag-
ir meiri myndlist fram úr poka-
horninu og sýnir á nœstunni?
- Ég á að minnsta kosti nóg af
myndum bæði teikningar og mál-
verk. Það er aldrei að vita nema
ég sýni eitthvað meira, nú þegar
þessar ágætu konur í Nýhöfn hafa
komið mér á bragðið.
Sýning Harðar stendur til 13.
september og er opin kl. 10-18
virka daga og 14-18 um helgar.
LG
Föstudagur 8. september 1989 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 23