Þjóðviljinn - 05.01.1990, Blaðsíða 12

Palestínumenn
hafa engu að tapa
• •
Oll mannréttindi eru fótum troðin af
Israelsstjórn,segir Sigurlaug
Ásgeirsdóttir, sem nýkomin er frá
Hebron eftir 7 mánaða dvöl
Við skógarlundinn á leiðinni frá
Rauðavatni til Heiðmerkureru
lágeist hús sunnan vegarmerkt
með skilti: Bílapartasalan.
Bílapartasalan er lítið fjölskyld-
ufyrirtæki stofnað af einum þeirra
palestínsku flóttamanna, sem
hingað komu fyrir rúmum 20
árum.
Hann hét Ali Allan J. Shweaki
og lést 13. ágúst sl. í heimaborg
sinni, Hebron.
Hann lét þá eftir sig íslenska
eiginkonu, son og þrjár dætur,
sem öll eru íslensiur ríkisborgar-
ar. Þau eru öll nýkomin frá He-
bron eftir 7 mánaða dvöl, og hef-
ur sonurinn, Ásgeir Jamil, tekið
við fyrirtæki föður síns.
Nýtt helgarblað heimsótti fjöl-
skylduna í vikunni til að frétta af
dvölinni í Hebron. Það varð ein
samfelld frásögn mannréttinda-
brota og misréttis, sem á sér orð-
ið ekki hliðstæðu í samtímanum,
nema ef vera kynni í S-Afríku.
Húsakynnin hjá fjölskyldunni
undir Rauðhólum eru lágreist, og
greinilegt er að bætt hefur verið
við húsakostinn eftir því sem fjöl-
skyldan stækkaði. Innan dyra er
bæði vistlegt og hlýlegt og fagurt
úrsýni úr stofuglugganum niður
að Hólmsánni og í átt til
Rauðhóla. Nokkrir húsmunir
minna á arabískan uppruna fjöl-
skyldunnar, og ég bið Sigurlaugu
að segja mér í stuttu máli sögu
fjölskyldunnar á meðan hún
reiðir fram kaffið.
Landflótta til
íslands
Ali kom hingað til íslands
1966, rétt fyrir Sex daga stríðið.
Hann var fæddur í Jerúsalem, en
foreldrar hans, sem voru úr versl-
unarstétt, hröktust frá húsi sínu
og eignum 1948 (þegar ísraelsríki
var sto&iað) og settust að í He-
bron, sem er á Vesturbakkanum,
og var þá jórdanskt lögsagnar-
umdæmi. Þegar Ali kom til ís-
lands hóf hann fyrst störf við
gluggaþvott en setti síðan á stofn
hænsnabú. Þegar offramleiðsla
var komin í hænsnaræktina 1978
hættum við henni, og Ali stofnaði
þá bílapartasöluna.
Við fórum að búa saman 1968,
og ég hef farið alloft með honum
til Palestínu: 1974, 77, 81, 82 (þá
vorum við í 6 mánuði) og 1986-
87. Þá ætluðum við að flytja fyrir
fullt og allt en urðum að snúa
heim af ófyrirsjáanlegum ástæð-
um.
Það var líka 1987 sem Ali
veiktist. Hann fékk heilablóðfall
og lamaðist að hluta til og svo
biluðu nýrun. Hann var í gervi-
nýra hér heima um tíma en fékk
síðan kviðskilun sem hreinsaði
blóðið og skipta þurfti um reglu-
lega. Eftir þetta áfall varð það
fljótt eina hugsun hans að komast
heim.
Heim til a& deyja
Við fórum því út í inaí síð-
astliðnum, þótt hann væri í raun-
inni helsjúkur. Ferðin gekk vel,
og líka fyrsta vikan, en síðan tók
honum að versna. Eg fór þá með
hann á sjúkrahús í Hebron, en
þar reyndist ekki tæknibúnaður
til þess að sinna þessum sjúk-
dómi. í Hebron og nágrenni búa
um 540.000 manns en það er ein-
ungis eitt sjúkrahús sem þjónar
öllu þessu fólki.
Ég fór því með hann á sjúkra-
hús í Jerúsalem, þar sem okkur
var í fyrstu vel tekið sem íslensk-
um ríkisborgurum. En þegar
sjúkrahússtjórnin komst að því
að við ættum heimili í Hebron var
okkur strax vísað út. Því þeir
vissu að í Hebron búa nær ein-
göngu arabar. Ég fór því með
hann af sjúkrahúsinu enn sjúkari
en hann var þegar hann kom
þangað, og þar kom að ég fór
með hann á sjúkrahúsið í Ramall-
ah. Þar var svo mikil mannekla
að ég varð að hjúkra honum í
einu og öllu sjálf. Ég var þar í 3
sólarhringa án þess að sofna
blund, en gat svo ekki meira og
fór með hann heim. Þar dó hann
10 dögum síðar.
Hebron er
gjörbreytt borg
Hvernig var dvölin í Hebron aö
öðru leyti, fyrir utan þessa bitru
reynslu? Varstu mikið vör við að
þetta er hersetin borg?
Jú, ég þekki borgina frá fyrri
tíð, og hef að mörgu leyti kunnað
vel við mig þama. En það er ekk-
ert líf í Hebron lengur. Verslanir
eru yfirleitt lokaðar 3-4 daga vik-
unnar, og ef ekki eru verkfalls-
dagar er alltaf lokað fyrir hádeg-
ið. ísraelskir hermenn koma líka
oft og loka verslunum með valdi.
Og ef farið er í bæinn má alltaf
heyra skothvelli og sjá gasskýin
yfir bænum. Þeir skjóta táragasi
að fólkinu. Diana, 18 ára dóttir
mín, varð þrisvar fyrir því að
lenda í táragasskýi á þessum
tíma. Táragasið sem þeir nota
hefur reynst mörgum lífshættu-
legt. Þá gerist það oft að raf-
magnið er tekið af allri borginni
fyrirvaralaust í refsingarskyni.
Það er verið að refsa fyrir að ein-
hverjir hafi ekki greitt rafmagns-
reikninginn að því að sagt er með
þessum hætti. Síðast var raf-
magnslaust í heila 18 daga. Þetta
getur verið mjög bagalegt, þar
sem margir fá vatn úr brunnum
sem knúðir em rafdælum.
Eftir kl. 18 á daginn eru engir á
ferli, hvorki akandi né gangandi.
Það er hættulegt. Mágkona mín
lenti í því áð afturrúða var skotin
úr bílnum hennar og síðan voru
byssukjaftamir reknir inn um
rúðuna. Þar voru gyðingaland-
nemar á Vesturbakkanum að
verki. Þeir ganga alltaf vopnaðir,
þótt arabar hafi ekki leyfi til að
bera vopn.
Unglingar í
uppreisn
Unglingamir bregðast við
þessu ástandi með sínum hætti.
Þeir fengu aðeins þriggja mánaða
skóla á síðastliðnu ári, og yfirvöld
segja að það verði enginn skóli
opnaður á þessu ári fyrr en í maí.
Þeir fara út á götumar og mála
slagorð á húsveggi. Allt er útatað
í slagorðum gegn herstjóminni í
ísrael. Síðan kemur herinn og
skipar næsta ungling sem þeir ná
til að hreinsa vegginn eða fjar-
lægja grjót af götunni. Þeir ráðast
hka inn í hús til þess að sækja
böm og unglinga. Þeir bmtust
þannig inn hjá kunningjafólki
mínu: bmtu gler í útidymm, bmt-
ust inn og hirtu dreng sem var
einn heima. Honum var mis-
þyrmt í fangelsinu, þar sem hann
var pyntaður til sagna um hver
hefði krotað á einhvern vegg.
Foreldramir urðu síðan að greiða
1000 sheikel (sem em hálfs ann-i
ars mánaðar laun) til þess að fá
hann lausan.
Þar sem ég bjó hjá fjölskyldu-
fólki okkar í Hebron var mér
bannað að opna dyr nema spyrja
hver væri fyrir utan. Það er vegna
bamanna. Ég veit af strák sem
var þannig sóttur fyrirvaralaust.
Ali Allan J. Shweaki, fjölskyldu-
faðir, sem lést Hebron,13. ágúst
1989.
Hann var 15 ára. Hann var látinn
sitja inni í 6 mánuði. Hann var
pyntaður. Síðan hann kom heim
hefur hann ekki þorað að fara út
fyrir dyr hússins. Þeir óðu líka inn
í hús mágs míns, sem á 6 böm, um
miðja nótt. Þeir segjast vera að
leita að grjótköstumm.
Fólk heldur að það séu bara
arabískir unglingar sem kasti
grjóti. Það er eldci rétt. Það er
þorp gyðinganýbyggja við veginn
á milli Hebron og Jerúsalem. Þar
við veginn sitja böm nýbyggj-
anna og grýta bfla. Þau gera það
óáreitt af því að þau em gyðing-
ar.
Handahófs-
handtökur
Og ég get sagt þér annað: tveir
systursynir Ali vom teknir
ákærðir fyrir að hafa varpað
bensínsprengju í Jerúsalem. Þeir
vom saklausir. En hermennirnir
létu sér ekki nægja að taka pilt-
ana. Þeir innsigluðu líka hús fjöl-
skyldunnar. Hún gat ekki lengur
búið í sinni íbúð. Hún þurfti að
búa um sig í geymslu í kjallaran-
um. Strákamir em nýkomnir úr
fangelsi eftir 18 mánuði. Annar
er heymarlaus á öðm eyra af
völdum barsmíða. Þetta var svo
nýskeð að ég vissi ekki hvort búið
var að rjúfa innsiglið þegar ég
fór. Það er annars algengt að her-
menn geri fólk þannig brottrækt
úr húsum sínum.
Á einni viku vom 3 unglingar
skotnir til bana í Hebron, og Jam-
il sonur minn sá óeinkennis-
klædda gyðinga skjóta einn ung-
an mann í lærið með sprengikúlu,
þannig að það tættist í sundur.
Fólkið í Hebron hefur glatað
öllum sínum rétti. Þama gilda
ekki nein mannréttindi lengur.
Þetta fólk hefur engu að tapa.
Innilokað fólk
Hryllingssögumar sem Sigur-
laug Ásgeirsdóttir hefur að segja
okkur virðast engan enda taka.
Hún talar yfirvegað og látlaust,
en frásögnin er óskipulögð því
það er eins og hún viti ekki frá
hverju eigi að segja næst. Af svo
miklu er að taka:
Þeir hafa lokað mörgum hlið-
argötum í Hebron með tunnum,
fylltum af steypu, sem er hlaðið
upp á hverja aðra og á milli húsa
þvert yfir götuna. Þetta gera þeir
til þess að geta lokað fólk inni í
ákveðnum hverfum fýrirvara-
laust. Þetta hefur skapað mörg-
um íbúum mikið óhagræði. Þá
mega margir íbúar borgarinnar
búa við það að hermenn hafa sett
upp varðstöðvar á húsþökum
þeirra. Þeir ganga tillitslaust um
allt og brjóta og bramla. Þá hefur
herinn einnig farið inn í hús fólks
fyrirvaralaust og haft á burt alla
verðmæta hluti, sjónvarpstæki
o.s.frv. Þeir segja að þetta sé
eignaupptaka fýTÍr vangreiddum
sköttum. Slík eignaupptaka var
nýlega gerð í öllum húsum í þorpi
einu rétt hjá Betlehem. Það olli
skiljanlega miklu uppþoti, þótt
það hafi ekki frést hingað til ís-
lands.
Þeir hafa stóraukið alla skatt-
heimtu af fólki á herteknu svæð-
unum. Nú er svo komið að margi-
þeir sem áttu bfla geta ekki rekið
þá lengur vegna nýrra skatta.
Þeir gera bflana líka upptæka
vegna vangoldinna skatta.
Samsta&a f ney&
Hvernig kemst fólk af við þess-
ar aðstæður? Er nokkra atvinnu
að hafa, þegar allt er meira og
minna lokað?
Það má segja að fólkið komist
af með samstöðunni. Fjölskyldur
búa saman og ástunda gagn-
kvæma hjálp og stuðning. At-
vinnuástandið er eins og gefur að
skilja mjög erfitt, og margir fá
ekki atvinnu. Það sem virðist
bjarga þessu fólki er að það er
ýmsu misjöfriu vant.
Ég hef tekið eftir því í gegnum
árín sem ég hef komið til Hebron,
að gyðingamir hafa smám saman
verið að leggja undir sig elsta
hluta miðbæjarins í borginni.
Þeir gera það meðal annars með
því að loka götunum að mestu og
hafa hervörð í hliðinu, sem krefst
nafnskírteinis af öllum sem fara í
gegn. Þannig gera þeir verslun-
unum erfitt fyrir og hrekja versl-
unarfólkið burt. Það virðist
stefna hjá stjómvöldum að leggja
öll gömul borgarhverfi araba
undir gyðinga. Það er bæði
menningarleg og efnahagsleg
kúgun.
Svo beita þeir trúarlegri kúg-
un, til dæmis fá íbúar Hebron
ekíci lengur aðgang að Moskunni
á klettinum, helgasta trúarmust-
eri araba í Jerúsalem. Það er ný-
tilkomið og það er eins konar
sameiginleg refsing á íbúum
borgarinnar. Auk þess em allir
bflar sem fara frá Hebron til Jerú-
salem stöðvaðir.
Þjó& án ríkisfangs
Kúgunin sem Palestínumenn á
Vesturbakkanum em beittir birt-
ist meðal annars í öllum sam-
skiptum þeirra við yfirvöld og
allri þeirri fyrirgreiðslu sem ríkis-
borgarar sækja venjulega til síns
ríkisvalds. Palestínumenn em
þjóð án ríkisfangs. Þótt Palestín-
uríki hafi verið stofnað er það
ekki viðurkennt. íbúar Vestur-
bakkans fá einungis nafnskír-
teini, sem þeir verða að bera á sér
alltaf, og í besta falli ferðaheim-
ild, gefna út af ísraelskum yfir-
völdum, þar sem jafnframt er
tekið fram að ekki sé um viður-
kenningu á ríkisborgararétti að
ræða. Díana dóttir mín, sem er 18
ára, giftist Palestínumanni á
meðan við vomm úti í sumar.
Hann lagði inn umsókn um ferða-
heimild til íslands. Ég var með
honum og var vitni að því að hon-
um var lofað að ferðaheimildin
yrði tilbúin 20. nóvember. Þegar
hann kom síðan að sækja hana
var honum sagt að hann fengi
aldrei slíka áritun. Tilgangslaust
væri að sækja frekar um slflct.
Áður en hann lagði inn umsókn-
ina hafði hann gert upp allar
skattskuldir sínar og fengið ótal
vottorð og pappfra sem tilskilin
vom. Þetta er aðferð þeirra til
þess að niðurlægja fók og kúga
andlega. íslenska utanríkisráðu-
neytið hefur nú boðist til þess að
spyrjast fyrir um þetta mál.
Annað dæmi er af mági mín-
um, bróður Alí, sem kom hingað
landflótta eftir Sex daga stríðið.
Hann bjó hér á íslandi í 8 ár.
Hann þurfti alltaf að fá sérstakt
leyfi til þess að komast aftur til
síns heimalands til að heimsækja
12 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 5. janúar 1990