Dagblaðið Vísir - DV - 26.09.1996, Síða 15

FIMMTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1996
15
Gestrisni hins
opinbera
Kjallarínn
Aöstæður í þjóð-
félaginu hafa gert
það eftirsóknar-
vert að koma
börnum á leik-
skóla. Feður og
mæður eru ofur-
seld vinnufram-
lagi sínu til þjóðfé-
lagsins. Kröfur
um tekjur, skatt-
greiðslur og ýmis
þægindi hafa ýtt
fólki á vinnu-
m£u-kaðinn.
Stjómmálamenn
hafa tekið vel und-
ir óskir umbjóð-
enda sinna um
aukið dagvistunar-
rými og hjá mörg-
um hefur það ver-
ið forgangsmál að herjast fýrir
því. Margir hafa látið liggja að því
að þjónusta hins opinbera væri
nánast ókeypis. Aðeins þyrfti að
greiða nokkur þúsund á mánuði
fyrir gæslu.
í Reykjavík nema gjöld sem for-
eldrar greiða innan við 100 millj-
Sigurður
Antonsson
framkvæmdastjóri
eitt bam sem nýtur þess
að vera í dagvistum.
Léleg nýting á
heimahúsum
Reyndar væri betra að
segja það neyðarúrræði
að eyða milljón í dagvist-
un á bam þegar annað
foreldrið gæti verið
heimavinnandi með
hluta þess fjár. Þá vænt-
anlega sinnt hetur skóla-
göngu og velferð ann-
arra bama á heimilinu.
En okkur er tamt að tala
um að njóta ef einhver
heldur okkur uppi og
eyðir stórfé i gestrisni
sinni.
Léleg nýting á heima—
húsum er vandamál,
menn era alltaf á þeytingi. Ef ekki
á hátíðir þá i fríið. Hvemig væri
að vera meira heima og heina þvi
fé sem nú er varið í leikskóla inn
á „dagvistun" heimila. Því ekki að
hafa foreldra með í ráðum þegar
ákvarða á fjárhæðir til dagvist-
unar. Bjóða þeim upp á valkosti
eins og sjálf-
„Reyndar væri betra að segja það
neyðarúrræði að eyða milljón í dagvist■
un á barn þegar annað foreldrið gæti
verið heimavinnandi með hluta þess
fjár. Þá væntanlega sinnt betur skóla-
göngu og velferð annarra barna á
heimilinu. “
ónum en kostnaður vegna Reykja-
víkurbarna á leikskólaaldri nem-
ur hátt í tvo milljarða árlega. Fólk
veit hvað það greiðir, en ekki
hvemig skattfé þass er varið. Til
byggingar einstakra leikskóla er
varið allt að 100 milljónum.
Siöan þarf að reikna með af-
skriftum og viðhaldi, fjármagns-
gjöldum og fleim. Þá má reikna
með kostnaði við akstur til og frá
dagheimili upp á hundruð millj-
óna. Allur þessi kostnaður getur
numið hátt í milljón á ári á hvert
stæðismenn
reyndu að
brydda lítillega
upp á þegar
þeir vora við
völd.
Best væri að
taka aldrei leik-
skólapeninginn
af foreldrum i
formi skatta.
Opinber útdeil-
ing fjármuna
býður ávallt upp á misrétti - mis-
munun. Vistun á opinberum heim-
ilum ætti aðeins að vera neyðarúr-
ræði eins og Sameinuðu þjóðimar
skilgreina þá þjónustu á einum
stað.
Hátíð í bæ fyrir bí
Reykjavikurborg hélt nýlega
upp á 210 ára afmæli með nætur-
hátíð fyrir tug milljóna. Þátttak-
endur vom innan við 10% íbúa,
aðallega unglingar á næturrölti.
Foreldra vantaði. Líklega að hvíla
„Léleg nýting á heimahúsum er vandamál, menn eru alltaf á þeytingi. Ef
ekki á hátíðir, þá í fríiö.“
sig eða að undirbúa næstu vinnu-
viku. Stjómmálamenn telja sig
fara eftir ákveðnum þörfum ibúa
og keyra málin í gegn með tilheyr-
andi kostnaði. Ekki síst í félagsleg-
um málum. Síðan er kvartað yfir
litlu rekstrarfé þrátt fyrir aukna
innheimtu. Greiðendur og notend-
ur era alls fjarri, varla spurðir.
Aðhald borgarbúa er ekki nóg
og óskýr skilaboð á fjögurra ára
fresti. Þetta á ekki síst við um ná-
grannasveitarfélög Reykjavíkur
þar sem skuldasöfnun er ívið
meiri. Þetta á við um leikskóla.
Það er ekki nóg að hafa vel rekna
dagvistun eða góðar fóstrar. Það
verður að skilgreina betur mark-
mið, tilgang og hafa þá sem greiða
með í ráðum. Spuming Alþýðu-
bandalagsins nú er því góðra
gjalda verð. Hvert á að halda í
opinherum rekstri?
Sigurður Antonsson
Ný lög um starfsmenn rikisins
í vor samþykkti Alþingi ný lög
um réttindi og skyldur starfs-
manna ríkisins. Með þeim voru
margvíslegar breytingar gerðar á
réttindum opinberra starfsmanna
til samræmis við það sem talið var
gilda á almennum vinnumarkaði.
Lengi hafa meint forréttindi rík-
isstarfsmanna verið metin til íjár
og talin réttlæta lág grunnlaun
þeirra miðað við sambærilega
hópa á almenna markaðinum.
Sagt var að kaka ríkisins væri lít-
il en örugg. í vor var hins vegar
ekki á dagskrá að bæta þeim upp
réttindaskerðinguna. „Forréttind-
in“ skyldu aðeins verðlögð þegar
það kom launagreiðandanum, rík-
inu, til góða.
Þeir beittu málþófi
í raun verðskuldar margt um-
ræðu þegar nýju starfsmannalögin
ber á góma. Afgreiðsla málsins á
Alþingi vakti til dæmis miklar efa-
semdir um leikreglur á þeim háa
stað. Stjómarandstaðan hélt uppi
harðri andstöðu og margir þing-
menn hennar komu með þungvæg
rök gegn einstökum ákvæðum
frumvarpsins sem og stefiiu þess í
heild. Stjómar-
liðar sýndu sig
hins vegar vart í
salnum nema
þeir fáu sem
urðu að svara
fyrirspumum.
Því fór svo áður
en lauk að eina-
taka stjómar-
andstæðingur
brá á ráð sem oft
virðist eina leið
minnihluta til að tefja að minnsta
kosti óvandaða afgreiðslu mikil-
vægra mála: Þeir beittu málþófi.
Vinnubrögð af þessu tagi vekja
upp spuminguna um hvemig
þingræði í landinu sé komið og
hvort Alþingi sé einvörðungu not-
að sem stimpilstofnun þegar
stjómarfmmvörp eru afgreidd.
Skeytingarleysi af
því tagi sem við urð-
um vitni að í vor
vitnar að mínu viti
um takmarkaða virð-
ingu bæði við þing og
þjóð. Atvik af þessu
tagi valda pólitískri
þreytu og vonleysi
meðal okkar sem fyr-
ir utan stöndum. Þá
geta þau skert það
traust sem hefð-
bundnir stjómmála-
fokkar njóta og dreg-
ið úr pólitískri þátt-
töku og jafhvel kjör-
sókn þegar til lengd-
ar lætur. Óvönduð
vinnuhrögð á Alþingi
era því tvímælalaust
skaðleg fyrir lýðræðið í landinu.
Siöferöi ríkisins
Annað verðugt umræðuefhi er
ábyrgð og jafnvel siðferði ríkisins
i samskiptum við starfsmenn sína.
Ef vinnuveitendur á almennum
markaði hefðu í hyggju að breyta
réttindum sinna starfsmanna i lík-
um mæli og hið opinbera gerði í
vor, ættu þeir vart nema einn
kost: Að setjast að samningaborði
og meta réttinda-
skerðinguna til laima
í samráði við laun-
þegahreyfinguna í
landinu. Krafan um
að rikið viðhefði
sömu vinnubrögð var
einmitt uppistaðan í
andstöðu flestra stétt-
arfélaga opinherra
starfsmanna. Á það
var ekki fallist á liðnu
vori.
í komandi samning-
um munu samtök rik-
isstarfsmanna þvi
beijast fyrir leiðrétt-
ingu á þeirri einhliða
réttindaskerðingu
sem fram fór í vor
auk nauðsynlegrar
hækkunar grunnlauna. Við sam-
anburð á kjörum opinberra starfs-
manna og þeirra sem starfa í
einkageiranum verður því að
ganga út frá nýjum forsendum í
framtíðinni. Með lögunmn frá í
vor bundu stjómvöld enda á „þjóð-
arsáttarskeiðið" og eiga því fyrir
höndum ei-fiðar samningaviðræð-
ur við starfsmenn sína um ára-
mótin.
Hjalti Hugason
„Með lögunum frá í vor bundu
stjórnvöld enda á „þjóðarsáttar-
skeiðiðu og eiga því fyrir höndum
erfiðar samningaviðræður við
starfsmenn sína um áramótin
Kjallarínn
Hjaiti Hugason
prófessor
Með og
á móti
Heldur ÍA meistaratitlinum
í knattspyrnu?
Við vinnum
„Að mínu
mati er ekki til
nema eitt svar
við þessari
spumingu. Við
Skagamenn
ætlum okkur
að sigra í þess-
um stóra leik
Og vinna þar Karl Þór&arson,
með íslands- frr,um lolikmaöur
meistaratitil-
inn fimmta árið í röð.
Ég hef fylgst nokkuð vel með
mínum mönnum í sumar og tel
að meira búi í liðinu en það hef-
ur sýnt. Og þegar mest á reynir
og mjög mikið er í húfi er hefðin
mjög sterk hér á Akranesi. ÍA-
liðið hefúr verið erfitt heim að
sækja í sumar og það er erfitt að
leika gegn því á heimavelli. Ég
hef mikla trú á mínu liði og þjálf-
ara liðsins sem er mikill bikar-
maður. Ég hef þá bjargföstu trú
að hann skili þessum bikar í
safnið á sunnudaginn.
KR-ingar mæta Öragglega með
sama hugarfari og Skagamenn í
þennan leik. Þeir verða þó án
sterks leikmanns, Einars Þórs
Daníelssonar, og það veikir liðið.
Annars hefur mér fúndist KR-lið-
ið vera að leika mjög vel í sumar
og þá sérstaklega sóknarleikinn.
Þeir hafa stundum átt dálítið
bágt í vöminni og það verður
hlutverk minna manna að leika
á þá veikleika á sunnudaginn.
Annars verð ég að viðurkenna að
ég er svolítið hræddur við Rikka
frænda. Hann hefur verið mjög
öfiugur í sumar. En við vinnum
þennan leik, það er engin spum-
ing.“
Við vinnum
„Auðvitað
held ég því
fram að við
vinnum leik-
inn. Ég stend
með mínum
mönnum á
þessu mikil-
væga augna-
bliki.
Ég hef trú á
því að KR-ing- *r.
ar upplifi sögulega stund í ís-
landssögunni á sunnudaginn.
Það er svo sannarlega kominn
tími á þetta hjá KR.
Ég hef fylgst nokkuð vel með
KR-liðinu 1 sumar og liðið hefur
verið að leika ágætisknattspyrnu
á köfium.
Ég vona bara að strákunum
takist vel upp á sunnudaginn og
umfram allt að KR spili sinn
bolta. Ég vona að KR-liöið fari
ekki að breyta út af í leik sínum
frá fyrri leikjum í sumar vegna
þess að þeim dugar jafntefli. Það
held ég að megi alls ekki gerast.
Strákamir verða bara að halda
sínu striki og ekki að fara út í
neinar breytingar bara vegna
þess að þeim dugar jafntefli.
Annars held ég að það geti ver-
ið verra að fara í leikinn vitandi
að jafntefli dugar til að hreppa
titilinn. Ég held að það verði
meiri pressa á KR-liðinu en von-
andi stenst liðið álagið.
Skagamennimir eru alltaf
sterkir og þeir koma öragglega
mjög grimmir til leiksins. Þeir
hafa i raun og vera allt að vinna
og engu að tapa. Það yrði svo
sem enginn heimsendir þótt
Skaginn missti af titlinum eftir
fjögur tímabil sem meistari.
Annars vona ég bara að að--
stæður verði góðar og liðin nái
að sýna góðan leik. Þá held ég að
þetta geti orðið mikil knatt-
spymuveisla þar sem KR stend-
ur uppi sem sigurvegari. -SK
Sæbjórn
Guömundsson,
fyrrum loíkmaöur