Þjóðviljinn - 07.09.1990, Qupperneq 15

Jakob R. Möller Áriö 1992 veröur vinnuumhverfiö orðið eins og best gerist,
en auðvitað verður þetta aldrei eins og í blómabúð.
ár. Meðalstarfsaldur þeirra er 14
ár. Báðar tölumar era mjög háar
miðað við sambærileg fyrirtæki.
Þeir sem hafa unnið svo lengi
hjá fyrirtækinu hafa séð ýmsar
breytingar verða á starfseminni
og aðbúnaðinum. Þeir sem Þjóð-
viljinn ræddi við í álverinu vora
samdóma um að talsverðar um-
bætur hafa átt sér stað hvað að-
búnað snertir og umbætur era enn
í bígerð. Þeirra mikilvægust er að
handþekjumar yfír keijunum
hverfa, en í stað þeirra koma
þekjur með lofttjökkum sem loka
kerjunum mun betur. Þó finnst
þeim ekki nógu langt gengið mið-
að við það sem best gerist. Það
vantar mikið upp á að allt sé í
lagi, segja þeir. Þeir era sann-
færðir um að nýtt 200 þúsund
tonna álver yrði mun betri vinnu-
staður og hættuminni.
Jakob R. Möller segir hins
vegar að þegar uppsetningu nýs
þekjubúnaðar verður lokið verði
Verkamaður
í skautsmiðju:
Tek í nefið tilþess
að hreinsa kolarykið
Tekið við notuðum forskautum f skautsmiðju. Mengun I kerskálum hefur
verið óvenjumikil að undanfömu vegna lélegrar skautasendingar frá systur-
fyrirtæki (sals i Rotterdam.
vinnuumhverfi í kerskálunum í
Straumsvik eins og gerist best.
- Uppsetningu nýs þekjubún-
aðar lýkur í skála eitt nú í haust,
en í skála tvö árið 1992. En auð-
vitað verður þetta aldrei eins og í
blómabúð, segir Jakob.
Slæm skauta-
sending
Baldur fer með blaðamann úr
steypuskála yfir í pökkunar-
skemmu þar sem niðursöguðum
álbörram er pakkað til útflutn-
ings. Lagarfoss kemur hálfsmán-
aðarlega í Straumsvíkurhöfn og
tekur 3.400 tonn af áli. Álið hafn-
ar svo í Englandi, Þýskalandi og
Sviss, þar sem það er fullunnið.
Ur steypuskálanum í skaut-
smiðju. Það er hreinsunardagur í
skautsmiðjunni þennan fimmtu-
dag. Verkamaður tekur hæglætis-
lega í nefið og segir að það sé til
þess að hreinsa kolarykið sem
kemur úr skautunum.
Forskautin era framleidd úr
kolum. Þau era ffamleidd erlend-
is og það skiptir miklu máli að
þau séu vönduð. I vor fékk álver-
ið í Straumsvík slæma sendingu
af skautum ffá öðra dótturfyrir-
tæki Alusuisse og síðan hefur
ástandið í kerskálunum verið
óvenjulega slæmt. Skautin brenna
óeðlilega hratt upp og menga
óeðlilega mikið. En Baldur og
Brynjólfur Lárentsíusson, trúnað-
armaður í skautsmiðjunni, era
svartsýnir á að gæði skautanna
muni batna mikið í framtíðinni.
Einstakur
vinnustaöur
Forskautin era kolaklumpar
sem stungið er ofan í kerin. Þau
hanga þar á göfflum og brenna
upp á um það bil mánuði ef allt er
eðlilegt. Þá þarf að skipta um og'
þau gömlu era flutt yfir í skaut-
smiðju. Þar era kolaleifamar
hreinsaðar af göffiunum og þeir .
stejqjtir niður í nýja klumpa. Við
þetta losnar mikill kolasalli.
Skautin sem notuð era í álver-
inu í Straumsvík era forbökuð
sem kallað er. Það þýðir að þau
era hituð áður en þau fara niður í
kerin. Við bökunina losnar
ákveðið magn efnasambanda sem
talin era vera krabbameinsvaldar.
Þetta hafa íslendingar verið
lausir við að mestu, enda er ekki
hagkvæmt að ffamleiða skaut fyr-
ir svo lítið álver sem hér er. En
verði byggt álver upp á 200 þús-
und til 400 þúsund tonna ársffam-
leiðslu, er talið að hagkvæmt
verði að ffamleiða skautin hér
innanlands.
- Skautaframleiðslan er verri
en sjálf álffamleiðslan, segir
Baldur.
Hann býst við að skaut verði
framleidd á íslandi ef álmenn fá
drauma sína uppfyllta.
- En eins og er finnur þú eng-
an vinnustað á Islandi sem jafhast
á við kerskálana hér í álverinu. Ég
fæ þyngsli fyrir bijóstið bara af
því að ganga hér um. Mér léttir
alltaf þegar ég kemst aftur út í
hreint loft.
Álver og súrt regn
Álverið í Straumsvík losar rúmlega eitt þúsund tonn af brennisteins-
díoxíði út í andrúmsloftið á hveiju ári. Til samanburðar má geta þess að
losun vegna allrar gasolíu og svartolíunotkunar innanlands og á miðun-
um nemur rúmlega fjögur þúsund tonnum af brennisteinsdíoxíði. 200
þúsund tonna álver án vothreinsibúnaðar myndi losa um fjögur þúsund
tonn af brennisteinsdíoxíði út i andrúmsloftið og við það myndi heildar-
losun innanlands og á miðunum aukast um 50 prósent. Þá er undanskil-
in losun millilandaskipa íslendinga á efninu, en hún nemur 3,760 tonn-
um.
Litið er á brennisteinsmengun sem alþjóðlegt vandamál og miða al-
þjóðasamningar og norrænar samþykktir að því að draga veralega úr
losun brennisteinsdíoxíðs út í andnimsloftið, enda er efni þetta talið
valda sýringu regns og jarðvegs. Auk þess hefur það skaðleg áhrif á
menn. Islendingar era aðilar að samþykktum um að draga úr losun
brennisteinsdíoxlðs og hafa heitið því á norrænum vettvangi að fara var-
lega I þessum efnum.
Álverið í Straumsvík er ekki búið vothreinsibúnaði, svo brenni-
steinsdíoxíðið fer óhindrað út í andrúmsloftið. Hægt er að draga vera-
lega úr losun brennisteinsdíoxíðs í andrúmsloftið með vothreinsibúnaði.
Engin áform era um að koma slíkum búnaði upp við álverið í Straums-
vík og engin ákvörðun hefur verið tekin um að krefjast slíks búnaðar við
nýtt álver Atlantsálshópsins verði það reist hér á landi.
Súrálsgeymar viö höfn Rafgreining Áltaka Flutningur í ofn Steypa ’1~ .. ' Til kaupenda
ál I ál og súrefni og framleiða þaiutig eitt tonn af hrááli.
ÍSAL notar því 1400 gígavattstundir (gíga: miljarðfald-
ur) á ári til að framleiða 88 þúsund tonn af áli.
í bæklingi frá ÍSAL er framleiðslunni lýst þannig:
. en -A > „Rafgreining fer fram f kerum, sem klædd eru eld-
um við önnur efni. Þó er ál þriðja algcngasta ftumefnið í hclmingurþessersvokallaðsúrál(aluminiumoxiðeðaal- föstum steinum og kolcfhiskubbum, Scm mynda bak-
jarðskorpunni. Á1 hcfur vcrið framleitt með núverandi umina). Súrálið er skilið frá báxftinu og malað smátt. skaut. í kerunum cr raflatisn úr bráðnu kiýólíti og álflúo-
aðferð í aðeins rúmlega 100 ár, en álframleiðsla hefur Báxit dregur nafn sitt af bænum Les Baux 1 suðaust- riði. Forskautin, sem einnig era úr koleíhi, ná niður í raf-
margfaldast á þcssari öld. ur Frakklandi, en þar fannst eíhið fyrst. Helstu framleið- lausnina. Súráfi cr bætt f raflausnina og leysist það upp i
Þannig vora framleidd 42 þúsund tonn af áli 1 heim- endur báxíts eru þó Ástralía, Jamaika og Ginea. ÍSAL fær henni. Bræðslumark súráis er yfir 2000 gráður C en með
inum árið 1910,703 þúsund lonn árið 1939,4,5 miijónir sitt súrál frá Ástralíu. þvíaðleysaþaðuppíraflausninnierunntaðffamleiðaál
tonnaárið 1960en 18,7miljónirárið 1984,þegarálffam- Úr fjóram tonnura af báxiti fást tvö tonn af súráli. viö um 960 gráður C. Fyrir áhrif 100 þús. ampera jafh-
leiösla náði hámarki. Þessi tvö tonn af súráli þarf til þess að framleiða eitt tonn straums klofnar súrálið i upplausninni í ál, sem fellur til
Bandaríkjamcnn era langstærstu álffamleiðendur af hrááli (aluminium). botns við bakskautið, og súrefni, sem bennur meö kolefni
heims, en siðan koma Sovétmenn, Kandamenn, Vestur- Súrál er helsta híáefni álversins f Straumsvík, en auk forskautanna og breytist i gastegundimar kolsýrling og
Þjóðvcijar og Norðmenn. Norömcnn framleiddu árið tveggja tonna af súráli þarf um hálft tonn af rafskautum kolsýra.“
1983 um fimm prósent þess áls sem framleitt var i heim- úr kolum, 20 kíló af álflúoríði og síðast en ekki síst 15 Álið sem framleitt er i Sfraumavík fer til úrvinnslu Í
inum það árið. þúsund kílóvattstundir af rafmágni til þess að kljúfa súr- Englandi, Þýskalandi og i Sviss.