Þjóðviljinn - 02.11.1990, Blaðsíða 21

HELGARMENNINGIN
Iþröngri skrifstofukompu
uppi á lofti einhversstaðar í
iðandi stórborginni hitti
blaðamaður Nýs Helgar-
blaðs tvo ljóðaunnendur. Þeir
hafa undanfamar vikur og mán-
uði einbeitt sér að djúppælingum
og þýðingum á tveimur velþekkt-
um dönskum skáldum: Michael
Strunge og Sören Ulrik Thomsen.
Þýðendumir em skáldin Magnúx
Gezzon og Þórhallur Þórhallsson.
Magnúx snaraði Thomsen, en
Þórhallur Strunge. Ljóðin em ný-
komin út á einni bók sem ber heit-
ið Líkami borgarinnar.
Hverjir em Thomsen og
Strnnge?
Magnúx: Þeir em báðir ætt-
aðir frá Kaupmannahöfn, fæddir
1956 og 1958. Af þeim göfugu
árgöngum, sem em að gera það
sem mest vit er í á bókmennta-
sviðinu bæði í Danmörku og á Is-
landi. Fólk fætt í kringum miðjan
sjötta áratuginn og fram yfir 1960
lifði sína menningarbyltingu í
gegnum pönkið og nýbylgjuna.
Það sagði skilið við allt þetta
meðvitaða brölt sem hippakyn-
slóðin stóð fyrir, t.d. jámingabók-
menntimar og „knækprósann".
Nú stjómar þessi 68-kynslóð
þjóðfélaginu, og auglýsir sjálfa
sig stíft, hefúr líka bestu aðstæð-
umar til þess. Forsendur nýskáld-
anna em allt aðrar en þeirra sem
þau beina spjótum sínum helst
gegn.
Hvaða forsendur áttu við?
Magnúx: Það er leitað aftur í
tímann, í rómatíkina og inn á við.
Þórhallur: Það er rómantísk-
ur blær á Ijóðum beggja ljóð-
skáldanna sem kemur á óvart.
Svið Ijóðanna er Kaupmannahöfn
eins og þeir þekkja hana í dag.
Magnúx: Þeir hleypa tilfinn-
ingunum miskunnarlaust að, þeir
em ekki svalir gæjar.
Þórhallur: Ég er viss um að
þessi ljóð höfða fyrst og fremst til
ungs fólks.
Magnúx: 1 þessu sambandi er
rétt að taka fram að kynslóð játn-
ingahöfúndanna var fjandsamleg
í garð þessara skálda sem ekki
leystu þjóðfélagsvandamál. Þau
vom sökuð um einangmnar-
stefnu, og kölluð hægrisinnar. A
þau vom notuð öll skammaryrði
sem hægt var að finna, en þau
vom þó meira eða minna tengd
vinstri hreyfingunni. Hjá ný-
skáldunum snúast ljóðin meira
um mannslíkamann og beina
skynjun.
Þórhallur: Ljóðin fjaHa um
upplifún á malbikinu, og um það
hvaða áhrif neon og plast hefúr á
þetta einmana taugabrak. Ljóðin
em ákall til náttúmnnar og krafa
um mannlega reisn.
Magnúx: Mér finnst bera
meira á þessari náttúmþrá hjá
Stmnge en hjá Thomsen.
Þýðingar
á Ijóðum
dönsku skáld-
anna Michaels
Strunges
og
Sörens Ulriks
Thomsens
gefnar út
Þórhallur: En þeir em svo
tengdir í tíma og rúmi. Því oftar
sem ég les þá þeim mun líkari
þykja mér þeir. Ljóðin em alþjóð-
leg, þau fjalla um borgina.
Magnúx: Stmnge er meiri
predikari, og guð birtist okkur í
tveimur ljóðum; Sjónvarpinu, þar
sem hann er í fjandsamlegu
tæknigervi, og Dínamíti og
brjóstsykri, sem er ákall til guðs
um að ljóðmælandinn fái að vera
maður, en deyja að öðmm kosti.
Þórhallur: Það er merkilegt
við tómhyggjuna í kveðskap
Stmnges að hún er svipuð og
maður las í Steini Steinarri hér
áður fyrr. Þeir yrkja báðir um
tómleikann. En krafa Stmnges er
um fegurra mannlíf, lausn frá sót-
svörtu malbiki, neoni og eiturlyfj-
um. Ljóðin stilla manni upp við
vegg og krefjast svara. Það er
annað hvort allt eða ekkert.
Magnúx: Ég hef oft hugsað
um það að dauði Stmnges er alger
fúllkomnun á þessu rómantíska
æði.
(Innskot: Hann svipti sig lífi
árið 1986.)
Þórhallur: Eins og óhjá-
kvæmilegur endir. Lesi maður
ljóðin fær maður á tilfinninguna
að ástæðan sé sú að Stmnge finn-
ist að hann hafi ekki fengið að
vera maður. Spumingin sem hann
beinir til lesenda er sú hvort hægt
sé að vera maður í þessu borgars-
ukki. Reykjavík er að þróast í
stórborg. Hún er nú allt önnur en
hún var á okkar uppvaxtarámm.
Magnúx: Þótt íslensk stór-
borg verði alltáf öðmvísi en út-
lend borg.
Magnúx: Athyglisvert, og
mikilvægt, í þessu er vitundin um
mannslíkamann. Skáldin nota
mannslíkamann mikið, og vím-
una. Eitur! Meira eitur! Ör vil ég
dansa og heitur. Eitur! Eitur! Eit-
ur! orti Sveinn ffamtíðarskáld.
Þórhallur: Eins og titill bók-
arinnar visar til: Líkami borgar-
innar. Líkami er efnisheild lifandi
vem. Borgin er persónugerð í titli
bókarinnar. Snertiflöturinn er lík-
ami vor, sem upplifir og skynjar
borgarsamfélagið. Líkaminn i
tækhivæddu þjóðfélagi.
Em þessir höfundar undir
áhrifúm frá einhveijum höfúnd-
um, og stefnu annarri en þeirri
rómantík sem þið hafið þegar
minnst á?
Þórhallur: Auðvitað er ein-
hver arfúr í þessu, þetta er ekki
allt saman flunkunýtt.
Magnúx: Það er fleira sem
hefúr áhrif á kveðskap þeirra en
rómantík; skrif módemista fyrir
og upp úr seinni heimsstyijöld-
inni, David Bowie, Sex Pistols,
symbólistamir, Rimbaud, súrrea-
listar og fleiri. Þeir líta þó ekki á
sig sem súrrealista. Þessar stefnur
em eins og móðurmjólkin, fúllar
af fjörefnum sem menn innbyrða
ósjálfrátt.
Þórhallur: Það er ekki gott
að greina þátt einnar steftiu ffem-
ur en annarrar.
Hvemig kynntust þið ljóðum
Stmnges og Thomsens?
Magnúx: Ég kynntist ljóðum
þessara pilta úti í Kaupmanna-
höfn þegar ég var ungur drengur.
Þeir em báðir mikið lesnir, og
þekktir í Danmörku og víðar um
Evrópu.
Þórhallur: Magnúx kynnti
mér ljóð Stmnges og annarra
öndvegisskálda, sem borið hefur
á í Danmörku. Ég féll gjörsam-
lega fyrir Strunge. Mér þótti fúll
þörf á því að koma ljóðum þess-
ara skálda yfir á íslensku. Ljóðin
eiga alveg eins við reynsluheim-
inn í Reykjavík og í Kaupmanna-
höfn.
Þið hafið rætt um það sem
skáldunum er sameiginlegt;
grimmt samfélag borgarinnar og
fegurðarþrána, en hvað aðgreinir
þá?
Þórhallur: Strange er predik-
ari, eins og Magnúx sagði. Thom-
sen er aftur á móti meira flæðandi
og persónulegri. Stmnge er harð-
ari gagnrýnandi.
Magnúx: Það em hreinlega
ekki jafnmikil læti í Thomsen.
Hann er ekki eins stóryrtur, held-
ur er hann smáyrtur og við-
kvæmnislegur. Þórhallur: Kjeld
Gall Jörgensen sendikennari
þekkti Strnnge, og sagði að hann
væri sterkt skáld en veikburða
manneskja. Við lestur á kvæðum
Strunges datt mér oft Kristján
fjallaskáld í hug. Hann segir í
einu ljóða sinna: Lífið allt er
blóðrás og logandi und sem lækn-
ast ekki fyrr en á aldurtilastund.
Þeir yrkja báðir um sama svart-
nættið.
Þarf þá ekki stórborgina til?
Magnúx: Hverri nýrri kyn-
slóð fylgir ný einsemd. Hún flyst
úr sveit í borg og á milli hverfa.
Finnið þið ekki skyldleika
með Thomsen og Stmnge og ein-
hveijum íslenskum ljóðskáldum?
Magnúx: Sjálfúr get ég ekki
tengt Thomsen við þekkt íslensk
skáld. Hann er einstakur og hefúr
haft mikil áhrif á mig.
Báðir: Nei, Ijóðmálið er ann-
að, en engu að síður koma þau ís-
lenskum vemleika til skila á sinn
hátt.
Ætlið þið að þýða fleiri dönsk
ljóðskáld?
Báðir: Við ætlum að halda
áfram að gefa út dönsk ljóð.
Strunge og Thomsen em án efa
ijóminn af dönskum ljóðskáldum,
en þeir em bara byijunin. Það er
kominn tími til að íslendingar
uppgötvi að dönsk tunga er meira
en misjafnlega skemmtilegir
dönskukennarar.
Sögusnældan gefúr bókina út,
en þýðendur hlutu styrk frá Nor-
ræna þýðingasjóðnum til útgáf-
unnar.
BE
Skáld
með
rætur
í
pönki
og
ný-
bylgju
Skáldin Magnúx Gezzon og Þórhallur Þórhallsson snöruðu nýlega Ijóðum dönsku höfundanna Sörens Ulriks
Thomsens og Michaels Strunges yfir á (slensku, og gáfu út á bók undir heitinu Llkami borgarinnar. Þeir segja
Ijóöin gagnrýni á miskunnarleysi stórgborgarinnar. Skáldin fjalla um tómleika og vonleysi, en I gegnum ádeil-
una og svartnættið skín fegurðarþráin. Mynd: Kristinn.
Föstudagur 2. nóvember 1990 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 21