Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1996, Qupperneq 22

22
sérstæð sakamál
LAUGARDAGUR 8. JUNI1996
Reikningsskilin
Síödegis þann 10. júlí 1958 hringdi
dyrabjallan á húsi Crowells- íjöl-
skyldunnar í Birkenshaw í Lancas-
hire á Englandi. Mary Crowell varð
dálítið undrandi þegar komumaður
kynnti sig sem föður Georg Smith,
prest við Barlinnie-fangelsið í
Skotlandi, en þar beið einn versti
fjöldamorðingi landsins aftöku. Lífl-
átsdómar höfðu þá enn ekki verið
lagðir af.
Erindi prestsins kom Mary þó
enn meira á óvart en sjálf koma
hans. „Klukkan átta í fyrramálið
verður Peter Manuel tekinn af lífi,“
sagði presturinn, „og hann á bara
tvær óskir. Hann vill fá að sjá móð-
ur sína til að biðja hana að fyrirgefa
sér þá sorg sem hann hefur valdið
henni, og hann biður um að fá að
hitta þig, frú Crowell, til að fá fyrir-
gefningu þína og til að biðja þig að
biðja fyrir honum.“
Á heimleið af dansleik
Orð föður Smiths fengu Mary til
að leiða hugann þrjú ár aftur í 'tím-
ann, til laugardagsins 30. júli 1955,
þegar hún „hitti“ Peter Manuel.
Mary, sem var þá tuttugu og níu
ára, hafði ætlað á dansleik í smá-
bænum Blantyre með vinkonu
sinni, en vinkonan hafði kvefast illa
og Mary því ákveðið að fara ein.
Dansleikurinn varð ekki það sem
Mary hafpi
vænst, ef til/vil af
því hún fór ein
síns liðs, og' um
tíuleytið ákvað
hún að < fara
heim. Hún tók
strætisvagn, en
fór úr honum við
mjóan stíg, um
fimm mínútna
gang frá heimili
sínu. Hún tók
ekki eftir manni
sem leyndist í
skugga við dyr og
varð hans ekki
vör fyrr en hún
heyrði að hlaupið
var á eftir henni.
En í þann mund
sem hún leit við
var þrifið í hana
og henni kastað á
jörðina.
Maðurinn sem
hafði ráðist á
hana brá hanska-
klæddri hönd fyrir munn hennar.
Með hinni hendinni hélt hann hnífi
að hálsinum.
„Ef þú gefur frá þér minnsta hljóð
sker ég þig á háls,“ sagði hann.
Árásarmaðurinn neyddi hana því
næst til að fara í gegnum gaddavírs-
girðingu, en við það stakk hún sig á
fingri og fékk gadd í annað lærið.
Þegar komið var á engið fyrir innan
sleppti maðurinn hálstakinu og þá
rak hún upp óp. Þá þrýsti hann
hnífnum aftur að hálsi hennar, svo
að hún þagnaði.
Undarlegt samtal hefst
Mary var ekki í minnsta vafa um
að maðurinn ætlaði sér að nauðga
henni, og hún átti sér aðeins eina
ósk. Að hann yrði fljótur og leyfði
henni síðan að fara sina leið. En hún
var að sjálfsögðu hrædd og sagði:
„Ég á tvö lítil börn. Ekki ætlarðu að
gera þau móðurlaus, er það?“ .
Maðurinn virtist slaka á. Um
stund var hann þögull. Svo settist
hann við runna á mörkum tveggja
engja. Mary gerði slíkt hið sama,
rétt eins og þau væru gamlir vinir.
Hann setti fingur undir höku
hennar, lyfti höfðinu og kyssti
hana. Síðan hneppti hann frá
hnöppum á blússu hennar
og fór að þukla hana. Mary
var næstum stíf af ótta, en
hreyfði engum andmælum.
Til að reyna að milda hann
tók hún að strjúka hár
hans, rétt eins og henni
líkaði það sem hann var að
gera.
í mánaskininu sá hún
andlit hans vel og það jók
enn á hræðslu hennar því
henni fannst hann með
brjálæðisglampa í augum.
En hún reyndi að hafa
stjórn á sér og þegar þau
höfðu setið þarna um hríð
sagði hún: „Má ég ekki
fara núna? Ég er dálítið
þreytt og þarf að hugsa um
börnin."
„Nei, þú verður hér með
mér í allá nótt,“ var svar-
ið
„Ég á enga vini"
Mary herti nú upp hug-
ann og sagði: „Ertu í ein-
hverjum vanda? Ef ég get
gert eitthvað til að hjálpa
þér þá skal ég gjarnan gera
það.“
„Er ég nú búinn að hitta
miskunnsama Samverj-
ann?“ sagði maðurinn þá Peter Manuei.
komi ekkert fyrir þig á leið-
inni.“
Beðið til morguns
Maðurinn hjálpaði Mary
yfir gaddavírsgirðinguna og
gekk síðan með henni að
húsinu sem hún bjó í. Þar
sagði hann: „Ég hef ekki
gert þér neitt. Ég veit að ég
er ekki góður maður, en bið
þig samt að hugsa ekki
þannig um mig. Ég hefði
getað drepið þig, en gerði
það ekki.“ Svo hvarf hann
út í myrkrið.
Móðir Mary og systir biðu
hennar. Mary sagði þeim
hvað gerst hafði og þær
lögðu að henni að hafa þeg-
ar í stað samband við lög-
regluna, en hún sagðist
myndu standa við loforð
sitt. Og það gerði hún.
Þegar Mary kom á lögreglu-
stöðina morguninn eftir var
hlustað með athygli á frá-
sögn henar. Lýsingin sem
hún gaf á manninum kom
heim og saman við mest eft-
irlýsta mann í Skotlandi
um þessar mundir.
Myndastaíli var nú lagður
fyrir Mary og- ekki leið á
löngu þar til hún valdi úr eina
Mynd frá 1980. Mary Crowell, fyrir miöju, maöur hennar og dóttir.
hæðnislega. En
engu að síður var
eins og hún hefði
vakið með hon-
um einhverjar
tilfinningar, því
hann fór nú að
segja henni frá
æsku sinni og
unglingsárum.
Hann sagðist
margoft hafa far-
ið í fangelsi og
vera búinn að
fremja þrjú
morð. Og vafa-
laust ættu þau
eftir að verða
fleiri. Sér fyndist
stundum að hann
yrcji að drepa ein-
hvern.
„En ekki
ætlarðu að drepa
mig, er það?“
spurði Mary. „Ég
vildi gjarnan vera vinur þinn.“
„Ég á enga vini,“ svaraði maður-
inn. „Allir hata mig.“ Svo var hann
hugsi um stund, en kastaði síðan
hnífnum út á engið. Þá leit hann á
Mary og sagði: „Ef ég leyfi þér að
Nokkrum dögum áöur en Peter réöst á Mary Crowell réöst hann á Isabelle
Cooke, sem hann réö af dögum.
myndina. Hún
var af Peter
Thomas Anthony
Manuel, þrjátiu
og eins árs, en
hann var þá tal-
inn hafa framið
þrjú morð og
kom það heim og
saman við það
sem maðurinn
hafði sagt Mary.
Hinn
dauða-
dæmdi
heimsóttur
Móöir Peters Manuels (í köflóttu
kápunni) og faöir hans, lengst til
hægri, meö dóttur og tengdasyni
áriö 1955.
I nóvember 1957 framdi Peter Manu-
el síðustu morðin, þegar hann myrti
Smarts-fjölskylduna, Peter Smart,
Doris konu hans og son þeirra,
Michael.
fara viltu þá lofa mér því að gera
lögreglunni ekki aðvart fyrr en
klukkan níu í fyrramálið?"
Mary féllst ánægð á það og þegar
þau voru að fara sagði maðurinn:
„Ég skal fylgja þér heim svo það
Peter Manuel
framdi enn fimm
morð áður en
hann náðist.
Hann var leiddur
, fyrir rétt og
dæmdur til hengingar.
Meðan Mary hafði leitt hugann
að atburðinum þrem árum áður
hafði faðir Smith setið þögull og
beðið eftir svari hennar við bón
hans.
„Ef þú kemur með mér,“ sagði
hún loks, „skal ég heimsækja hann
í fangelsinu." Og klukkan sjö sama
kvöld var hún komin í Barlinnie-
fangelsið í Glasgow. Henni og föður
Smith var vísað til sætis við borð og
skömmu síðar var Peter Manuel
leiddur að stól andspænis þeim.
Mary stóð á fætur, rétti fram
höndina og sagði: „Komdu sæll, Pet-
er.“ Það var greinilegt að þetta kom
honum á óvart, en hún gat ekki
greint þann ótta í augum hans sem
hún hafði búist við að sjá, því hann
átti aðeins nokkra tíma ólifaða.
„Ég er glaður yfir að þú komst,“
sagði hann. „Ég átti ekki von á því
eftir það sem gerðist eftir að við
hittumst. En mig langar til að
spyrja þig hvort þú getur fyrirgefið
mér það sem ég gerði þér? Ég veit
að ég fer fram á mikið, en þá nótt
bauðstu til að hjálpa mér ef ég
þyrfti á hjálp að halda.“
„Ég man vel eftir því,“ svaraði
Mary. „En þú gerðir mér ekkert illt,
og fyrir það er ég þakklát. Þú hefðir
getað drepið mig, en þú gerðir það
ekki.“
Önnur óvænt heimsókn
„Þú varst vinsamleg við mig,“
sagði Peter. „Þú horfðir ekki á mig
með hatur í augum, og það gerirðu
heldur ekki núna. Þú horfir ekki á
mig eins og morð-
ingja, heldur eins
og ég sé venjuleg-
ur maður. Ég
þakka þér fyrir
það.“ Svo hikaði
hann um stund,
en sagði svo:
„Viltu biðja fyrir
mér á morgun
þegar þeir færa
mig að gálgan-
um? Það yrði mér
mikil huggun."
Mary lofaði hon-
um því, og þegar
hún hafði kvatt
Peter Manuel var
hann leiddur út.
Skömmu fyrir
klukkan átta
næsta morgun,
sem var 11. júlí,
sólríkur og hlýr
dagur, lokaði
Mary sig af inni í
svefnherbergi
sínu, kraup við
rúm sitt og bað um fyrirgefningu til
handa manninum sem var einmitt á
þessari stundu að ganga að gálgan-
um.
Sama kvöld fékk Mary Crowell
aðra óvænta heimsókn. Faðir Smith
var kominn á ný, en í þetta sinn
voru með honum maður og kona
sem hann kynnti sem foreldra Pet-
ers, Samuel og Bridget. Mary bauð
þeim öllum inn í stofu.
„Okkur hjónin langar til að
þakka þér það sem þú gerðir fyrir
Peter," sagði Samuel Manuel. „Þú
sýndir mikla gæsku.“
Faðir Smith sagði nú Mary að eft-
ir að hún hefði farið úr fangelsinu
hefði Peter lýst yfir því að hann
vissi að eitt fórnarlamba hans hefði
nú fyrirgefið honum og lofað að
biðja fyrir sér. Og það hefði ótrúlega
mikið að segja fyrir sig.“
„Ég hef séð marga menn ganga að
gálganum," sagði faðir Smith, „en
aldrei neinn sem gekk þangað eins
rólegum skrefum og Peter. Hann
hikaði ekki eitt augnablik." Svo
þagnaði hann, en bætti svo við: „Ég
held að heimsóknin þín.og loforð
þitt hafi gefið honum það sem þurfti
til aö hann gæti mætt dauða sínum
eins og maður."