Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.1997, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 27. ÁGÚST 1997
13
Pólitíkusar velja
gæludýrin
„Bíleigendur mega vera þakklátir fyrir þjónusta sem látin er f té,“ segir
Önundur m.a. f grein sinni.
Ég hef áður útskýrt
hvers vegna skráð út-
söluverð á bensínstöðv-
um olíufélaganna hlýt-
ur að jafnaði að vera
nánast hið sama hjá öll-
um félögunum. Það er
næsta fúrðulegt að
bæði núverandi og fyrr-
verandi viðskiptaráð-
herrar skuli undrast
þetta, sjá DV 11.08.97.
Sjálfir hafa þeir staðið
að skattlagningu á bíl-
eigendur þannig að um
75% af útsöluverði á
súperbensíni (98 ON)
eru skattar. Verðið nú
78 krA skiptist þannig
að skattar eru 58 kr/1,
kostnaðarverð bensíns
10 kr/1 og dreifingar-
kostnaður 10 kr/1. Svo má spyrja
t.d. Neytendasamtökin: Hverjir
eru nú mestu okraramir?
Frá þessu verði olíufélaganna
má síðan draga 2-4 kr/1 fyrir
sjálfsafgreiðslu með fullkomnustu
tækjum heims sem olíufélögin
leggja nú til. Þessi afsláttur nemur
20-40% af álagningu félaganna fyr-
ir dreifingarkostnaði. Ég fæ ekki
séö að þetta sé óábyrg verslunar-
stefna. Bíleigendur mega vera
þakklátir fyrir þjónustuna sem lát-
in er í té.
Um bensínstöövar
Meðan ég kom nærri þessum
málum reyndi ég eftir fongum að
koma á sameiginlegum bensín-
stöðvum i dreifbýl-
inu en þetta tókst
aöeins á fáum stöð-
um og má þar nefna
ísafjörð, Stykkis-
hólm og Ólafsvík.
Víðast hvar annars
staðar var þetta
ekki hægt, aðallega
vegna útþenslu-
stefnu Essó (F), sem
smám saman tókst
að auka hlutdeild
sína í næstum
helming allrar
bensínsölu í land-
inu. Segjum í ca.
44%. Ég tel að þetta
hafi mest verið gert
í skjóli einkaað-
stöðu til sölu til
Vamarliðsins, sem
staðið hefu- yfir í um 50 ár, án þess
að pólitíkusar hafi haft nokkuö
við það að athuga, og er svo enn.
Árið 1971 gekkst þávemdi borg-
arstjóri í Reykjavík fyrir því aö sú
stefha yrði tekin upp í Reykjavík að
aðeins skyldi
vera ein bensín-
stöð í hveiju
hverfi. Þá haföi
Olís 7 bensín-
stöðvar í Reykja-
vík, Shell 6 og
Essó 6. Tiu árum
síðar höfðu póli-
tikusar ráðið því
að Olís haföi 6
(fækkað um eina
á Hlemmi) en
Shell og Essó 12 stöðvar hvort félag.
Þetta stafaði af því að pólitíkusar
velja sér gæludýr, jafnt í Reykjavík
sem annars staöar á íslandi.
Tölumar sýna að þaö gilti engin
fijáls samkeppni um úthlutun á
bensínstöövum í Reykjavík og að
illa var staðið við fyrirheitin og
jafnræðið í stjómsýslunni. Samt
tókst Olís að halda hlutdeild sinni
(um 28%) sem þýðir aö afgreitt
magn á hverri stöð Olís var um
tvöfalt miöaö viö SheO sem var
með svipaða hlutdeild í heildar-
sölu félaganna. Þetta mátti mest
þakka bíleigendum, sem héldu
tryggð við félagiö, og er svo enn.
Betri tillögur?
Rekstur bensínstöðva er ekki
alltaf auövelt mál. Þær verða aö
standa undir rekstri. Það er ekk-
ert kappsmál aö glata peningum á
taprekstri. Allt kapp er best með
forsjá. Nú hafa félögin loksins gef-
ist upp á taprekstri á litlum stöð-
um og tel ég það aðeins af hinu
góða. Þetta mátti sjá fyrir fyrir
20-30 árum.
Nú kemur DV með Neytenda-
samtökin á bakinu og segir að ol-
íufélögin séu aö skipta upp við-
skiptunum í landinu á milli sín af
því að þau hafa oröiö að loka bens-
ínstöövum á einstaka stað. Ég held
að fólk ætti að vera fegið aö losna
viö tapreksturinn. Það sparar
þjóöfélaginu og almenningi fé. Úr
því að ekki tókst að koma upp
sameiginlegum stöövum er þetta
næstbesta lausnin. Hefur DV t.d.
betri tillögur eða vill það halda í
tapreksturinn
önundur Ásgeirsso
Kjallarinn
Önundur
Ásgeirsson
fyrrv. forstjóri Olis
„Allt kapp er best með forsjá. Nú
hafa félögin loksins gefist upp á
taprekstri á litlum stöðum og óg
tel það aðeins af hlnu góða. Þetta
mátti sjá fyrir fyrir 20-30 árum.u
Frjáls blöð og ófrjáls
Við fráfall Alþýðublaösins hafa
allir sungiö hátt og lengi sama út-
fararsálminn: Tími flokksblaða er
liöinn og það er vel. Flokkar geta
ekki og eiga ekki að gefa út blöö.
Það er ekki nema satt, að póli-
tískir flokkar eru ekki lengur fær-
ir um slíka útgáfustarfsemi. En
eins og alltaf þegar allir eru sam-
mála, verður freistandi að efast
um fagnaðarboðskap samsöngsins.
Ekki síst þegar vel flestir láta sem
nú muni renna upp gullöld betri
blaðamennsku. Nú verða engar
skoðanir og pólitískt vesin. Nú
verður bara fagmennska og frelsi.
Einföldun og barna-
skapur
Flokksblöð höfðu sína
galla, mikil ósköp. En
gleymum því ekki, að
einnig þau tóku miklum
breytingum. Flokksblað um
1950 var mjög ólíkt flokks-
blaöi upp úr 1970. Og að því
er tjáningarfrelsið varðar,
þá hefur til þessa ekki tekist
betur að tryggja vissan
margbreytileika í blaða-
heimi, líflega margröddun umræð-
unnar en þegar pólitísk blöö börð-
ust hart sín í milli um túlkanir at-
burða. Hér á landi sem annars
staðar.
Það er líka mikill bamaskapur
þegar menn halda að pólitískar
hreyfíngar hijóti að vera óvinir
frelsisins en öflugir fjölmiölakóng-
ar ósíngjamir hvatamenn hinnar
alfrjálsu fagmennsku.
Spyrjið til dæmis Andrew Neil
sem þjónaði blaðakónginum
Rupert Murdoch á stórblaöinu
Sunday Times. Murdoch rak hann
úr ritstjórastól vegna þess að blað-
ið afhjúpaði hneykslanlega vopna-
sölusamninga Breta við Malasíu.
Murdoch vildi ekki fyrir nokkum
mun styggja forsætisráðherra þess
lands því hann ætlaöi sér að
krækja í sjónvarpsrásir á svæðinu
fyrir fjölmiölaveldi sitt. Slík dæmi
em á hverju strái eins og allir vita
sem kæra sig um. Við þurfúm ekki
að fara út fyrir landsteinana til að
finna þau.
Hve mörg dagblöö?
En svo er spurt: hve mörg dag-
blöö komast fyrir á ís-
lenskum markaði? Það
er nú verkurinn. Dag-
blöð eru vafalaust á
undanhaldi f heimin-
um á sjónvarpsöld. Al-
gengt er að eitt blað
tóri á hverju markaös-
svæði (nema þá í all-
stórum höfuðborgum).
Þaö blaö liflr af sem
hafði forskot á önnur
og þar með mest af
auglýsingum. Keppi
tvö blöö um sama
svæði og hafi annað
þótt ekki væri
nema 5-10%
forskot á hitt í
útbreiöslu líð-
ur ekki á
löngu þar til það hefúr
fengið i sinn hlut 70-80%
dagblaöaauglýsinga sem
til falla. Eftirleikurinn er
auðveldur. Keppinautur-
inn deyr. Það kemur
einatt gæðum blaðs hans
lítið viö.
Samkeppni milli blaða á
sama markaðssvæöi er nú orðið
sjaldan milli blaða sem hallast til
hægri eöa vinstri í túlkun atburða.
Hún er miklu heldur milli blaöa
sem fylgja mismunandi blaða-
mennsku. Hún ræðst af því hve
margir eru fáanlegir til að kaupa
sæmilega upplýst
blað og hve margir
slúöurblað sem er
skrifað niður til les-
enda og hlífir þeim
við flestum alvöru-
málum tilverunnar
og allri áreynslu í
hugsun.
Af þessum sökum öll-
um er einhver dapur-
legur tómleiki yfir
umræðunni um val-
kost við Morgunblað-.
ið. Slíkur valkostur
er verðugt verkeftii
en markaðsforsend-
ur ásamt þeirri skoö-
anafælni sem tekist
hefúr að rótfesta hér
á landi gera hann
næsta torveldan í framkvæmd. Sem
og það sem kalla má ofríki Einnar
samræmdrar hugsunar.
Þessi hugsun, sem svo til hver
einasti skrifandi maöur skrifar
undir um þessar mundir, byggist
fyrst og fremst á frekri markaðs-
trú og takmarkalausri aðdáun á
fjárfestum. í bland viö væga for-
ræðishyggju (eöa ríkisforsjár-
hyggju) hvers og eins: Ef samfélag-
iö (ríkið) borgar ögn meira í
MINN málaflokk þá er ég sáttur og
glaöur. Andskotinn og samkeppn-
in grimma sjá um hina.
Árni Bergmann
„Það er ekkl nema satt að póll-
tísklr flokkar eru ekki lengur fær•
ir um slíka útgáfustarfseml. En
elns og alltaf þegar allir eru sam■
mála verður freistandi að efast
um fagnaðarboðskap samsöngs■
ins.u
Kjallarínn
Árni Bergmann
rithöfundur
Með og
á móti
Auka viðveruskyldu kenn-
ara á vinnustað
Gott
JónG. Kristjáns-
son, formaóur
samnlnganefndar
sveitarfólaga.
„Skólastarf er margbrotið verk
sem framkvæmt er af mörgum
aðilum. Einn af þeim aðilum sem
mest hafa að segja um þaö hvem-
ig afrakstur
verksins verð-
ur er kennar-
inn. Ef listuð
væru upp þau
störf sem kenn-
arar þurfa að
vinna innan
skólans eða í
tengslum við
starf sitt yrði
sá listi býsna
langur og
mörgum
torskilin lesning. Meginhlutverk
kennarans er kennsla og undir-
búningur við kennsluna en fjöl-
mörg önnur störf koma þar inn í.
Sveitarfélögin vilja gera starf
kennarans sveigjanlegra þannig
að starfsskyldur hans séu ekki
einasta bundnar við kennslu-
skyldu og svo komi allt annað á
eftir. Þaö ætti aö skilgreina starf-
ið í kennslu, undirbúning
kennslu og önnur störf meö þeim
hætti aö kennslan verði aöeins
hluti af starfsskyldunni en starfs-
skyldan fyllt úpp með öðrum
störfúm sem skólastjóri felur við-
komandi kennara að vinna. Þetta
fyrirkomulag gerir kröfu um að
vinnuframlagiö sé í ríkara mæli
innt af hendi innan veggja skól-
ans undir stjóm skólastjóra.
Sveitarfélögin líta svo á að
vinnustaöur kennara sé skólinn
og þar sé eðlilegt að stærsti hluti
vinnunnar sé unninn."
Mikil-
vægt að
breyta
„Ég tel mikilvægt aö breyta
vinnutímaskilgreiningu kenn-
ara, ekki síst vegna þess að í
grunnskólalögum em nýjar og
breyttar
áherslur f
skólastarfi
sem gildandi
kjarasamning-
ur tekur að
litlu leyti mið
af. Hver
grunnskóli
skal t.d. vera
einsetinn, gefa
árlega út
skólanámskrá
Oubrún Ebba Ólafs-
dóttlr, varaformab-
ur Kennaraaam-
banda islands.
og innleiða að-
ferðir til að meta skólastarfið.
Þess yegna þarf að breyta skfl-
gre:
á þann hátt að hlui
kennslu og annarra starfa
ist. Til að
störfum og g
veruleika að
kenna einum
árgöngum
aum aö
fullt starf að
:, t.d. í fyrstu
iskólans, þarf að
draga úr kennsluskyldu kennara
og þáfe hægt að auka viðveru
þeirra í skólanum á móti. Ég tel
hins vegar óffamkvæmanlegt aö
auka bæði kennslu kennara og
bundna viöveru í skóla eins og
Launanefnd sveitarfélaga fer
fram á.“ -ME
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum i blaöið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centnun.is