Þjóðviljinn - 11.01.1991, Blaðsíða 20

7 2 3 4 s é> 7 8 4 10 u 8 , y 71—
U /z w JT~ /4 S )4 1Z s? /7 s- J 8 8
l°i 10 2 s? 11 X iS 2 Z(c? r S? 8 X(o
XI y T 4 ZZ (o 8 IS 4 JT V 10 S?
S zr 23 12 T~ <r /7 ¥ J 7 18 z s? j7
N? ib N 2/ 2 Z * ¥ 21 zs 21 27
& 3V 8 T !L> 14 n S? 8 n 2 sr T~ V
?- Zí S? 7i \é> u Zo T~ 2 S /7 s ¥
73 b /8 S Zv S? 8 n> s T 10 12
3/ 8 s T s XV S? )4 l1) 7T s? 7o zs
T \1o 24- 14 14 7 rs R? w U 18 2V
vr 'lD W 8 24 W~ Uj~ ii s W lí? $0 V Zo
S? ZD /b // 2 S2 % Jls e s S? z V V
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRS T,U l'l V XYÝÞÆÖ
Krossgáta nr. 129
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neöan. Þeir mynda þá bæjarnafn. Sendiö
þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóöviljans, Slöumúla 37, 108
Reykjavík, merkt „Krossgáta nr. 129". Skilafrestur er þrjár vikur. Verðlaunin
verða send til vinningshafa.
17 30 2.3 10 L¥ Z 27 21

Lausnarorð á krossgátu nr. 125 var Bóthildur. Dregið var úr réttum lausnum Verðlaun fyrir krossgátu nr. 129 eru
og upp kom nafn Steins Loga Sigurðssonar, Seilugranda 2, 107 Reykjavík. skáldsagan „Villikettir í Búdapest"
Hann fær senda bókina „Við elda Indlands. Ferðasaga" eftir Sigurð A. eftir Einar Heimisson. Vaka-Helga-
Magnússon. Mál og menning gaf út 1983. fell gaf út 1990.
VANDLIFAÐ í VERÖLDINNI
______________________L
Jón Baker
Hannibals-
son fer í stríð
Öskaplega hlýtur stundum að
vera erfitt að vera risastór stjómmála-
maður í litlu landi, þar sem þegnamir
em svo smáir í hugsun að þeir vilja
ekki fara í strið!
Þetta hvarflaði að mér að loknu
útvarpssamtali utanrikisráðherra og
Sveins Rúnars Haukssonar læknis.
Ráðherra átti erfitt með að veijast
hófstilltum en rökföstum málflutnmgi
Sveins, og kvað að lokum upp úr með
að hann og Baker ætluðu að taka
Saddam Hussein í bakariið, ef hann
og hyski hans hypjuðu sig ekki heim
frá Kúwait hið bráðasta. Þama kemur
reynsla skólameistarans Jóni vel.
Húsbóndavaldið skal vera ótvírætt!
Ég er sannfærður um að mikill meiri-
hluti hins vestræna heims er ekki
sammála því húsbóndavaldi sem
Bandaríkjamenn vilja taka sér í þessu
máli. Richard Nixon sagði revndar af
hreinskilni fyrir skömmu, að þeir sem
heföu hertól flest væm óumdeilanlega
í ekilssætinu, hvað sem vesælum
efoahag liði. Ef ekki tekst að rétta af
bágan greiðslujöfnuð með hagrænum
aðgerðum má alltaf fara í stríð!
George Bush viðurkennir heldur
ekki að Persaflóadeilan snúist um ol-
íu, enda erfitt að sannfæra foreldra
bandarískra hermanna um að nú skuli
blóði úthellt fyrir olíu. Það er ffelsið,
sem alltaf er pottþétt að drepa fyrir.
Frelsi Kúwaitmanna stendur hjarta
Bush nærri, en frelsi Kúrdanna sem
írökum leyföist að drepa með eitur-
vopnum ifá Vesturlöndum var honum
ekki jafn hjartfólgið.
Yfirvofandi stríð við Persaflóa er
ví auðlindastn'ð. Það er líka kær-
omin blóðgiöf fyrir bandaríska
stríðsvélaffamleiðendur, sem vom að
veslast upp eins og púkinn á fjósbit-
anum forðum. Af blóði deyjandi ar-
aba og Ameríkana fitna þessir púkar
nútímans.
Fyrir aðdáendur vestræns hag-
kerfis, þar sem lögmál ffamboðs og
eftirspumar ráða, hafa þessir mánuðir
verið nokkurt umhugsunarefni. Nú er
dælt upp meiri olíu samtals hjá ffam-
leiðendum en gert var fyrir innrásina í
Kúwait. Verðið hefur samt verið 50-
100% hærra þótt hvergi skorti olíu.
Eðlileg viðbrögð í nútímalegu samfé-
lagi ættu líka að vera tilburðir til að
draga úr notkun þessa dýra vökva.
Við það ynnist tvennt: spamaður í
hagkerfi og minnkuð mengun. Ekkert
slíkt er samt á döfinni, því raunvem-
EinarValur
Ingimundar
son
lega er átakapunkturinn hér áffam-
haldandi rányrkja Norðurvelda á auð-
lindum Suðurvelda. Umhverfismálin
em þama mitt í hringiðunni.
Verstar af öllu em þó þær fféttir
að bandarísku herfonngjamir era
famír að fítla við kjamaoddana á sér.
Mikið hefur það skírlífi áreiðanlega
verið þeim erfitt hjá þeim góðu,
gömlu Hirosima- og Nagasaki-dög-
um!
Margir horfa nú til þess i hvaða
sveit íslenskir stjómmálamenn fylla
sér. Ijr það á prik með hinum haukf-
rána Islendingi, Jóni Baker, eða í ffið-
ardúfnakofann hjá alþjóðlegum þing-
mannasamtökum?
Mannsmynd
Manneskjan er hirðingi í leit að ást
,,Ef þú sækir fram þá deyrðu, ef þú hörfar þá deyrðu. Þvl þá að vera að
hörfa?“ Þetta Kfsviðhorf Zulu-stríðsmannanna í Afrlku er eins og talað út
úr minu hjarta, sagði Frédéric Rossif i viðtali skömmu áður en hann lést
í vor. Hann fæddist í Júgóslaviu, var ( Útlendingaherdeildinni frá 1941 til
‘44, en síðan virtur kvikmyndagerðarmaður I Frakklandi.
í leit að vinjum í eyðimörk
mannsævinnar: síðustu orð nú-
tímahirðingja. Franski kvik-
myndaleikstjórinn Frédéric Rossif
lést í vor, 68 ára að aldri. Hann gat
sér gott orð fyrir dýralífsmyndir
sínar, en kvikmynd hans um
spænsku borgarastyrjöldina, „Að
deyja í Madrid“, var ekki síður
rómuð. Skömmu áður en Rossif
dó birtist viðtal við hann í Courri-
er, blaði sem Unesco heldur úti, og
er hér gripið níður í þann hluta
viðtalsins þar sem lífsbaráttan er
til umræðu, sem og dauðinn sem
leynist við hvert fótmál.
- Þú hefur ferðast um allan
heim og komist í kynni við sæg af
fólki; hvaða grundvallarsýn hef-
urðu á mannfólkið í ljósi þessarar
reynslu?
Mér finnst nærtækt að líta á
manneskjuna sem hirðingja í leit
að ást. Þessi leit tekur í rauninni
hug okkar ailan þessa stuttu stund
sem okkur er gefin hér á jörð. I
þessari endalausu baráttu erum við
sífellt að leita að vinjum. Ekki til
að njóta hvíldar, heldur í von um
að finna hamingjuna. Eyðimerkur
eru nú einni sinni þeirrar náttúru
að láta okkur sjá hlutina í hilling-
um, en hlúa ekki að tilveru okkar á
neinn annan hátt. Hillingamar elt-
um við, lengra og lengra, en náum
þeim aldrei. Alltaf skal þær bera
undan; þær eru þama úti við sjón-
deildarhringinn og kvelja okkur.
Að lokum, að leiðarlokum, náum
við þeim loksins. Sumum eru þær
paradís, öðmm eilífur friður, og
enn öðmm dauðinn. Vegferð lífs-
ins markast af fáeinum andartök-
um ástar, hamingjuvinjum í enda-
lausri eyðimörkinni. Það sem þá
skiptir mestu máli er ekki að vita
svörin heldur að kunna að spyija.
Á Vesturlöndum lifir fólk í
samræmi við kjörorð Vilhjálms af
Óraníu: „Það er hægt að taka til
hendinni þótt maður geri sér engar
vonir; maður lætur ekkert aftra sér,
eins þótt allt sé unnið fyrir gýg.“
Þetta er aðdáanleg afstaða, en
sjálfur er ég hrifnari af lífsviðhorfi
Zulu- stríðsmannanna í Afriku:
„Ef þú sækir fram þá deyrðu. Ef
þú hörfar þá deyrðu. Því þá að
vera að hörfa?“ Afstaðan sem í
þessum orðum felst er eins og töl-
uð út úr mínu hjarta. Hversvegna
ættum við að gera lítið úr okkur og
skríða fyrir harðstjómm og kúgur-
um úr því að dauðinn verður hlut-
skipti allra jafnt?
- Lífsviðhorf þitt mótast af
mörgum, ólíkum menningarheim-
um; hvar ertu sjálfur á heimavelli?
Mínar eigin vinjar em hver
annarri ólíkar. Ég hef alltaf leitað
viskunnar í fleiri myndum en þeim
sem okkur Vesturlandabúum em
tamar, og þar með hef ég einnig
Ieitað nýrra leiða til tjáningar. Ég
bý á Vesturlöndum en vil ekki bara
vera vestrænn. Það væri eins og að
vera bara vinstrisinnaður eða bara
hægrisinnaður, en með orðum Or-
tega y Gasset jafngildir slíkt sið-
ferðilegri lömun. Sá sem aðeins
sér umheiminn undir sjónarhomi
vestrænnar menningar er á sama
hátt ofúrseldur skáldlegri lömun;
maður sem þekkir til verka Rim-
bauds en ekícert til Veda- bókanna
sér ekki nema þijá til fjóra af sjö
litum regnbogans. Kynni mín af
Veda-bókunum - trúarljóðum Ind-
verja til foma - hafa veitt mér inn-
sýn í visku sem hefur nægar vist-
arverur fyrir drauma. Þessi líking
er til marks um það: „Þegar bar-
daganum var lokið um kvöldið
tylitu marglit fiðrildin sér jafnt á
dauðar hetjur og sofandi sigurveg-
ara.“ Er til nokkuð fallegra og
djúpviturra en þessi mynd af tím-
anum sem streymir fram? En það
má líka skilja þetta öðmm skiln-
ingi; fiðrildin skrautlegu lifa ekki
nema daginn, en þau hafa verið til
í 80 miljónir ára. Það eru ekki fiðr-
ildin sem gera stuttan stans hér á
jörð heldur mannskepnan miklu
fremur. Mér er nær að halda að
fiðrildin telji sig eilíf, vegna þess
að í hvorki meira né minna en 80
miljónir ára hefúr ein skammlíf
kynslóð getið aðra áður en dauð-
inn fór á hana.
- Þú talar um Iífið, ástina og
dauðann eins og sá sem hefúr stað-
ið augliti til auglitis við dauðann...
Það gerðist í Iran meðan tökur
á mynd minni, „Opéras sauva-
ges“, stóðu yfir. Við vorum að elta
úlfa, en í Qöllunum milli írans og
íraks em þeir vænir. Við höfðum
tekið effir úlfafjölskyldu og fylgd-
um henni eflir í þyrlu. Steggurinn
hægði á sér, og var engu líkara en
að hann vildi lokka okkur til að
elta sig svo að úlfynjan gæti forð-
að sér með afkvæmin. „Við skul-
um makka rétt,“ sagði ég, og það
varð úr að við eltum hann en létum
úlfynjuna og ylfingana sleppa. Það
er dæmigert fyrir úlfa, þessi
styggu og hugrökku dýr, að fóma
sér til að bjarga sínum nánustu.
Allt í einu sneri hann sér við, úlf-
urinn sem við vomm að elta; þyrl-
an á eftir og utan í fjallshlið. Vélin
drap á sér og í nokkrar sekúndur
vomm við á valdi skelfingarinnar.
Ótti hlýtur að leysa úr læðingi
efni sem hafa hin fúrðulegustu
áhrif á heilann. Á þessum fáeinu
sekúndum sá ég fyrir mér mín
liðnu æviár, ofúrhægt en lygilega
nákvæmt; tímaskynið varð allt
annað.
20 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 11. janúar 1991