Þjóðviljinn - 09.03.1990, Side 18

«r

18 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 9. mars 1990
Flokksformaðurinn, Achille Occhetto, leggurtilað nafniflokksins verði breytt
sem liður í endurskipulagningu ítalskrar vinstri-hreyfingar
Skömmu eftir fall Berlínar-
múrsins í nóvember síöastliönum
lýsti formaður ítalska kommúnist-
aflokksins, Achille Occhetto, því
yfir aö hann væri því fylgjandi aö
flokkurinn tæki nýtt frumkvæði aö
samfylkingu vinstri-aflanna í
landinu. Til þess að leggja
áhersluna á alvöruna aö baki
þessu frumkvæði og til þess aö
auðvelda samstarf við vinstriöfl
meöal kaþólikka, umhverfis-
verndarsinna, jafnréttissinna og
fleiri afla er losa vilja Ítalíu úr
blindgötu 40 ára valdaeinokunar
Kristilega lýðræðisflokksins, lýsti
hann því jafnframt yfir aö hann
væri reyöubúinn að leggja niöur
nafn flokksins og flokksfána og
taka upp nýtt nafn er vísaði til
lýðræðislegrar jafnaðarstefnu.
Umfangsmikil
umræða
Tillögur formannsins hafa síð-
an leitt til umfangsmestu umræðu
sem átt hefur sér stað innan
flokksins frá því að rökræðan var
haldin 1956 um afleiðingar hern-
aðaríhlutunar Sovétmanna í
Ungverjalandi.
Af 1,3 miljón flokksbundnum
félögum hafa um 30% eða 400
þúsund flokksfélagar tekið þátt í
umræðufundum í öllum flokks-
deildum, þar sem myndast hafa
þrír armar. Þar eru fylgjendur
flokksformannsins, sem kalJa má
endurnýjunarsinna, fjölmennast-
ir. Þá koma miðjumenn, sem
telja frumkvæði formannsins
jafngilda uppgjöf og afneitun á
sögu, sem flokkurinn þurfi ekki
að skammast sín fyrir nema síður
sé. Leiðtogar þessa arms eru þeir
Alessandro Natta, forveri Occ-
hetto í formannssætinu, og Pietro
Ingrao, hinn reyndi leiðtogi
gamla vinstri-armsins í flokkn-
um. Þriðji armurinn eru svo þeir
íhaldssömu, sem fylgja gamla
bresnévsinnanum Cossutta að
máli.
Umræðurnar í flokksdeildun-
um voru jafnframt til undirbún-
ings sérstaks flokksþings um mál-
ið, sem fram fer þessa dagana í
Bologna. Auk þess að taka af-
stöðu til þessara mikilvægu deilu-
mála mun flokksþingið marka
upphaf kosningabaráttu flokks-
ins fyrir næstu sveitastjórnar-
kosningar, sem fram eiga að fara
þann 6. maí næstkomandi.
Framtíðar-
hlutverk PCI
Umræðurnar innan ítalska
kommúnistaflokksins að undan-
förnu hafa vakið mikla eftirtekt
meðal ítalskra fjölmiðla og innan
vinstri-hreyfingarinnar í Evrópu.
Þær snúast ekki bara um nafnið á
flokknum eða uppgjör við fortíð-
ina. Þær snúast ekki síst um það
hvernig vinstrihreyfingin á Ítalíu
og í Evrópu í heild eigi að bregð-
ast við þeim framtíðarverkefnum
sem við henni blasa.
Ljóst er að vel verður fylgst
með niðurstöðum flokksþings-
ins, en af undangengnum um-
ræðufundum og kosningum á
milli arma sem fram hafa farið á
þessum fundum kemur í ljós, að
flokksformaðurinn hefur 65%
flokksmanna að baki sér, miðju-
armurinn 31% og gamli íhalds-
armurinn 4%.
Til þess að skilja betur forsend-
ur þeirrar umræðu sem þarna á
Achille Occhetto: Við þurfum ekki bara að finna ný svör við gömlum spurningum, við þurfum líka að spyrja nýrra spurninga.
sér stað er nauðsynlegt að benda
á nokkur grundvallaratriði varð-
andi stöðu ítalska kommúnista-
flokksins í ítölskum stjórnmálum
til þessa.
Flokkurinn var stofnaður 1921
og á því að baki nærri 70 ára sögu
sem leiðandi afl ítalskrar verka-
lýðshreyfingar. Stofnandi flokks-
ins og hugmyndafræðilegur leið-
togi hans um langt skeið, Anton-
io Gramsci, markaði flokknum
strax í upphafi sérstöðu meðal
kommúnistaflokka innan Al-
þjóðasambands kommúnista,
þar sem hráar tilskipanir Komint-
erns urðu að víkja fyrir marg-
brotnari greiningu á menningar-
sögulegri arfleifð og efnahags-
legri stöðu ítalskrar verkalýðs-
hreyfingar. Annar leiðtogi
flokksins, Palmiro Togliatti,
hafði enn frumkvæði að því að
flokkurinn markaði sérstöðu sína
gagnvart Komintern, þótt flokk-
urinn ætti þar fulla aðild og þar
með meðábyrgð. Flokkurinn var
á stríðsárunum leiðandi í and-
spyrnunni gegn fasismanum á ít-
alíu, og tók virkan þátt í því eftir
síðarí heimsstyrjöldina að endur-
reisa ítalskt lýðræði. Æ síðan hef-
ur hann verið sterkasti fulltrúi
ítalskrar verkalýðshreyfingar á
þingi.
Tími Berlinguers
Árið 1981 tók þáverandi leið-
togi flokksins, Enrico Berlingu-
er, af skarið, og lýsti því yfir að sá
hvati sem Októberbyltingin í
Rússlandi hefði verið fyrir evr-
ópska verkalýðshreyfingu, væri
ekki lengur til staðar, og að evr-
ópsk vinstri hreyfing hefði ekkert
til þeirra landa að sækja, sem
kenndu sig með röngu við sósíal-
isma. Um svipað leyti lýsti hann
því yfir að ítalski kommúnista-
flokicurinn væri hluti af evrópskri
vinstri-hreyfingu og var þá ekki
síst höfðað til jafnaðarmanna-
flokkanna í álfunni. Um svipað
leyti breytti flokkurinn einnig af-
stöðu sinni til öryggismála, og
lagði af andstöðu sinni við aðild
Ítalíu að NATO. ítalski komm-
únistaflokkurinn náði lengst í
kosningum til Evrópuþingsins
1985, skömmu eftir Iát Berlingu-
ers, þegar hann varð hlutskarpari
en Kristilegi lýðræðisflokkurinn
og varð stærsti flokkurinn á Ítalíu
með um 35% kjörfylgi. Síðan
hefur hann verið að tapa fylgi, og
hlaut um 27% atkvæða í kosning-
unum til Evrópuþingsins síð-
astliðið sumar. Margt bendir til
þess að fylgistapið haldi áfram,
en einkum sú staðreynd að
skoðanakannanir sýna hlutfalls-
lega minnkandi fylgi flokksins
meðal ungs fólks.
Það sem einkennir sögu flokks-
ins fyrst og fremst og skýrir jafn-
framt hlutfallslega sterka stöðu
hans miðað við aðra kommún-
istaflokka í V-Evrópu er ekki síst
hæfileiki flokksins til þess að
greina vandamálin á eigin for-
sendum á hverjum tíma og einnig
sú virka grasrótarstarfsemi sem
flokkurinn hefur stundað með
nánum tengslum við ítalska
verkalýðshreyfingu. Annað at-
riði sem skiptir verulegu máli
þegar lagt er mat á yfirstandandi
umræðu er sú staðreynd, að þótt
flokkurinn hafi að meðaltali haft
allt að þriðjungi ítalskra kjós-
enda á bak við sig um langt ára-
bil, þá hefur honum verið haldið
utan við ríkisstjórn í yfir 40 ár, en
Kristilegi demókrataflokkurinn
hefur þannig haft einokun á
framkvæmdavaldinu ýmist með
stuðningi sósíalista eða annarra
minni borgaralegra flokka.
Nýr flokkur
Þegar núverandi flokksfor-
maður, Achille Occhetto, tók við
formennsku fyrir tæpum þrem
árum af Alessandro Natta, urðu
viss þáttaskil í sögu flokksins, og
Occhetto og nánustu samstarfs-
menn hans töluðu gjarnan um
hinn „nýja PCI“. Smám saman
hefur þetta „nýja“ innihald
flokksstarfsins svo verið að fá á
sig skýrari mynd. Horfið var
endanlega frá þeirri stefnu Berl-
inguers að stefna að sögulegu
samkomulagi við Kristilega dem-
ókrataflokkinn um eins konar
þjóðstjórn. Öll áhersla var lögð á
það að vinna sósíalista yfir á þá
hugmynd að stefna að vinstri-val-
kosti í ítölskum stjórnmálum og
losa ítalskt lýðræði þar með úr
þeirri blindgötií sem það var
hafnað í með valdaeinokun
Kristilega demókrataflokksins í 4
áratugi. Þær umræður sem nú
standa yfir fjalla því ekki fyrst og
fremst um afleiðirtgámar af falli
Berlínarmúrsins, heldur má líta á
Uppgjör í ítalska
kommúnistaflokknum
H.' ,<vfI fl-.f’l .'. < .givii
t