Þjóðviljinn - 02.11.1990, Blaðsíða 7

Gamsakhurdia með stuðningsmönnum (Tíflis daginn fyrir kosningar - næstum sjö áratuga valdatíð kommún-
ista lokið.
Stórsigur georgískra
þjóðernissinna
Leiðtogi þeirra vill að Georgía verði sjálfstætt ríki
Kona fjármála-
ráðherra
Jim Bolger, leiðtogi hins frem-
ur hægrisinnaða nýsjálenska
Þjóðarflokks, myndaði nýja stjórn
þarlendis í gær. Flokkurinn vann
á laugardag mikinn kosningasig-
ur á Verkamannaflokknum, hin-
um stóra flokknum í nýsjálensk-
um stjórnmálum, enda hefur inn-
byrðis kritur undanfarið mjög háð
síðarnefnda flokknum. Fjármála-
ráðherra í nýju stjórninni er Ruth
Richardson, 39 ára, og verður
hún fyrst kvenna til að gegna því
embætti þar í landi.
Fjöldaflutningar
til ísraels
20.324 sovéskir gyðingar flutt-
ust til ísraels í október, eða fleiri
en nokkru sinni fyrr, þrátt fyrir
ástandið í Ísrael-Palestínu og
stríðshættuna í Austurlöndum
nær. Hafa þá rúmlega 122.000
manns flust frá Sovétríkjunum til
Israels á þessu ári. Innflytjendur
til (sraels á árinu eru nú alls orðn-
ir rúmlega 134.500 talsins.
Smokkar
í kaupbæti
Lesendur Les Echos, vikurits í
Vestur-Afríkurikinu Malí, fengu
með síðasta tölublaði smokk að
gjöf frá útgefendum ritsins. Vegna
vaxandi útbreiðslu eyðni þarlend-
is hefur eftirspurn á smokkum
aukist en margir landsmanna
telja sig ekki hafa efni á að kaupa
þá.
Hjónaskilnuð-
um hraðfjölgar
Fjórða hvert breskt barn er
fætt utan hjónabands og þriðja
hvert hjónaband þarlendis endar
með skilnaði, að sögn nefndar
sem hefur það hlutverk að leggja
tillögur um lagabreytingar fyrir rík-
isstjórnina. Hjónaskilnaðatíðni
hefur samkvæmt sömu heimild
tvöfaldast í Bretlandi s.l. tvo ára-
tugi og um 250.000 breskir feður
búa fjarri fjölskyldum sínum, án
þess að láta þær vita hvar til að
komast hjá því að borga með
börnunum. Nefndin heldur því
fram að þessi þróun mála komi
hart niður á börnum og leggur til
að reynt verði að snúa henni við
með því t.d. að láta hjón, sem
sækja um skilnað, bíða eftir skiln-
aðinum í ár, í stað 3-6 mánaða
eins og nú er algengt.
Thatcher hrygg
fremur en reið
Sir Geoffrey Howe, aðstoðar-
forsætisráðherra Breta, sagði af
sér í gær vegna óánægju með
andstöðu Margaretar Thatcher
við það að gjaldmiðlar Evrópu-
bandalagsríkja verði sameinaðir í
eina mynt. Howe hefur verið leng-
ur utanríkisráðherra þarlendis en
nokkur annar eftir heimsstyrjöld-
ina fyrri, en Thatcher lét hann
víkja úr því embætti í júlí í fyrra og
Kkaði honum það miður. Talið er
að afsögn Howe muni enn auka
vandræði Ihaldsflokksins, sem
undanfarið hefur verið að tapa
fylgi til Verkamannaflokksins,
vegna óánægju með ástandið í
efnahags- og kjaramálum. Tals-
kona forsætisráðherra kvað hana
„fremur hrygga en reiða“ út af af-
sögninni.
ingkosningar fóru fram í
sovétlýðveldinu Georgíu á
sunnudag og fóru svo leikar,
samkvæmt opinberum tölum,
að Hringborðsbandalagið, sem
einkum þjóðernissinnaðir
flokkar og samtök eiga aðiid að,
vann yfírburðasigur og fékk
rúmlega 54 af hundraði
greiddra atkvæða. Að sögn
Tassfréttastofunnar fékk
bandalagið 147 þingmenn
kjörna af 250 alls og hefur því
drjúgan meirihluta á hinu ný-
kjörna þingi.
Leiðtogi Hringborðsbanda-
lagsins er Zviad Gamsakhurdia,
sem lengi var andófsmaður í
stjómmálum og er ákafur tals-
maður þess að Georgía verði
sjálfstætt ríki. Hann hefur þó ekki
lagt fram neina gagngera áætlun
um hvemig landið skuli ná sjálf-
stæði.
Kommúnistafiokkurinn
fékk um 24% atkvæða í
héraðskosningum í vor og hefur
smám saman verið að missa
fylgi undanfarin misseri. Nafn-
breytingin er þáttur I mikiili
umræðu um endurnýjun
flokksins og nýjar áherslur, sem
bæði eru tengdar breytingum á
ítöisku þjóðféiagi og svo hruni
ríkiskommúnismans í Austur-
Evrópu, sem PCI hafði að
sönnu fyrir löngu byrjað að
gagnrýna harðlega og vísað frá
sem einhverskonar fyrirmynd.
Sú endumýjun sem nafh-
breytingin er hluti af er viðleitni
til að skapa nýjar forsendur sam-
starfs til vinstri og búa til raun-
verulegan valkost við Kristilega
demókrata, stærsta flokk lands-
ins, sem hefur ráðið mestu í öllum
þeim mörgu samsteypustjómum
sem á Ítalíu hafa setið frá striðs-
lokum. En kalda stríðið og arfúr
þess kom lengst af í veg fyrir að
kommúnistar ættu sæti í stjóm í
Róm, þótt þeir stjómuðu fjölda
borga og héraða úti um allt land,
m.a. í samvinnu við Sósíalista-
flokkinn, PSI.
Þegar Achille Occhetto, for-
maður PCI, gerði grein fyrir nýja
nafninu sagði hann m.a. að hinn
Kommúnistaflokkurinn, sem
farið hefur með völd í landinu í
69 ár samfleytt, varð annar í röð-
inni í kosningunum og fékk rúm-
lega 29 af hundraði atkvæða. Er
þar með ljóst að hann verður að
afhenda völd sín Hringborðs-
bandalaginu. Kommúnistar fengu
samkvæmt einni frétt hvað mest
fylgi hlutfallslega í hémðum þar
sem þjóðemisminnihlutar búa, en
á milli þeirra og „eiginlegra" Ge-
orgíumanna hefúr samlyndið ekki
verið sem best undanfarið.
Rússar lögðu Georgíu undir
sig á fyrstu ámm 19. aldar en eft-
ir lok heimsstyrjaldarinnar fyrri
var landið skamma hrið sjálfstætt
ríki undir stjóm mensévíka.
Rauði herinn réðst inn í landið
1921 og innlimaði það eftir stutt
en snarpt stríð. Hefur það síðan
verið sovétlýðveldi. Georgía er
nýi flokkur ætlaði sér breiðari
skírskotun og ætlaði að þroska
áfram hugmyndaarf bæði „hins
ítalska kommúnisma, endurbóta-
starf sósíalista og fijálslyndra og
félagslegar og lýðræðislegar kaþ-
ólskar hefðir“.
Ekki hefur rikt einhugur í PCI
um nafhbreytinguna. Um þriðj-
ungur flokksmanna, sem em yfir
miljón talsins, hefur verið henni
andvígur, þó í mismunandi mæli
sé. Menn benda á að ítalskir
kommúnistar þurfi ekki að
skammast sín fyrir sína fortíð:
PCI hafi ekki verið tákn um ein-
strengingshátt né heldur stalín-
isma, heldur baráttu gegn fasisma
og svo atkvæðamikið félagslegt
umbótastarf í borgum og hérað-
um.
En hvað um það. Occhetto
hefúr sýnt heimspressunni nýtt
merki flokksins. Gamla flokks-
merkið var rauður fáni með hamri
og sigð sem lagðist yflr grænan,
hvítan og rauðan fána Ítalíu. Það
merki, með hinum fyrri einkenn-
isstöfúm flokksins, PCI, fær að
halda sér sem áminning um for-
tíðina við rætur þess mikla eikar-
trés sem nú er helsta tákn hins
nýja Vinstriflokks, PDS. Og mun
þá ekki síst gefið til kynna að með
þessu lífsins tré vilji flokkurinn
minna á fyrirheit sín um virka
fjöllótt, þaðan kemur það mesta
af þvi tei sem drukkið er í Sovét-
ríkjunum, mikið er ræktað þar af
sítmsávöxtum og mangan er í
stómm stíl brotið úr jörðu. En
mestan hluta oliu sinnar og jarð-
gass, sem og iðnvaming, flytja
Georgíumenn inn frá öðmm sov-
étlýðveldum.
Þekktastir Georgíumanna á
þessari öld em þeir Jósef Stalín
og Eduard Shevardnadze, núver-
andi utanríkisráðherra Sovétrikj-
anna.
Kommúnistar hafa þegar
misst stjómvöld að meira eða
minna leyti í nokkmm sovétlýð-
veldum, þar á meðal í Litháen og
Moldovu og Borís Jeltsín, forseti
Rússlands, stærsta og fjölmenn-
asta sovétlýðveldisins, sagði sig
úr kommúnistaflokknum í júlí.
stefnu í umverfismálum, sem
vemleikinn otar mjög að íbúum
hinnar þéttbýlu Italíu.
í ræðu sem Occhetto hélt um
hinn nýja flokk sagði hann á þá
leið að flokkurinn mundi setja á
oddinn lýðræði á öllum sviðum
samfélagsins. Hann lýsti sósíal-
ismanum sem „þróun til sam-
hengis í lýðræði“.
Humgyndir Occhetto um nýtt
nafn munu koma íýrir sérstakt
flokksþing í janúar og munu vafa-
laust mæta andófi hjá minnihluta-
mönnum. Hinsvegar er það haft
fyrir satt að margir miðjumenn og
vinstrisinnar á Ítalíu, sem em
langeygir orðnir eftir valkosti við
Kristilega demókrata, taki breyt-
ingunum á Kommúnistaflokknum
með velvild og áhuga. De Mita,
foringi vinstrimanna í Kristilega
demókrataflokknum, segir á þá
leið að „Lýðræðisvinstrið sé inn-
blástur sem menn verða að finna
svör við“.
Jákvæð viðbrögð hafa komið
frá ýmsum „klúbbum" mennta-
Selum
fjölgar
Selum er aftur farið að flölga
víða við norðurstrendur Evrópu
eftir að pest, sem varð þúsund-
um þeirra að bana sumarið
1988, er um garð gengin. Eru
upplýsingarnar um fjölgun sel-
anna á ný frá hollenskum sjó-
lífsfræðingum. I Waddenzee við
norðurströnd Hollands fjölgaði
selum um 15 af hundraði s.l. ár.
Selatalning við strendur Sví-
þjóðar, Englands og Irlands hef-
ur leitt svipað í Ijós. Talið er þó
að það taki selastofninn í Wad-
denzee a.m.k. 10 ár að ná
sömu stærð og var 1987, áður
en pestin lagðist á hann.
Krónprins við
helgan brunn
Karl prins, ríkiserfingi Bret-
lands, sem enn gengur ekki
heill til skógar eftir handleggs-
brot á pólóleik í júní, vitjaði fyrir
skömmu Kaleiksbrunns (Chal-
ice Well), sem er brunnur fom í
Glastonbury í Somersetshire.
Samkvæmt vissum sögnum
stóð þar í fornöld Camelot, höll
Arthúrs sagnkonungs. Hefur því
lengi verið trúað að vatn úr
brunninum hefði lækningamátt.
Eitur og tjón á
umhverfi
Bandarískar konur telja að
mestu vandamál Bandaríkj-
anna nú séu eiturlyf og hættur
sem ógna umhverfinu, sam-
kvæmt niðurstöðum skoðana-
könnunar er tímaritið Good
Housekeeping efndi til nýlega.
41 af hundraði aðspurðra
kvenna nefndi eiturlyf sem
mesta vandamálið en 31 af
hundraði umhverfisvandamál.
manna sem ætla að safna meðlim-
um í hinn nýja flokk.
Aftur á móti er Craxi, formað-
ur Sósíalista, sem hafa alllengi
setið í stjóm með Kristilegum, lítt
hrifinn. Hann hefúr lengi átt sér
þann draum að koma sínum
flokki upp fyrir Kommúnista-
flokkinn í fylgi (Sósialistar hafa
oft verið með 12-15% fylgi í
kosningum), en nú virðist sem
senunni hafi verið af honum stol-
ið, að minnsta kosti í bili. Það
stendur og Sósíalistaflokknum
fyrir þrifum að hann hefur fengið
yfir sig drjúgan skerf af þeim íjár-
málaspillingarmálum sem gras-
séra í ítölsku stjómkerfi.
Skömmu áður en Occhetto
hélt sinn blaðamannafund um
nýja nafhið hafði Craxi boðað að
hann ætlaði að breyta um nafn á
Sósíalistaflokknum og kalla hann
„Sósíalíska einingu“, en ekki er
vitað hver alvara var í því tali,
kannski átti barasta að stríða
kommúnistum með því.
áb tók saman.
Föstudagur 2. nóvember NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 7
Italski kommúnista-
flokkurinn
skiptir um nafn
Fyrir nokkru lagði aðalritari PCI, Kommúnista-
flokks Ítalíu, það til að flokkurinn breytti um
nafn og kallaði sig Partido Democratico della
Sinistra eða Lýðræðislega vinstriflokkinn
Formaður (talskra kommúnista, Achille Occhetto, sýnir flokksmerkið
nýja: Kfsins græna tré, gamla flokksmerkið við rætur þess.