Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.1997, Side 10

io vfhenning
FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1997 JLj’V
Hugmynd Grace Kelly lifir áfram:
Sköpunargleði
IMálverk Braga
í Leifsstöð
Nú stendur yfir kynning á
málverkum eftir Braga Ásgeirs-
Íson, listmálara og listgagnrýn-
anda, i Flugstöð Leifs Eiriks-
sonar á Keflavíkui'flugvelli. Fé-
■ lag íslenskra myndlistarmanna
| og Leifsstöö standa að kynning-
i unni.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
í þessum sal í Monte Carlo-óperunni var sýnt á hátíð-
inni.
Sigrún Valbergsdóttir leik-
stjóri er nýkomin frá furstadæm-
inu Mónakó þar sem hún var
umræðustjóri á alþjóðlegri hátíð
áhugaleikara sem þá var haldin í
ellefta sinn. Hátíðin er haldin
annað hvert ár og i annað hvert
skipti í Mónakó þar sem hug-
myndin er upp runnin. Hitt
skiptið er hún haldin annars
staðar í heiminum og verður til
dæmis næst í Marokkó.
24 sýningar
„Það er mikið um dýrðir í
Mónakó í ár,“ sagði Sigrún, „þvi
Grimaldi-fjölskyldan heldur upp
á 700 ára valdatíma sinn í þessu
dvergríki. íhúar í Mónakó eru
aðeins 30.000 og þar af ekki nema
5000 upprunalegir „Mónegask-
ar“, eins og þeir segja. Hátíðin er
á vegum Alþjóðasambands
áhugaleikhúsa og haldin í tengsl-
um við heimsþing þess. Grace
Kelly átti hugmyndina að henni
og þess vegna kom af sjálfu sér
að hún yrði reglulega í Mónakó.
í ár komu 24 leikhópar á hátíð-
ina. Dómnefndir í aðildarlönd-
unum safna tillögum sem þær
skoða og velja eina sem þær
senda upplýsingar um til stjórnarinnar. Dóm-
nefnd í Mónakó velur svo úr þeim. Núna komu
sýningar frá öllum heimsálfum nema Ástralíu.
Aðeins einu sinni hefur íslensk sýning farið á
hátíðina. Það var 1985 þegar Leikfélag Hafnar-
fjarðar fór með Rokkhjartað slær til Mónakó og
gerði mikla lukku. Erflðleikamir hér eru þeir
hvað þetta er skipulagt með löngum fyrirvara. í
september þarf að velja sýningu á hátíðina i
ágúst árið eftir og það getur verið afar erfltt að
taka sýningu upp
meira en ári eftir að
leikárinu lýkur. Hér
em áhugamannasýn-
ingar yfirleitt mann-
margar og erfitt að
safna fólkinu saman
svona löngu seinna til
að æfa að nýju.
Svo er mjög dýrt að
fara því hátíðin borgar
bara fæði og uppihald
fyrir leikarana í þrjá
sólarhringa og engar
ferðir.
Ef íslendingar ætla
að taka þátt í hátíðinni
verða leikfélögin að
hugsa um það fyrir
fram: geyma leikmynd
og búninga og tryggja
aðgang að leikuram árið eftir eða öðram til vara.
Rétt er að leggja áherslu á hið sjónræna í sýning-
unni en menn þurfa ekki að óttast orðin. Þó að
maður skilji ekki orðin skynjar maður dýpt og
þunga og spennu þegar vel er leikið.“
Upplýsandi gagnrýni
- En hvað varst þú að gera þarna?
„Á hverjum degi er flallað um þær þrjár sýn-
með tilraunir. Ef þessar sýn-
ingar hefðu verið færðar upp
hér hefðu sumar þeirra sjálf-
sagt aldrei náð neinu gengi
þótt góðar væra. Aðrar voru
svo hugvitssamlegar,
skemmtilegar, pólitískar,
áttu svo brýnt erindi við
samtímann og nýttu meðul
leikhússins á svo brillíant
hátt að þær hefðu orðið alger
kassastykki.
Sýningin, sem almennt
þótti best á hátíðinni, var frá
Ungverjalandi og byggðist á
dansi og fiðluleik. Ekki hefði
manni dottið í hug að spyrja
hvort þetta væru atvinnu-
menn eða áhugamenn, þetta
var bara stórkostlegt!
Áhugaleikhúsin era að
mestu að hverfa af þeirri
braut að leika verk sem hafa
gengið vel í atvinnuleikhús-
unum. Eina sýningin af því
tagi var Dansað á haustvöku
sem kom frá Bandaríkjunum.
Nokkrir hópar sýndu sígild
verk en flestar sýningarnar
voru sprottnar beint úr
möguleikum áhugaleikhúss-
ins. Þessir hópar minna á
frjálsa atvinnuleikhópa.
Sama fólkið vinnur saman, jafnvel í mörg ár, og
með sama leikstjóra sem „á“ hópinn.
Hér heima koma líka upp fleiri og fleiri verk
hjá áhugahópum sem verða til annaðhvort inn-
an hópsins eða era skrifuð sérstaklega fyrir
hann. Hugleikur hefur dálítið visað veginn í
því. Leikritin og sýningarnar verða til upp
úr hefð sem hefur skapast hjá þeim og það
hefur smitað út frá sér. Hingað og þangað
um landið eru að verða til ágætir leikrita-
höfundar sem fá að æfa sig hjá leikfélagi
staðarins."
Allt á réttri leið
- Hvar standa bestu íslensku áhugaleikfélög-
in miðað við það besta sem þú sást þama?
„Þau eru á réttri leið. Á þingi Bandalags ís-
lenskra leikfélaga í fyrra voru leiknir 12 einþátt-
ungar og margir frumsamdir. Og standardinn á
þeim var ótrúlega hár. Einþáttungaformið býður
upp á tilraunir, mun meira en hið hefðbundna
heils kvölds leikrit. Leikfélögin okkar nýta sér
sérstöðu sína betur og betur. Þau geta ekki keppt
við atvinnuleikhúsin á forsendum þeirra, enda
vill fólk ekki sjá leikritin þaðan í aðeins lakari
útgáfu hjá áhugafólki. En fólki finnst spennandi
að sjá ný verk sem spretta til dæmis upp úr lífi
og umhverfi leikaranna sjálfra - eins og þegar Fé-
lag eldri borgara sýndi verk í vor um stríðsárin
og ástandið - eða byggðaleikritin sem segja brot
úr sögu byggðarlags. Þar er unnið úr eigin um-
hverfl, eigin fortíð, eigin reynslu."
- Myndirðu ráðleggja íslenskum áhugaleikur-
um að fara á þessa leiklistarhátíð sem áhorfend-
ur ef ekki sem þátttakendur?
„Þær era misjafnar. Ég hefði ekki ráðlagt fólki
að fara eftir hátíðina fyrir flórum árum en ég
vildi að fleiri héðan en ég hefðu séð sýningarnar
núna. Þær voru virkilega inspírerandi."
Sigrún Valbergsdóttir leikstjóri - íslensku áhugaleikfélögin eru á réttri leiö. DV-mynd E.ÓI.
ingar sem leiknar voru kvöldið áður. Það gera
tveir virtir gagnrýnendur, annar franskur og
hinn enskur, og með þeim er umræðustjóri sem
líka tekur þátt í umræðunum. Ég var þessi um-
ræðustjóri núna. Ég spurði fyrst fulltrúa leik-
hópanna um vinnuna, aðstæður og fleira sem gat
varpað ljósi á sýninguna. Síðan komu gagn-
rýnendumir með álit sitt. Gagnrýni þeirra var
upplýsandi og menntandi, þeir útskýrðu hvers
vegna eitt væri gott og annað ekki. Ég fyllti upp
í ef mér fannst
eitthvað vanta og
leiddi svo samtal
milli þeirra og
áhorfenda. Að-
sóknin var mjög
góð að þessum
umræðum, fullur
salur hvern ein-
asta dag. Þó var
sólskin og 30 stiga
hiti úti.“
- Hvað fannst
þér merkilegast á
þessari hátíð?
„Þetta var í
flórða skiptið sem
ég sæki hana og
standardinn í ár
var miklu hærri
en nokkru sinni
áður. Kannski vegna þess að það er orðið auð-
veldara að velja réttu sýningarnar. Myndbönd
segja meira en ljósmyndir.
En fleira skiptir máli. Það sem gerir áhugaleik-
húsið svo einstakt - bæði hér og annars staðar -
er að það þarf ekki að taka tillit til mannflölda í
sýningum og jafnvel ekki til tíma - þar er hægt
að þróa hugmyndir eins lengi og þörf krefur og
ekki um lif og dauða að tefla þó að sýning falli.
Þess vegna hefur það líka möguleika á að vera
Gagarín snýr aftur
RúRek djasshátíðin hófst í gær eins og
áhugasamir vita. En þeir hafa kannski
ekki tekið eftir því að innan um allan
djassinn verður ein ballettsýning - að
sjálfsögðu við djasstónlist. „Gagarin - síð-
asta hetjan" heitir verkið og varð til úr
hugmynd Hlínar Gunnarsdóttur og Kari
Laakkonen leikmyndahöfunda og í sam-
vinnu þeirra og Inge Missmahl danshöf-
undar og slagverksleikarans Gúnters
„Baby“ Sommer.
Þau hittust öll í Leikhúsi þjóðanna í
Dresden i fyrra. Úr innsetningu Hlinar og
Kari um „hetjur og goðsagnir“ varð til
dansinn eða danssagan um það þegar
Gagarin snýr aftur úr ferð sinni um geim-
inn og kemst að því að mannkynið hefur
glatað minningum sínum. Þá leggur hann
af stað til að leita að hetjum vestrænnar menn-
ingar. Fimm dansarar taka þátt í sýningunni,
Dans- og djassleikhús í Tjarnarbíói í kvöld kl. 21.
tveir tónlistarmenn - Gúnter „Baby“ og Martial
Nardeau flautuleikari - og íslenski leikmynda-
hönnuðurinn.
„Ég byrja sýninguna," segir Hlín,
„stend á sviðinu og er að búa til flgúrur úr
vírneti. Það er hugsað sem eins konar
tákn þess hvemig við unnum sýninguna
saman. Ég tek sömu áhættu og sviðslista-
mennirnir, stend þarna smástund og
spinn form af flngram fram. Síðan lýsi ég
upp fyrsta dansarann, stíg niður af svið-
inu og sest í sætiö mitt.“
Þetta er dans- og djassleikhús á mörk-
um frjálsra leikforma og helgisiða. Það
verður sýnt tvisvar í Tjarnarbíói. Fyrri
sýningin er strax í kvöld kl. 21 en seinni
sýningin annað kvöld. „Þetta er ekki síst
sýning fyrir listamenn," segir Hlín, „dans-
ara, myndlistarfólk og tónlistarmenn, því
hún spannar allt sviðið."
Sýningin var frumsýnd í Theater und Tanz-
werkstatt í Konstanz í apríl í vor.
I Bragi er fæddur 1931. Hann
í kenndi í flóra áratugi við MHÍ
f: og hefur skrifað listrýni í Morg-
unblaðið í þrjátíu ár.
I Kynningin á verkum Braga
i stendur til 1. nóvember.
Andmæli óskast
Stofnun Sigurðar Nordals og
Landsbókasafn Íslands-Há-
skólabókasafn standa að dag-
skrá um Sigurð Nordal og verk
hans í Þjóðarbókhlöðunni á
sunnudaginn kl. 16.
Aðalefni dagskrárinnar er
fyrirlestur sem Gauti Sigþórs-
son flytur og nefnist „Andmæli
óskast: Af vettvangi
Sigurðar Nor-
dals“. Gauti
stundar nám
I menning-
arffæðum
við háskól-
ann í
Minnesota
í Banda-
ríkjunum
og mun
sérstaklega
flalla um
þátt Sigurð-
ar í íslenskri
menningarum-
ræðu.
Einar Sigurðsson
landsbókavörður tekur svo á
móti eiginhandarritum Sigurð-
ar til varðveislu í Landsbóka-
safni og loks opnar nýr há-
skólarektor, dr. Páll Skúlason,
sýningu um verk Sigurðar,
meðal annars á handritum
hans, frumprentunum á bókum
hans og munum úr eigu hans.
Sýningin nefnist Áfangar og
stendur til 30. september.
Úlfar Bragason, forstöðumað-
ur Stofnunar Sigm-ðar Nordals,
setur afmælisdagskrána og
kynnir hana. Allir eru vel-
komnir meðan húsrúm leyfir.
Lise Norgaard
gistir ísland
Danski rithöfundurinn Lise
Nergaard sem er þekkt og elsk-
uð um öll Norðurlönd fyrir
Matador-sjónvarpsþættina er
væntanleg í heimsókn. Hún tal-
ar í Norræna húsinu á sunnu-
dag kl. 16 um starf sitt sem rit-
höfundur og blaðamaður og á
mánudaginn verður hún við-
stödd endursýningu á kvik-
myndinni Kun en pige í Há-
skólabíói kl. 19.30. Á þriðjudag-
inn áritar hún bækur hjá Ey-
mundsson kl. 16.30-17.15.
Matadorþættina byggði Lise
að hluta á endurminningum
sínum og kvikmyndin Kun en
pige er gerð eftir sjálfsævisögu
hennar. Hún var sýnd hér á
Dönskum dögum í fyrra og var
uppselt á allar sýningar.