Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1996, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 13. NÓVEMBER 1996
15
Hún er þú
Þegar maður fer inn í IKEA er
maður líka loksins kominn heim.
Ekkert er eins en samt einhvem
veginn allt. Héma er eitthvað fyrir
alla. Hið einstaka verður svo yndis-
lega almennt en um leið rosalega
persónulegt. Það gerir lika mun-
inn. Þegar þú kaupir IKEA vöru
verður hún það sama og þú. Hún er
þú. Allt passar saman þarna inni.
Ef það er ekki í pörum þá eru
vörurnar i settum. Uppi í hillunum
eru pör og alveg út í heilu fjölskyld-
urnar. Þetta er spegilmynd.
Það er örugglega mjög auðvelt
að verða ástfanginn í IKEA. Hitta
hinn helminginn. Þama ríkir yfír-
skilvitleg samkennd og öll landa-
mæri þurrkast endanlega burt. Al-
í húsakynnum IKEA. - „Þetta er hinn raunverulegi draumaheimur," segir greinarhöfundur.
Kjallarinn
Hérna heima
þekkja allir flesta.
Landið okkar
stenst sömuleiðis
samanburð við
hvað sem er í ver-
öldinni. Samt er
aldrei hægt að
bera saman tvær
manneskjur.
En núna getum
við verið miklu
meira en ánægð.
Fyrir þó nokkru
gengum við nefni-
lega í hóp hinna
svokölluðu IKEA-
þjóða. Án þess að
það væri rætt neitt
frekar. Það er
nefnUega svo stutt
á mUli Evrópu og
IKEA. Bæði orðin hafa jafnmörg
atkvæði og guli og blái liturinn í
fánunum er líka nákvæmlega sá
sami. En samt era þau ekki það
sama í huga okkar. Á örskömmum
tíma er IKEA þó orðinn órjúfan-
legur þáttur af daglega lífinu. Ekki
ósvipað góðkynja sjúkdómi.
Það vora fá vitni að atburðin-
um. Þetta bara gerðist.
Haraldur
Jónsson
myndlistarmaður
veg eins og í Evrópu
framtíðarinnar. Loksins
tilheyrirðu einhverju.
Og þú getur líka verið
með það í kringum þig
aUan sólarhringinn.
Þegar maður innréttar
íbúðina sina í hólf og
gólf með IKEA er hann
aldrei einmana. Þú ferð
jafnvel í heimsókn tU
fólks og sérð þá sömu
hlutina og era á þínu
eigin heimUi. Samt
hafa þeir aUtaf sitt per-
sónulega og einstaka
yfirbragð.
IKEA er hvorug-
kyns
IKEA er heimur inni í
þessum venjulega heimi
eins og við þekktum hann. Hann
umlykur okkur að utan og innan.
Við borðum af diskum, drekkum
úr glösum og sofum í IKEA rúm-
um. Samt er hver eining stöðluð
og númerað. Við tökum þó ekki
„A örskömmum tíma er IKEA þó
orðinn órjúfanlegur þáttur af
daglega lífinu. Ekki ósvipað góð-
kynja sjúkdómi.“
eftir neinu óvenjulegu. Það er
galdur IKEA. Það er úti um aUt
en um leið ósýnUegt. IKEA er
hvorugkyns. Eins og lífið sjálft.
Þetta er hinn raunverulegi
draumaheimur. Ef við vUjum
kannski stundum frekar vera
annars staðar en heima hjá okkur
þá er ekkert auðveldara en að
ganga endalaust um IKEA. Þú
getur borðað
þarna. Og það er
líka hægt að leggj-
ast tU svefns ef
maður viU til
dæmis endilega
prufusofa rúm.
Sumir segja að
með IKEA séum
við eiginlega geng-
in í Evrópusam-
bandið. IKEA er
Trójuhesturinn
sem núna er loks-
ins kominn aUa leiðina hingað
upp til okkar. Innihaldi hans er
dreift inn á hvert einasta heimUi
í landinu.
Við bjóðum hann velkominn.
Haraldur Jónsson
-v
• •
Okukennsluhugleiðingar
í byrjun september var haldinn
í Stokkhólmi fuUtrúaráðsfundur í
norræna ökuskólasambandinu
NTU. Sótti undirritaður fundinn
ásamt fjóram öðram fuUtrúum frá
íslandi. Fundir sem þessir eru
haldnir annað hvert ár og era þeir
vettvangur skoðana og upplýs-
ingaskipta á vettvangi ökukennslu
og umferðamála á Norðurlöndun-
um og í Evrópu. Þar sem Svíar
vora í gestgjafahlutverki að þessu
sinni fékk það sem þeir eru að
sinna mest rými á fundinum.
Leiðbeinendaþjálfun
Það sem ökuskólarnir í Svíþjóð
og reyndar Finnlandi og Noregi
einnig eiga við að glíma er sam-
keppni við leiðbeinendakennslu
sem þar er leyfð hömlulaust. í
könnun sem gerð var af tveimur
námstjóram við Högskolan í
Örebro kom fram að í Vasterbott-
en og Gavleborg reyndist meira en
þrisvar sinnum algengara að nem-
endur leiðbeinenda misstu öku-
skírteini sín en nemendur öku-
skólanna.
Sænska ökuskólasambandið
STR fékk einkafyrirtæki til að
gera könnun á því hvers vegna
sumir nemendur hættu í ökunámi.
Könnunin tók yfir bæði starfsemi
ökuskóla og leiðbeinenda. Þar
kom ýmislegt athyglisvert í Ijós.
Þegar spurt var um hvað nemend-
ur teldu mikilvægast í ökunáminu
setti meirihluti nemenda ökuskóla
það í fyrsta sæti að verða öruggur
í umferðinni. Leiðbeinandanem-
andinn setti í fyrsta sæti að vera
fljótur að fá ökuskírteini. Um-
ferðaröryggið komst varla á blað!
Fyrir þremur áram tóku Svíar
upp leiðbeinendaþjálfun ffá sextán
ára aldri án nokkurra takmark-
ana. Erfitt hefur reynst að fa upp-
lýsingar um slysatíðni í æfmga-
akstrinum. STR
fékk félagsmenn
sína til að fylgjast
með slysafréttum
í dagblöðum hver
á sínu svæði og
senda til sam-
bandsins. Þegar
hægt var að
benda á ellefu
banaslys á þrem-
ur fyrstu árunum
fengust stjórn-
völd loks til að
fara í málið. Kom þá í ljós að ein-
ungis þriðji hluti slysanna varð
fréttaefni í dagblöðum. Banaslys
reyndust milli 30 og 35 og alvar-
lega slasaðir nálægt 150. Sömu
tregðu á slysakönnun gætir hér,
þó vitum við um tilvik sem alvar-
leg geta talist.
Yngstu skírteinishafarnir
Það sem gerir samanburð á
ökukennslu erfið-
an á milli þessara
landa er að mis-
munandi leiðir eru
færar að ökuskír-
teinunum. í Sví-
þjóð er ökuskóla-
leið og einka-
kennsluleið. Á ís-
landi verða allir að
fara til ökukenn-
ara en geta valið
æfingaakstur með
leiðbeinanda sem
hluta af ökunámi.
Þess vegna gæti
virst erfitt að yfir-
færa svona könnun
um viðhorf beint
til okkar, en þó? Ég
set hér fram tilgátu
um að slíkt sé mögulegt.
Við ökukennarar höfum lengi
vitað að misjöfn er þjónustan
sem nemendur okkar sækjast eft-
ir. Sumir vilja góða þjónustu,
þ.e.a.s. nægjanlega marga öku-
tíma til að verða öruggir í um-
ferðinni. Aðrir vilja fáa ökutíma
og fá ökuskírteinið með sem fyr-
irhafnarminnstum hætti. Það
finnast kennarar sem þjóna báð-
um þessum hópum. Erum við þá
ekki komnir með sömu viðhorfin
og í sænsku könnuninni? Til
þess að sanna þessa tilgátu yrði
að gera svipaða könnun hér um
viðhorf, tímafjölda í ökunámi
ásamt fleiri atriðum sem skipta
máli.
Þegar farið er yfir slysaskrár
talar það sinu máli að yngstu
skírteinishafamir bera ábyrgð á
meirihluta umferðarslysanna.
Tryggingafélög hér
hafa verið sökuð um
að selja óheyrilega
dýrar tryggingar mið-
að við aðrar þjóðir.
Þegar nýtt félag FÍB
kom inn á markaðinn
var eitt af því sem það
benti á að eldri trygg-
ingatakar greiddu fyr-
ir mistök þeirra yngri.
Er ekki kominn tími
til að gera könnun á
þessum hlutum og
ákveða hvernig við
viljum undirbúa böm-
in okkar fyrir umferð-
ina? Hvers vegna eru
tryggingafélögin ekki
löngu búin að gera
ráðstafanir hjá sér til
að reyna að breyta ástandinu? Er
það hluti af arðseminni að hafa
ástandið svona? Æfingaaksturinn
átti að skila einhverju en vegna
margra galla á framkvæmd hans
og fyrirkomulagi hefur svo ekki
orðið.
Mismunandi viðhorfum til um-
ferðaruppeldis verður best lýst
með því sem aðstandendur vænt-
anlegra nemanda segja þegar
rætt er um ökunám: „Þarf sonur
minn virkilega svo marga tíma,
ég þurfti aðeins tvo þegar ég tók
prófið?" Eða: „Ég vil að sonur
minn taki eins marga ökutíma og
hann þarf þvi við eigum aðeins
þennan eina son.“ Misvisandi
skilaboð í uppeldi sem rugla
margan unglinginn í ríminu og
ekki þarf að hafa mörg orð um!
Snorri Bjarnason
„Mismunandi viðhorfum til umferðar-
uppeldis verður best lýst með því
sem aðstandendur væntanlegra nem-
enda segja þegar rætt er um ökunám:
„Þarfsonur minn virkilega svo marga
tíma, ég þurfti aðeins tvo þegar ég
tók prófíð?uu
Kjallarmn
Snorri Bjarnason
ökukennari
Með og
á móti
Auðlindaskattur til styrkt-
ar strandveiðum
Arthúr Bogason,
formaOur Lands-
sambands smá-
bátaeigenda.
Strand-
veiðar eru
skattlagðar
„Ég vil taka það skýrt fram að
ég varpaði fram hugmynd en
lagði ekki fram tillögu um auð-
lindaskatt á þingi okkar smá-
bátamanna.
Hugmynd mín
er með þeim
hætti að mér
þætti það at-
hyglisverð út-
færsla ef hægt
væri að fram-
kvæma auð-
lindaskatt með
þeim hætti að
stór hluti þess
gjalds yrði not-
aður til þess að kaupa veiðiheim-
ildir innan kerfisins sem rynnu í
sérstakan pott og strandveiðiflot-
inn, þaö er að segja skip undir
skilgreindum rnörkum, fengju að
veiða þær heimildir og þannig
yrði sú ráðstöfun til að styrkja
landvinnsluna. Það yrði að vera
á hreinu að ekki yrði um að
ræða skip sem vinna afla sinn
úti á sjó. Með þessum hætti yrði
hægt og rólega hægt að snúa við
þeirri þróun sem átt hefur sér
stað í íslensku atvinnulífi þar
sem öll spjót hafa staðið á þeim
sem stunda sjó á smærri bátum.
Að óbreyttu hafna ég auðlinda-
skatti en bendi á að strandveiði-
flotinn hefur verið að greiða út-
hafsveiðiflotanum ótrúlegar upp-
hæðir og þar með gert þeim skip-
um kleift að sækja á fjarlæg mið.
Það er tími til kominn að snúa
þeirri þróun við með öllum ráð-
um til að þetta skili sér til baka
en verði ekki látlaust einstreymi.
í raun hefur strandveiðiflotinn
verið skattlagður um árabil af út-
hafsveiðiflotanum.
Sérskattur á
sjávarútveg
„Ég er yfirhöfuð á móti auð-
lindaskatti. Hitt er annað mál að
það kemur mér ekkert á óvart að
Arthúr Bogason skuli bætast í
hóp þeirra sem
aðhyllast skatt-
lagningu af
þessu tagi og
vilja sérskatta
sjávarútveginn
og þá sem við
hann vinna.
Þetta er eink-
um skiljanlegt
í því ljósi að
hann ætlar
skattinum aö
renna í eígin vasa. Það era ef-
laust margir tilbúnir að skatt-
leggja aðra meðan þeir sleppa
sjálfir. Veiðileyfagjald yrði sér-
skattur á sjómenn og fiskverka-
fólk og þar af leiðandi lands-
byggðarskattur. Mér finnst ekki
á bætandi fjárstreymið frá lands-_
byggðinni til Reykjavíkursvæðis-
ins. Það má segja að í dag sé
óbeint auðlindaskattur á útgerð-
ina sem rennur í þróunarsjóð og
þaðan fá smábátamenn margfalt
út það sem þeir greiða inn. Síðan
er annar skattur sem lagður er á
stærri útgerðir í formi afláheim-
ilda sem færöar hafa verið til
smábátanna sem margfaldað hafa
aflahlutdeildir sínar á siðustu
árum. Það hefur gerst i gegnum
lagaheimildir og leitt af sér að
leggja hefur þurft mörgiun stærri
skipum. Við eigum ekki og mun-
um ekki geta styrkt fiskveiðar
okkar, hvorki á minni né stærri
bátum. Hagkvæmni verður alltaf
að ráða þar sem við lifum af fisk-
veiðum." -rt
formaöur Utvogs-
mannafélags Aust-
fjaröa.