Þjóðviljinn - 18.05.1990, Qupperneq 9

AFMÆLI
Tímaför
Unnur Ágústsdóttir
Mörk, Hvammstanga 70áral8. 5. 1990
I
Inn í daufskyggða vitund hennar
seytlaði þessi dásamlegi ilmur úr vor-
moldinni sem hún beið með vaxandi
óþreyju er leið á veturinn. Örveikur
blær í nýsprottnu grasi læddist með
gustinum inn í eyra hennar og hvísl-
aði: Hlustaðu grannt er ég teygi úr
mér! f hinum enda hússins suðaði
fiskifluga í glugga og hænurnar voru
farnar að kroppa í prikin í kofanum
norðan við bæinn, en úr fjörunni
barst lágvært gutlið í bárunni er hún
hlóð upp veikburða vörður úr slípuð-
um rauðum og fölgrænum steinum
með fíngerðum silfruðum æðum og
gulum dropum, - lúnar skeljar tóku
andköf í löðrinu.
Svona er að eiga afmæli á vorin,
hugsaði konan þar sem hún lá undir
dúnsænginni, og vakna til lífsins eins
og grösin eftir harðindi og umh-
leyping og allan snjóinn sem færði
húsið á kaf og drakk í sig kalt sól-
arljósið, svo ég var næstum því
köfnuð sígandi ofan í botnlausan
brunn með sleipum veggjum og slýi, -
og kannski einhver þar neðra sem
spenntur beið með yddar klær og log-
andi tungu til að klípa og sleikja og
hremma sálina, að minnsta kosti um
tíma, en ekki lengur, nú var hún
sloppin.
Já það er merkilegt að vakna um
leið og náttúran kemst á legg og
teygar frjómagnið úr jörðinni, og
þraukar morgunkulið. Og þetta smá-
gera líf er í vissu mynstri sem eru erfð-
avísar með skipanir eins og forrit í
tölvu, lögun, lína og litur, og dafnar
þótt það sé troðið niður í svaðið, og
sannar sífelldlega að það sem er
veikast, það er sterkast þegar allt
kemur til alls. Sjálf er ég héluð rúða,
fínriðin grisja í hvítu skini, eða brot-
hætt ker sem er tekið úr miklu frosti,
kalt og stökkt, en andgufan lífgar
formið unzylurinn gagntekur það, til-
veru þess. Þannig er ég hjúpuð mjöll-
inni þar til vorþeyrinn nær mér,
reynir á þanþol og tilfinning, - og
garðurinn blómgast á ný.
Þetta var konan að hugsa á meðan
hún hlustaði á döggina þorna í gol-
unni. Hann dró andann djúpt að sér,
eftir nýju kerfi sem hún fékk í pósti
um daginn, og hafði lært um leið, og
gaf góða raun því það slaknaði á stíf-
um og herptum vöðvum við háls og
herðar, síðan líkaminn allur, smátt og
smátt. Yndisleg tilfinning hríslaðist
um hana alla, værðarleg hlýjan úr
sænginni umlukti hana og það seig á
hana mók. Hún lyftist upp í lauflétt
mistur sem var eins og þeyttur rjómi
eða dalalæða síðla sumars, milli
svefns og vöku, lengi, lengi, lengi.
II
Skyndilega var konan horfin úr
rúminu og leið áfram á mjúkum beði
niður túnhallann vestan við bæinn.
Guð minn góður, hugsaði hún og
mændi stjörf upp í himinhvolfið og
óendanleikann, hvað er að koma yfir
mig? Ég vona bara að ég lendi ekki
harkalega og brjóti í mér beinin! En í
rauninni var hún ekkert hrædd, skelf-
ingin var eitthvert snöggt viðbragð í
ósjálfráða kerfinu sem strax hvarf:
Það er verst að ég er enn á náttkjóln-
um, og vonandi fer enginn karl að gá
til veðurs svo árla dags! Hún sneri
höfðinu ofur varlega svo andlitið vís-
aði niður, enginn svimi, líkaminn
fylgdi eftir í snúningnum, og fyrir-
hafnarlaust og eðlilega rétti hún úr
handleggjunum eins og fugl þenur
væng: Hamingjan sanna, ég flýg!
Æðarfuglinn synti í þéttum hópi á
firðinum og konan taldi inn í varpið
fleiri pör en í fyrra, - og hvað fæ ég nú
fyrir dúnkílóið í haust? Hún renndi
sér fimlega yfir klappirnar og sá
nokkra feita rauðmaga líða um í þar-
anum, hún teygði fingurna niður að
haffletinum til að reyna viðnám
vatnsins, en það var eins og rynni
hnífsegg í bræddu smjöri, ekki þessi
þétti þungi sem hún mundi úr kranan-
um og bununni í læknum. Hvorki
loftrás né þytur, enginn ilmur, ekkert
hljóð, aðeins alsjáandi auga hennar
eða innri skerpa sem fangaði andar-
takið. Skrýtið, hugsaði konan, hvað
þetta er allt öðruvísi en áður var.
Varla svefn, ekki vaka.
Þá var sleginn strengur í fjallinu:
Draumur þinn er dagur minn
dreginn snillingshöndum,
hugur minn er herra þinn
í hillinganna löndum.
Og um leið hvarf sveitin, heima-
byggð hennar, himinn, haf. Þetta er
orkupunkturinn, hugsaði konan, ég
er í skyggninu, hinu yfirskilvitlega,
kannski í blikinu sem Yogafræðin
kennir, bláma ævintýrsins.
Hún sveif upprétt áfram í undur-
samlegu landslagi, sem þó var varla
hægt að kalla svo, því hún horfði í
gegnum holt og hæðir. Framundan
bylgjaðist engi með útfjólubláum rós-
um í dulúðgum dansi, tvær og tvær
saman eins og elskendur í bríma, síð-
an sá hún sjálfa sig í gagnsæjum spegli
og fór í gegnum hann með undrunar-
svip, augun stór og þanin í andlitinu.
Nei, ég er í kvikmynd, framúrstefnu-
verki eða langtaðkominni nýjung,
galdri, sjónhverfingu. Hún rann inn í
tvívíða þrívídd og öfuga fjarvídd,
framhjá flötum krystal reistum upp á
rönd og píramída á hvolfi og snerist
með ógnarhraða. Hún sá risastóran
möbusarborða á himni, sem reyndar
var ekki himinn, og þó, og þrefaldan
spíral í ferning og keilu í hring. Ég á
ekki krónu, þegar hún sá Lúsífer og
Gabríel líða áfram í seiðandi tangó,
upphafna á svip með luktar brár, og
barátta góðs og ills fyrir bí eða hvað,
sem fyrr mátti vera, - og vængirnir
marglitar bylgjur.
En skyndilega breyttist útsýnin og
varð að ógnarstóru völundarhúsi sem
þandist eins og flatur belgur yfir svið-
ið svo langt sem skynjunin náði, og
hraðinn jókst niður á við þar til hún
þeyttist í ægilegu kasti eins og eld-
flaug um geiminn, hraðar, hraðar,
svo hana sundlaði og fékk væmið
bragð í munninn og stífnaði öll og
kreppti hnefana og kreisti aftur
augun en opnaði þau aftur til að fylgj-
ast með, hún varð að sjá, hraðar, og
hraðar, á, síðan stormur í glerskál,
elding þruma, myrkur, dá.
III
Hvað gerðist, var hún spurð í trún-
aði litlu síðar, og hafði lítillega ym-
prað á furðulegri reynslu sinni vor-
morgun í maí. Konan leit á gest sinn
úr djúpum fjarska og sagðist ekki
muna þetta glögglega, nema hvað
hana rámaði í skyndilegt rökkur þar
sem rétt grillti í dökkrauða týru innan
úr aflöngum helli, eða móðurlífi þótt
ótrúlegt megi þykja, - og frumstæða
hvöt, viðbragð, öskur. En ég var lengi
þreytt á eftir.
Konan kveikti sér í pípu til að
drepa umræðunni á dreif og skerpa
þanka sinn að upphugsa eitthvert
lostæti með kaffinu, og varð litið sem
snöggvast upp í holtið fyrir austan bæ-
inn þar sem kálgarðurinn kúrði, og
mundi þá eftir aðkallandi spursmáli:
Skyldi þá ekki muna í snemmsprott-
inn rabarbara í sultu í efnagerðinni
fyrir sunnan?
Níels Hafstein
Unnur Ágústsdóttir fæddist 18.
maí 1920 á Ánastöðum á Vatnsnesi,
móðir hennar var Helga dóttir Þóru
Jóhannesdóttur og Jóns Eggertssonar
bónda þar, en faðir Unnar var Ágúst
frá Þverá í Vesturhópi, sonur Sigur-
bjargar Árnadóttur og Jakobs Gísla-
sonar. Systkini Unnar eru: Jakob
Gísli á Lindarbergi (1921), Ósk á
Reykjum í Hrútafirði (1923), Jón sem
býr á Hvammstanga (1924), Þór á
Melum í Hrútafirði (1927), Alma á
Þorfinnsstöðum í Vesturhópi (1929),
Sigurbjörg sem býr í Reykjavík
(1931), Jóhanna Birna og Anna sem
báðar eiga heimili á Hvammstanga.
Eiginmaður Unnar Ágústsdóttur
er Sigurður Gestsson áður bóndi í
Grænahvammi, sonur Gests Ebenes-
arsonar og Magnhildar Þ. Árnadóttur
frá Staðarhöfða í Garðasókn, - for-
eldrar hennar voru Vilborg Pálsdóttir
og Árni Magnússon, en foreldra
Gests Ebenesar Árnason og Ingi-
björg Gestsdóttir sem víða bjuggu.
Börn þeirra Unnar og Sigurðar eru
þessi: Helga (f. 1944) gift Sævari
Snorrasyni og búa þau í Reykjavík,
þeirra börn eru fjögur og barnabörn-
in einnig; Jón (f. 1947) er bóndi á
Sæbóli, kona hans er Laufey Jóns-
dóttir og eiga þau saman eina dóttur,
en Laufey á þrjú börn fyrir; Magn-
hildur (f. 1950) býr í Reykjavík með
greinarhöfundi og eiga þau einn son;
Ágúst Frímann (f. 1954) sem er
kvæntur Þuríði Þorleifsdóttur og eiga
þau tvo syni.
NH
ER-enn » AwvsreK&AM.
Aö jfiíEDDA PUuuJ'
ANNAtó Efc. Méfe. Nokk
SAAAA . MER. Ú6kGuK EKKERT
A D^ÍFA MÍ6 HEÍM...
Föstudagur 18. maí 1990 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 9