Þjóðviljinn - 21.04.1990, Síða 26

Z— 3 ¥— íf (o z 33 7- 8— T~ 3° 3? 8 9
10 °i 32 9 2 II 12 13 H Z 33 V 13 12
/3 Ib s ? Yb 12 10 \é b~ 32 8 7 18 20 33
20 33 8 13 21 10 52 22 (7 H 18 3 8 19 10
3? 2'i 12 18 18 Z & 2 )2 10 18 20 33 12 z
2ö~ i(> f 20 )2 27 H 2 32 8 2o 3 7 28
ir s 19 1 27 7 29 JT~ )8 13 12 z 33
10 2V 2(c> 8 5~ 18 H Z IZ 7T~
5* 3? sr 2í~r 0 26? 33 z 2( 2? 32 Z3 zr TZ~ V- 52
IZ 10 32 9 19 32 )2 27 )8 3? 8 18 16>
V 19 'io ,3k 12 2 sr 2 8 31 13 5” 33 10
u 1 ö 33 22 32 20 52 23 20 H- )2 33 21 3
if )2 73 52 ID 19 iS' 2 33 JD J 18— 20

AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRST UÚVXYÝÞÆÖ
Krossgáta nr. 92 Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá bæjarnafn. Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla 37, Reykjavík, merkt: „Krossgáta nr. 92“. Skilafrestur er þrjár vikur. Verðlaunin verða send til vinn- ingshafa. _ TRYGGVI Éffk) EMILSSON / nMA
)9 9 2? ZO )S 28 7 Z SÍÖMAif 4SSP 1S
OG AÐRAR SÓGUJB f
Lausnarorð á krossgátu nr. 89 var Spánskanöf. Dregið var úr ri og upp kom nafn Jóhönnu Lovísu Viggósdóttur, Blönduhlíð 20 í fær sendar bernskuminningar Franzisku Gunnarsdóttur, Vanc inni, sem bókaútgáfan Vaka/Helgafell gaf út 1987. ittum lau Reykjav ratað í snum, k. Hún /eröld- Verðlaun fyrir krossgátu nr. 92 eru skáldsagan Kona sjómannsins eftir Tryggva Emilsson, sem Mál og menning gaf út 1981. i bókinni eru einnig 3 styttri smásögur.
Sæla í hjónabandi
MATUR
Guðrún
Gísladóttir
Því miður er það ekki á mínu
færi að gefa ykkur uppskrift að
hamingjusömu hjónabandi, en
það veit sá sem allt veit að ég hef
reynt að finna slíka uppskrift, og
er ekki af baki dottin enn. Mér
hefur hugkvæmst að ég hafi nú
stundum verið upptekin af röng-
um hlutum í hjónaböndunum
mínum, t.d. ytri aðstæðum og í
stað þess að vinna í undirstöð-
unni þegar í henni hefur hrikt, þá
hefur verið málað, keyptar nýjar
gardínur, veggir rifnir og nýir
byggðir í staðinn, breytt aftur í
sama horf í stofunni og verið
hafði nokkrum mánuðum áður,
lagður nýr gólfdúkur á eldhúsið,
keyptur nýr bíll og þar fram eftir
götunum. í þetta fór auðvitað
mikill kraftur, sem betur hefði
nýst í að velta því fyrir sér hvað
væri að þegar hamingjan var
hvergi sjáanleg og báðir aðilar
leiðir og pirraðir og létu allt fara í
taugarnar á sér, sérstaklega mak-
ann. Okkur er sagt að nú á
dögum fari helmingur allra hjón-
abanda og sambúða út um þúfur,
og eldra fólk segir að unga fólkið
taki því létt að skilja. Ég held að
svo sé ekki, en kannski liggur
eitthvað af vandanum hinum
megin, í byrjun sambandsins, að
við tökum því of létt að byrja að
vera saman. Eitt er víst að það er
erfiðara að enda samband en að
byrja það. Allt í einu ertu búin að
vera að hitta þennan engil í fimm
vikur og þá er ekki auðvelt að
setja punkt. Hér set ég þó punkt
aftan við þessar hugleiðingar og
gef ykkur uppskrift að ekta
hjónabandssælu:
150 gr haframjöl
280 gr hveiti
200 gr sykur
299 gr smjör eða líki
1 tsk matarsódi
1 egg
Þessu er öllu blandað í eina
sæng og síðan látið í vel smurt
form sem er um það bil helmingi
minna en venjuleg ofnskúffa.
Skiljið þó eftir hluta af deiginu.
Ofan á þetta er sett sulta og síðan
restin af deiginu. Bakist við 175° í
30-40 mínútur. Önnur sæla sem
ég þekki til er kotasæla og ekki úr
vegi að fjalla um hana seinna
meir.
FJÖLSKYLDAN
ELÍSABET BERTA
BJARNADÓTTIR
Hvemig á að hjálpa?
í páskablaðinu fjallaði ég lítil-
lega um hvernig stórhátíðir ýfðu
oft upp ástvinamissi og yrðu til
þess að við færum að „endur-
vinna“ tilfinningar okkar tengdar
tapinu. Sérfræðingar um
mannleg samskipti fá oft spurn-
inguna: Hvemig á að hjálpa fólki
með sorgarúrvinnslu? Og enn-
fremur: Hvernig á að hjálpa
bömum sem hafa misst ein-
hvem? Því er til að svara að líkt
og engin ein sorgarúrvinnsla er
„sú rétta“, heldur á hver og einn
rétt á sinni, þá er engin ein lausn
eða hjálp til fyrir alla. Ég minnist
í þessu sambandi konu nokkurrar
sem misst hafði maka sinn í slys-
fömm og sat eftir lémagna. Þegar
mesta reiðarslagið var liðið hjá
og hún hafði aftur tekið að sér
stjórn heimilisins, sagðist henni
svo frá: - Það voru fjölmargir
sem hringdu eða á annan hátt
buðu fram hjálp,en ég var of löm-
uð til að geta þegið það. Ein nág-
rannakona mín kom hins vegar
yfir og tók til hendinni, sinnti
krökkunum og fór með þau út að
ganga svo ég gæti verið ein smá-
stund. Þetta gerði hún alla fyrstu '"
vikuna og ef hún hefði ekki bara
komið þegjandi og hljóðalaust
hefði ég lfldega afþakkað alla
hjálp við dagleg heimilisstörf.
Eftir á að hyggja finnst mér við
hafa haft hvað mesta þörf fyrir
þetta, því ég var alveg lömuð
innan og og heyrði ekki svo mikið
hvað börnin sögðu, né gat talað
svo mikið sjálf, að mér nýttust
löng samtöl þeirra sem komu. En
að vita af nálægð hlýlegrar mann-
eskju og að heimilið væri í örugg-
um höndum, þótt ég væri ekki
eins og ég ætti að mér, var
ómetanlegt.
Gjörðir framar
orðum
Þessi dæmisaga sýnir okkur
hvernig nágrannakonan gat orðið
að liði með heilbrigðri skynsemi
sinni og sinningu. Hún „lét verk-
in tala“ meðan það átti við. En
orð eru líka verk eins og einhver
spekingurinn sagði og nánustu
stuðningsmenn spila það eftir
eyranu hvenær tímabært er að
syrgjandinn taki smám saman
yfir þær skyldur er hann hafði
áður á hendi og jafnframt
eitthvað af þeim nýju sem hafa
bæst við vegnafráfallsins. Núna, í
firringu neyslusamfélagsins sem
Börn í sorg þurfa að finna að þau
mega sveiflast á milli harmsins
og gleði daglegs lífs.
við lifum í og smitumst af, virðast
markmiðin: að njóta og neyta oft
æðri og hærra skrifuð en sam-
hjálp, og samábyrgð. Það háleita
markmið, að veita hjálp til sjálfs-
hjálpar, er því miður stundum
rangtúlkað svo, að hver geti gert
svo vel og borið sínar byrðar
sjálfur, sama hversu þungar þær
séu. - Þetta er bara hennar/hans
ábyrgð - er „frasi“ sem oft glym-
ur í firringunni, án þess að hann
eigi vel við. Því svo mun um fæsta
að þeir ætli sér vísvitandi að fær-
ast of mikið í fang í lífinu. í þessu
sambandi man ég eftir að mörg-
um sem hafa tjáð sig við mig um
sorg, hefur fundist sem allir hyrfu
eftir jarðarförina.
Daglegar skyldur og amstur
gefa vinum og kunningjum ef til
vill ekki mikið svigrúm til að
sinna hinum syrgjandi. Einnig
vill það oft gleymast þeim sem
fjær standa missinum, hve smá
umhyggja og áhugi fá miklu áork-
að fýrir þann sem finnst hann
þurfa að hugsa allt upp á nýtt.
Börn í sorg
Þar sem nægur stuðningur og
skilningur er til reiðu hjá nánustu
ættingjum barnsins og umhverfi,
eins og skólanum, og hefðirnar
og venjurnar eins og kistulagn-
ingin, jarðarförin og erfidrykkj-
an hafa gengið sinn eðlilega gang
og barnið fengið að vera þátttak-
andi í þeim, fengið að tjá sig um
atburðina eftir þörfum, þar er
eins víst að sorgarferlið gangi
sinn eðlilega gang. Fyrst sterkar
og sárar tilfinningar sem brjótast
fram á yfirborðið þegar minnst
varir, svo verður tíðnin minni og
auðveldara að koma hömlum á
eftir þörfum. Mörgum fullorð-
num hefur reynst vel að hafa uppi
við mynd af hinum látna, jafnvel
þótt nýir meðlimir hafi bæst í fjöl-
skylduna, og tala um hann að
fyrra bragði öðru hvoru, svo
barnið finni að hinn horfni er
ekki ógn á heimilinu, þá tjáir það
sig léttar.
Smám saman dvína sveiflurnar
eins og ómur söngs og það verður
meir og meir á valdi barnsins eins
og hins fullorðna, hvenær það
tekur sorgina upp úr sínum hug-
arfylgsnum. Það er þegar missir
er lítið sem ekkert tjáður en um-
hverfist í stíflur eins og þunglyndi
og sinnuleysi sem aðstoðar fag-
fólks er oft þörf. Einnig eru
margir aðskilnaðir það erfiðir og/
eða snöggir að hinir fullorðnu eru
ekki aflögufærir og þurfa utanað-
komandi hjálp fyrir sig og sína.
26 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Laugardagur 21. apríl 1990