Þjóðviljinn - 05.01.1990, Blaðsíða 23

aði nokkur ár sem aðstoðarmað-
ur iðjuþjálfa og síðar hand-
menntaþjálfi á Kleppsspítala en
hefur verið kennari við
Safamýrarskóla í Reykjavík frá
1983.
Böm þeirra Hólmfríðar og
Gríms em:
Vigdís, f. 1953, kennari og rit-
höfundur.
Sigurður, f. 1955, rafmagns-
tæknifræðingur, kvæntur Bimu
Þórunni Pálsdóttur fatahönnuði.
Anna Þrúður, f. 1956, nem-
andi við Kennaraháskóla íslands,
unnusti Sigurþór Hallbjömsson
offsetljósmyndari.
Helgi Kristinn, f. 1958, ís-
lenskukennari við Fjölbrauta-
skólann í Breiðholti, hefur lokið
námi til cand. mag.-prófs í bók-
menntafræði nema lokaritgerð.
Grímur, f. 1961, lögreglu-
maður, kvæntur Ásu Magnús-
dóttur viðskiptafræðingi.
Hólmfríður, f. 1965, nemandi í
stjórnmálafræði við Háskóla ís-
lands, unnusti Birgir Hákonar-
son vélaverkfræðingur.
Kristján, f. 1969, nemandi í
sálarfræði við Háskóla íslands,
unnusta Lára Helen Óladóttir,
nemandi við íþróttakennara-
skólann á Laugarvatni.
„Ó, hann má ekki deyja, hann
er svo góður!” Þessi einlægu,
ósjálfráðu viðbrögð yngstu dótt-
ur minnar, kominnar til
fullorðinsára, við fregninni um
að heimilisvini okkar, Grími M.
Helgasyni, væri ekki hugað líf,
bera því glöggt vitni hvem hug
samferðamennirnir báru til hans,
jafnt þótt kynslóðabil aðskildi.
Ég minnist Gríms fyrst úr
Menntaskólanum á Akureyri þar
sem hann var einum bekk á
undan mér í námi. Ég kynntist
honum þó ekkert persónulega á
þeim árum, man hann aðeins sem
háan, grannan og bjartleitan pilt
sem ég veitti athygli á göngum
skólans. Og einhverju sinni
leitaði hann til mín um efni, er
hann var ritstjóri skólablaðsins
Munins. Þá munum við fyrst hafa
ræðst við.
Leiðir okkar Gríms lágu saman
í Háskóla íslands, þar sem við
lögðum báðir stund á íslensk
fræði, svo og á Nýja Garði. Með
okkur tókust fljótt kynni og góð
vinátta sem hélst æ síðan, kom
þar hvort tveggja til, sameigin-
legur áhugi okkar á íslenzkum
bókmenntum og áþekk viðhorf
til manna og málefna. Skipuðum
við okkur báðir snemma á há-
skólaárum okkar í flokk róttækra
stúdenta.
En það kom fleira til. Er
mænuveikifaraldurinn herjaði á
Akureyri veturinn 1948-49 var
MA lokað um nokkurt skeið í
nóvember/ desember. Þá hófum
við fjórir bekkjarfélagar, sem
vorum svo lánsamir að veikjast
ekki, að spila bridge. Við tókum
upp þann þráð að nýju veturinn
eftir, þá komnir í háskóla og á
Nýja Garð. Kölluðum við spila-
félagið Fjarkann. Er einn okkar
félaganna dró sig í hlé á öðru ári
kom það eins og af sjálfu sér að
Grímur var tekinn inn í félags-
skapinn og varð hann fljótt
„makker” minn. Margt góðra
bridgespilara var þá í háskólan-
um, s.s. Stefán Guðjohnsen, Ás-
mundur Pálsson, Indriði Pálsson,
o.fl. og var bæði efnt til sveita- og
tvímenningskeppni innan skól-
ans veturinn 1953-4 með mikilli
þátttöku. Hafnaði Fjarkinn að
mig minnir í 3. sæti í sveita-
keppninni. Við Grímur urðum
einnig í 3. sæti í tvímenningnum
og sveitarfélagar okkar, Bjöm
Hermannsson og Geir Jónsson í
4. sæti. Mátti þetta teljast sæmi-
legur árangur. En þar með var
líka keppnisferli okkar lokið og
alvara lokaprófa og lífsbaráttu
tók við.
Garðsvist Gríms varð ekki
löng. Hann hafði þá þegar kynnst
konuefni sínu, Hólmfríði Sigurð-
ardóttur, og gengu þau í hjóna-
band 1953. Var það mikið gæfu-
spor beggja. í upphafi hjúskapar
þeirra, er Fríða gekk með fyrsta
bamið og allt virtist leika í lyndi,
MINNING
aðeins böm Gríms sem nutu
bamelsku hans. Man ég glöggt í
því sambandi að dætur mínar
ungar sóttust eftir því að fá að
sitja í fanginu á Grími og „horfa á
eitt spil” er við spiluðum heima
hjá mér.
Eftir nokkurra ára hlé vegna
námsanna og fjarvista úr bænum
tókum við spilafélagamir í Fjark-
anum upp þráðinn að nýju á
haustdögum 1959. Þá var að vísu
einn horfinn úr hópnum, Geir
Jónsson læknir, sem dvaldist er-
lendis við nám og störf og lést
fáum árum síðar löngu fyrir aldur
fram. Hans skarð fyllti Sölvi
Eysteinsson, skólabróðir okkar
allra og bekkjarbróðir Gríms úr
MA. Héldum við síðan hópinn
sleitulaust í 30 ár. Vomm við að
hefja 31. spilavertíðina þegar
Grímur veiktist.
Við spiluðum síðast heima hjá
þeim Fríðu og Grími um það bil
viku af nóvember. Virtist Grímur
þá enn heill heilsu en hafði fundið
til nokkurrar þreytu síðustu vik-
umar, sagði hann mér síðar. Er
ég hringdi til hans eftir hálfan
mánuð til þess að boða til spila-
kvölds heima hjá mér, sagði hann
mér að hann hefði kennt lasleika
fyrir um viku og farið til læknis
sem uppgötvaði að hann var
kominn með alvarlega innvortis
meinsemd og bjó hann undir hið
versta. Er skemmst frá því að
segja að ítarleg rannsókn leiddi í
ljós að um var að ræða krabba-
mein í ristli. Var Grímur skorinn
upp rétt fyrir jólin en þá var það
orðið of seint. Ég kom til hans á
Þorláksmessu, var hann þá að
vonum máttfarinn en þó óraði
mig ekki fyrir því er ég kvaddi
hann að svo skammt væri eftir.
Það var okkar síðasti fundur.
í 30 ár hittumst við spilafé-
lagamir að jafnaði hálfsmánaðar-
lega yfir veturinn. Við spiluðum
aðeins okkur til ánægju og tókum
ekki þátt í keppni utan einn
hausttíma fyrir nokkmm ámm er
við spiluðum hjá Skagfirðinga-
félaginu. Frá sjónarmiði keppnis-
manns hjökkuðum við alltaf í
sama farinu, notuðum auk heldur
Vínarsagnkerfið sem nú ku löngu
úrelt. Engu að síður færði þetta
okkur, eða a.m.k. mér, andlega
endumæringu samfara
skemmtuninni. Við blönduðum
geði hver við annan og við eigin-
konurnar og bömin og kmfðum
landsmálin og heimsmálin til
mergjar yfir kaffinu og kökunum
sem konumar framreiddu af
rausn. í þeim umræðum var
Grímur skeleggur málsvari lítil-
magnans, þeirra stétta þjóð-
félagsins sem alltaf hafa átt og
eiga sífellt í vök að verjast, því
hann var einlægur liðsmaður bar-
áttunnar fyrir jafnrétti, þjóðfrelsi
og betri.heimi. Og í vöm og sókn
fyrir þann málstað tók Fríða þátt
engu síður en Grímur, einkum í
sambandi við kvennabaráttu síð-
ustu ára. Þótt skoðanir væm
stundum skiptar og mál sótt og
varin af sannfæringu og kappi,
féllu aldrei styggðaryrði, enda
virtum við ætíð skoðanir hvers
annars. Og aldrei deildum við
heldur við spilaborðið. Minnis-
stæðust er mér þó helgardvöl sem
við hjónin fem áttum í Herdísar-
vík í maímánuði fyrir allmörgum
ámm. Þar var mikið spilað,
spjallað, sungið og glaðst um
bjarta vomótt.
En nú ríkir ekki lengur stund
gleði heldur sorgar. Fyrir hönd
okkar spilafélaganna og fjöl-
skyldna okkar votta ég eiginkonu
Gríms, aldraðri móður hans,
bömum, bamabömum, syst-
kinum og öðmm ættingjum og
venslafólki innilegustu samúð.
Megi sú vissa vera þeim huggun
harmi gegn, að góðir menn lifa
þótt þeir deyi. Og þeir lifa ekki
aðeins í minningunni. Þeir lifa í
afkomendum sínum, í verkum
sínum, í þeim áhrifum sem þeir
höfðu á samferðamenn sína. Og
áhrifin frá Grími vora góð og
munu vara meðan við lifum sem
vomm svo gæfusöm að þekkja
hann náið.
Sigurður V. Friðþjófsson
Til viðskiptavina
Á.T.V.R.
Vinsamlegast athugið að mánudaginn 8. janúar
opna skrifstofur Á.T.V.R. í nýju húsnæði að
Stuðlahálsi 2, 110-Reykjavík.
Nýtt símanúmer er 91-60 77 00.
Birgðageymslur tóbaks og framleiðsla iðnaðar-
vöru verður áfram í Borgartúni 7. Unnt verður að
greiða reikninga fyrir tóbak og iðnaðarvöru í
birgðageymslum tóbaks.
MYNDLISTA-
OG HANDÍÐASKÓLI
ÍSLANDS
Myndlistanámskeiö á vormisseri.
FYRIR BÖRN OG UNGLINGA.
Örfá sæti eru laus í eftirtöldum flokkum:
2. fl. 6-8 ára þriöjud. + fimmtud. kl. 09:00-10:20
3. fl. 6-8 ára mánud. + miövikud. kl. 13:30-14:50
6. fl. 9 -11 ára fimmtudaga kl. 13:30-15:30
7. fl. 11-13 ára mánud. + miðvikud. kl. 15:00-16:20
8. fl. 11-13 ára þriöjud. + föstud. kl. 15:00-16:20
10. fl. 13-16 ára fimmtudaga kl. 16:00-18:00
Kennari: Hrafnhildur Gunnlaugsdóttir.
Nýtt unglinganámskeiö: Teiknun og grafík.
9. fl. 13-16 ára mánud. + miövikud. kl. 16:30-17:50
Kennari: Sigurborg Stefánsdóttir
KVÖLDNÁMSKEIÐ.
Teikning fyrir fulloröna.
(Aöaláhersla á módelteikningu)
Fyrir byrjendur:
Teikning I mánud. + fimmtud. kl. 17:30-19:30 Kennari: Kristín Arngrímsdóttir
Teikning I þriöjud. + föstud. kl. 17:30-19:30 Kennari: Eyþór Stefánsson
Teikning I þriöjud. + föstud. ki. 20:00-22:00 Kennari: Eyþór Stefánsson
Fyrir lengra komna:
Teikning II mánud. + fimmtud. kl. 20:00-22:00 Kennari: Kristín Arngrímsdóttir
Teikning II miövikudaga kl. 19:20-22:00 Kennari: Auöur Ólafsdóttir
Námskeiðin hefjast mánudaginn 15. janúar n.k.
og standa tii aprílloka.
Innritun á skrifstofu skólans næstu daga
frá kl. 9 -12 og 13 -15.
Skipholti 1, 105 Reykjavík, sími 19821.
Ástkær eiginkona mín, móðir, tengdamóðir og amma
Guðmunda Guðmundsdóttir
frá Hurðarbaki,
Skólavöllum 8, Selfossl
verður jarösungin frá Selfosskirkju laugardaginn 6. janúar
n.k. kl.13.30.
Krlstján S. Guðmundsson
Guðmundur G. Kristjánsson Sólveig R. Frlðrlksdóttlr
Haraldur M. Kristjánsson Guðlaug Guðmundsdóttlr
Lárus Þór Kristjánsson
og bamaböm
dró þó skyndilega bliku á loft.
Grímur veiktist hastarlega af
botnlangabólgu og var
botnlanginn spmnginn er hann
var skorinn upp. Afleiðingin varð
sú að hann fékk svæsna líf-
himnubólgu svo honum var um
skeið ekki hugað líf. Við félagar
hans og skólabræður á Garði
fylgdumst milli vonar og ótta með
framvindu sjúkdómsins og skipu-
lögðum m.a. blóðgjöf, en þá var
blóðbankinn ekki tekinn til
starfa. Ég man ailtaf daginn sem
sköpum skipti. Við sátum í síma-
herberginu á Nýja Garði nokkrir
saman, þögulir og hnípnir, og
biðum frétta af sjúkrahúsinu.
Læknarnir höfðu lagt Grím aftur
á skurðarborðið upp á líf og
dauða. Loks kom fréttin. Þeir
höfðu opnað skurðinn á ný,
hleypt út greftri og hreinsað kvið-
arholið. Við það létti sjúklingn-
um og nú þótti loks sýnt að hann
væri kominn yfirþað versta. Ég
man enn léttinn og feginleikann.
Kraftaverkið hafði gerst. Mér
varð hugsað til þessa atburðar er
Grímur gekkst undir uppskurð
vegna krabbameins í ristli rétt
fyrir jólin og Fríða sagði mér að
ekki hefði tekist að komast fyrir
alla meinsemdina, hún hefði ver-
ið orðin of útbreidd. Ég vonaði
að enn myndi kraftaverk gerast.
Sú von brást.
Þrátt fyrir langa veikindalegu
lauk Grímur cand. mag.-prófi í
íslenskum fræðum á tilsettum
tíma vorið 1955 með I einkunn.
Fyrir lokaritgerðina hlaut hann I
ágætiseinkunn, en því höfðu að-
eins tveir aðrir náð á undan hon-
um. Fjallaði ritgerðin um Pontus-
ar rímur Magnúsar prúða og sá
Grímur síðar um útgáfu rímn-
anna á vegum Rímnafélagsins.
Þama kom glöggt fram að Grím-
ur var búinn öllum bestu kostum
fræðimannsins: Nákvæmni,
vandvirkni, glöggskyggni, þolin-
mæði og eljusemi, enda átti
meginstarfsvettvangur hans eftir
að verða á sviði fræðimennsku og
útgáfustarfsemi.
Að háskólaprófi loknu réðst
Grímur til starfa við Verzlunar-
skólann og kenndi þar íslensku í
12 ár. Hafa gamlir nemendur
hans sagt mér að hann hafi verið
afbragðs kennari og minnast hans
með þakklæti og virðingu bæði
sem kennara og manns.
En hugur Gríms stóð til annars
en kennslu og 1958 hóf hann
ígripastörf við Landsbókasafn ís-
lands. Starfsmaður handrita-
deildar gerðist hann 1962 og varð
forstöðumaður hennar 1966.
Samfara starfinu stundaði Grím-
ur ritstörf og fræðimennsku og
liggja m.a. eftir hann ýmsar
greinar í Árbókum Landsbóka-
safns, en auk þess fékkst hann
mikið við útgáfustarfsemi. Tvö
stærstu verk hans á því sviði era
íslenskar fomsögur. íslendinga-
sögur I-IX, sem hann sá um út-
gáfu á ásamt Vésteini Ólasyni, og
Þjóðsögur Sigfúsar Sigfússonar I-
JO, er hann bjó til útgáfu ásamt
Óskari Halldórssyni og Helga
Grímssyni, syni sínum.
Þau Hólmfríður og Grímur
eignuðust sem áður segir sjö böm
er lifðu og öll em uppkomin, en
eina dóttur, tvíbura á móti Önnu
Þrúði, misstu þau rétt eftir fæð-
ingu. Varð þeim það mikil lífs-
reynsla. Engu að síður hafa þau
átt miklu bamaláni að fagna því
öll em böm þeirra hið mannvæn-
legasta fólk eins og ætt og uppeldi
stendur til.
Það er ekki létt verk að fram-
fleyta níu manna fjölskyldu,búa
henni gott heimili og koma sjö
bömum til manns, en þau Fríða
og Grímur vom bæði dugleg og
einstaklega samhent og reyndust
því hlutverki fullkomlega vaxin.
Veit ég að vinnudagurinn hefur
oft verið langur hjá þeim báðum,
en hitt veit ég líka að þau hafa
ekki talið það eftir sér. Þekki ég
af langri viðkynningu að þau hafa
ætíð veitt hvort öðm þann styrk
sem hjón geta bestan veitt maka
sínum. Ég minnist þess einkum
hve Grímur var natinn við
bamauppeldið. Og það vom ekki
Föstudagur 5. janúar 1990 NYTT HELGARBLAÐ — SÍÐA JÍ3