Þjóðviljinn - 11.01.1991, Blaðsíða 10

Lögregluþjónar reiöa kylfur til höggs á Austurvelli 30. mars 1949. I átökunum sem uröu fyrir framan Alþingishúsiö þegar tillaga um inngöngu Islands I NATO var til afgreiðslu á þinginu
naut lögreglan liöstyrks varaliðs vaskra sveina sem Sjálfstæðismenn höfðu veg og vanda af aö væri kallað saman. Myndræmurnar eru úr kvikmynd Sveins Bjömssonar.
Skuggabaldrar NATO
og CIA á íslandi?
Komið hefur á daginn að leynilegar sveitir NATO og CIA störfiiðu á fjórum Norðurlandanna - en hvað með ísiand?
Fyrir nokkru bárust fregnir
af því að sérþjálfaðar leyni-
sveitir á vegum NATO og
bandarísku leyniþjónustunnar,
CIA, hafí starfað í fjölmörgum
aðildarlöndum NATO, sem og í
hlutlausum ríkjum, ýmist með
eða án vitneskju lýðræðislega
kjörinna stjórnvalda. Þrátt fyr-
ir tilraunir ráðamanna í mörg-
um löndum til að koma í veg
fyrir að hulunni yrði svipt af
þessum „skuggaböldrum“ hef-
ur þegar verið upplýst að liðs-
menn þessara hópa hafí á sam-
viskunni mörg myrkraverkin
sem hingað til hefur þótt við
hæfí að kenna við vopnaða
hópa vinstrimanna.
Þegar hefiir verið upplýst að
sérþjálfaðar sveitir í tengslum við
NATO og CIA voru starfandi á
Norðurlöndum; í Danmörku,
Noregi, Svíþjóð og Finnlandi til
skamms tíma. En hvað með Is-
land? Er nema von að spurt sé?
Hér á landi hefur farið lítið
fyrir vangaveltum um það hvort
leynisveitir á vegum NATO, eða
bandarísku leyniþjónustunnar,
CIA, hafi starfað hér á landi líkt
og hjá ffændþjóðum okkar.
Athygli vekur að íslensk yfír-
völd hafa ekki séð ástæðu til þess
að ganga úr skugga um það fyrir
eigin frumkvæði hvort hér hafi
starfað slíkir hópar.
Að vísu hefur ekkert það
komið fram sem bent gæti til þess
að leynisveitir hafi verið starf-
ræktar hér á landi. Enda kann að
vera margt sem mælir því í mót.
Minna má þó á að íslendingar eru
ekki alls ókunnugir pukri og
leynimakki. Nægir í því sambandi
að minna á leynilegt varalið lög-
reglunnar sem góðir og gegnir
Sjálfstæðismenn komu á fót og
beitt var með fulltingi lögregluyf-
irvalda í Reykjavík og dómsmála-
ráðherra til að veija hið háa Al-
þingi atlögu „kommúnista“ eins
og það hét, þegar atkvæði voru
greidd um aðildina að NATO 30.
mars 1949.
Þá er einnig vert að vekja at-
hygli á þeim tillögum sem banda-
rískir sendiþjónustumenn ræddu
sin á milli 1948 að koma á fót
vopnuðum sveitum til að koma í
veg fyrir valdatöku sósíalista,
eins og greint er ffá annarsstaðar í
opnunni. Þrátt fyrir að ekkert hafl
orðið úr má þó ljóst vera sam-
kvæmt þessu að hugmyndum um
stofnun leynisveita var hreyft. Því
er spumingin hvort ekki megi
taka viljann fyrir verkið í þessu
eins og svo mörgu öðru?
Á þingi, skömmu fyrir jóla-
Ieyfi þingmanna, bar Hjörleifúr
Guttormsson fram þá tímabæm
fyrirspum til forsætisráðherra
hvort hér hafi „frá árinu 1951 að
telja starfað sérþjálfaðir hópar eða
leynisveitir með tengsl við íslensk
stjómvöld, NATO eða CIA til að
bregðast við hugsanlegu hemámi
landsins af hálfti Sovétrikjanna"
eins og það er orðað í fyrirspum-
inni.
Forsætisráðuneytið sendi
dómsmála- og utanríkisráðuneyti
fyrirspumina til umsagnar.
Að sögn Þorsteins Ingólfsson-
ar, ráðuneytisstjóra í utanríkis-
ráðuneytinu, hefúr ráðuneytið
þegar sent frsætisráðuneytinu sína
umsögn.
-Nei, ég hef engan pata haft af
því að hér hafi verið einhveijar
leynisveitir, segir Þorsteinn. -Ég
get ómögulega séð að slíkar sveit-
ir hafi yfir höfúð getað starfað hér
á landi, segir hann og bætir við að
ótrúlegt verði að teljast að slíkt
hafi getað gerst án vitundar
stjómvalda.
Þrátt fyrir að svars ffá forsæt-
isráðherra við fyrirspuminni sé
ekki að vænta fyrr en þing kemur
saman á ný á mánudaginn, tók
Nýtt Helgarblað smá forskot á
sæluna og innti Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra,
fyrirspyijandann Hjörleif Gutt-
ormsson og Þorleif Friðriksson
sagnfræðing eftir þeirra áliti á
hvaða líkur væm á því að hér
hefðu starfað leynisveitir á vegum
CIA og NATO, hvort heldur væri
með eða án vitundar íslenskra
stjómvalda.
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra:
Ótrúlegt ef satt reynist
Eg hef ekki haft neitt tilefni
til þess að kalla eftir að ut-
anríkisráðuneytiö gerði að eigin
frumkvæði gangskör að því að
kanna hvort hér á landi hafi
verið starfræktir leynihópar á
vegum NATO eða í tengslum
við bandarísku leyniþjónust-
una, CIA, segir Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráð-
herra.
En er einhver ástæða til að
efast um að slíkar sveitir hafi ver-
ið settar á fót hér á landi fremur
en i fjölmörgum örðum ríkjum,
jafnt aðildarríkjum NATO og
löndum sem standa utan hemað-
arbandalaga?
-Sá er munur á að við búum í
vopnlausu landi og allar hefðir
em í samræmi við það. Þar sem
uppvíst hefur orðið um að leyni-
sveitir hafi starfað, s.s._ í Frakk-
landi, Þýskalandi og á Ítalíu, em
allt aðrar hefðir en hér og því er
ólíku saman að jafna.
Ert þú þá þar með að segja að
loku sé fyrir það skotið að slíkir
hópar hafi starfað hér á landi án
vitundar stjómvalda?
-Ég vil ekki útiloka neitt og
því síður að svara fyrir forsætis-
ráðherra. Það er þó í hæsta máta
ótrúlegt í jafn galopnu þjóðfélagi
og því íslenska að slíkar sveitir
hafi verið hér til án vitundar al-
mennings og stjómvalda, sagði
Jón Baldvin.
-rk
Jón Baldvin Hannibalsson: Ekki
frjósamur jarövegur fyrir starfsemi
leynihópa ( (slensku samfélagi.
Mynd: Jim Smart.
10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 11. janúar 1991