Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.1997, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsíngar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimaslða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIOJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Myndfundir f stað ferða
Of snemmt er aö spá, hvort tilraun til myndfundar,
sem gerð var í gærmorgun á vegum Evrópuráðsins að
tilhlutan Tómasar Inga Olrich, muni leiða til, að farið
verði almennt að gefa kost á slíkum fundum. En það er
greinilega í þágu okkar hagsmuna, að svo verði.
íslendingar taka þátt í margvíslegu flölþjóðlegu sam-
starfi. Oft kostar um þriggja daga vinnutap og 150-200
þúsund krónur á hvem mann að skreppa á fundi, sem
em mikilvægur þáttur samstarfsins. Þetta er mikill
kostnaður og dregur úr líkum á íslenzkri þátttöku.
Afleiðingin er oft, að farið er bil beggja. Lagt er í mik-
inn kostnað við að sækja sem svarar öðrum hverjum
fundi. Fyrir bragðið verður þátttakan að fálmi. Menn
eiga erfitt með að vinda ofan af breytingum, sem orðið
hafa milli fundanna, sem þeir hafa fé til að sækja.
Nefndastörf og fundir em auðvitað misjafnlega nyt-
samleg fyrirbæri. Ef hins vegar menn telja, að þátttaka
í fundaferli skipti íslenzka hagsmuni máli, er vont að
þurfa að taka þátt í því með annarri hendi. Betra er að
vera alveg með eða ekki en að vera með að hálfu.
Stundum hefur komið fyrir, að íslenzkir hagsmunir
hafa verið fyrir borð bornir vegna skorts á peningum til
mætinga á fundi í útlöndum. Skemmst er að minnast, er
séríslenzkir bókstafir voru næstum dottnir út úr fyrstu
og beztu töflu hins alþjóðlega staðals fyrir tölvur.
Svo vel vill til, að tölvu- og símatækni nútímans gerir
ferðalögin, tímatapið og kostnaðinn úrelt fyrirbæri.
Myndfundir em famir að ryðja sér til rúms í atvinnulíf-
inu, enda er einkaframtakið venjulega fyrst til að til-
einka sér tækni til spamaðar og hagræðingar.
Evrópuráðið kom hins vegar af fjöllum, þegar Tómas
benti á þessa nýju tækni sem leið til að auka virka þátt-
töku fulltrúa frá fjarlægum ríkjum. Ráðamenn þess feng-
ust þó eftir fortölur til að láta framkvæma í gærmorgun
tilraun, sem vonandi festir sig í sessi.
Ef Evrópuráðið tekur upp þessa tækni, aukast líkur á,
að fjölþjóðlegar stofnanir fáist til að feta í sporin. Mikil-
vægt er, að íslenzkir aðilar, sem geta haft áhrif á slíkan
gang mála, láti hendur standa fram úr ermum við að
gæta íslenzkra Q arlægðarhagsmuna á þessu sviði.
Myndfundir koma ekki nema að hluta í stað hefðbund-
inna funda. í sumum tilvikum er nauðsynlegt, að menn
hittist persónulega. Það gildir bæði um atvinnulífið og
opinberar stofnanir. En mikið af fundum er þess eðlis,
að myndfundir eiga að geta leyst þá af hólmi.
Myndfundatæknin nýtist við allar aðstæður, þar sem
fólk þyrfti ella að koma úr ýmsum áttum á einn stað.
Þeim mun dreifðari, sem menn eru venjulega og þeim
mun meiri, sem fjarlægðir eru, þeim mun meiri líkur
eru á, að myndfundir geti borgað sig.
Almenn útbreiðsla myndfundatækni sparar ferðalög
innan lands og utan, nýtir tíma fólks betur og leiðir til
almennari þátttöku í fundum, sem skipta máli. Menn
munu þó áfram hafna myndfundum í samstarfi á borð
við það norræna, þar sem veizlur eru aðalatriðið.
Samgöngutækni fólks er alltaf að breytast. Bíllinn
leysti hestinn af hólmi og flugvélin leysti skipið af
hólmi. Síminn leysti bréflð af hólmi og nú er stafrænn
póstur að ryðja sér til rúms. Sjónvarpið sýnir okkur at-
burði um leið og þeir gerast hinum megin á hnettinum.
Okkur ber að vera fljót að nýta tækni myndfunda og
hvetja samstarfsaðila til hins sama. Til sögunnar er
komið nýtt og öflugt samgöngutæki, sem skilar arði.
Jónas Kristjánsson
Algerlega frjáls tilflutningur fjármagns. - Ein forsenda peningalegrar samfellingar.
Framvinda peninga-
mála í V-Evrópu
- frá árinu 1957
í Rómarsamningn-
um, stofnskrá Efna-
hagsbandalags Evrópu
(eins og ESB hét þá),
undirrituðum 25.
mars 1957, var ekki
vikið að gjaldmiðils-
bandalagi. Þá virtist
traust sú skipan
gengja að jafnvirði í
gulli sem á hafði verið
komið á ráðstefnunni
í Bretton Woods 1944.
Bar ekki tilætlað-
an árangur
í lok tólfta starfsárs
bandalagsins, á ráð-
stefnu í desember
1969, bar vesturþýski
rikiskanslarinn, Willy
Brandt, fram tillögu
um efnahagslega og peningalega
samfellingu aðildarlanda þess sem
ráðstefnan í meginatriðum féllst á.
Tillögunni til útfærslu var skipuð
nefnd með forsætisráðherra Lúxem-
borgar að formanni. Lagði nefndin
til að peningalegri samfellingu að-
ildarlanda á milli yrði á komið á tíu
árum og að jafnframt færi fram
samræming stefnu þeirra í peninga-
málum. Á þá tillögu fellst ráðherra-
ráð bandalagsins í
mars 1971 en þá
voru veður að skip-
ast í lofti. Umrót
var að verða á
gjaldeyrismörkuð-
um og aðeins hálf-
um öðrum mánuði
síðar var gengi
vesturþýsks marks
og hollensks gyllin-
is látið ráðast á
mörkuðum.
Samkomulags-
gerð um alþjóðleg peningamál í
Smithsonian Institution í Was-
hington í desember 1971 bar ekki til-
ætlaðan árangur. Innan tveggja
mánaða frá gerð þess, í mars 1972,
ákváðu þáverandi aðildarlöndin sex
að bandalaginu, ásamt Bretlandi, að
halda gengi gjaldmiðla sinna innan
2,5% sveiflumarka með íhlutan á
gjaldeyrismörkuðum en Bretland
hvarf frá þeirri tilhögun aðeins
þremur og hálfum mánuði síðar. Og
órói hélst á gjaldeyr-
ismörkuðum. Sem
næst ári síðar, 12.
mars 1973, létu sex að-
ildarlanda bandalags-
ins, þá stækkaðs, gengi
gjaldmiðla sinna, sam-
an reyrðra, ráðast á
mörkuðum.
Fram eftir áttunda ára-
tugnum sló Evrópska
samfélagið á frest
áformum um peninga-
lega samfellingu sakir
umrótsins á gjaldeyris-
mörkuðum og olíu-
kreppunnar fyrri.
Kveðið var upp úr um
það í áliti nefndar,
skipaðrar af fram-
kvæmdastjórninni, í
mars 1975 og aftur í
áliti annarrar nefndar á vegum
hennar í maí 1977, jafnvel þótt þá
horfði betur í alþjóðlegum gengis-
málum.
Þrjár forsendur
Á fundi í Evrópuráðinu í Kaup-
mannahöfn í april 1978 tók vestur-
þýski ríkiskanslarinn Helmuth
Schmidt á ný upp peningalega sam-
fellingu aðildarlanda á milli. Og
skipuð var nefnd til að meta skU-
yrði tU hennar. Lagði hún tU - eins
og ráðherraráðið áður, í mars 1971 -
aukið samráð aðUdarlanda í pen-
ingamálum og upptöku evrópskrar
gjaldmiðUseiningar. Á slíka „skipan
evrópskra peningamála" féUst Evr-
ópuráðið á fundi í Brussel í desem-
ber 1978 og tók hún gUdi 13. mars
1979, en hún gekk hægt fram í
fyrstu.
í ársbyrjun 1985 varð fyrrverandi
franskur fjármálaráðherra, Jacques
Delors, forseti framkvæmdastjórnar
Evrópska samfélagsins. í fyrstu var
sameiginlegur markaður aðUdar-
landa helsta áherslumál hans en í
júní 1988 varð hann formaður
nefndar um peningalega samfeU-
ingu aðUdarlanda, skipaðrar af Evr-
ópuráðinu. í áliti þeirrar nefndar,
framlögðu í aprU 1989, sagði:
„Fyrir sakir peningalegrar sam-
fellingar þarf að mynda gjaldmiðUs-
svæði... Forsendur peningalegrar
samfeUingar eru þijár:
1. Tryggð og óafturgeng áskipti
gjaldmiðla.
2. Algerlega fijáls tilflutningur
fjármagns (aðUdar)landa á miUi og
fuU samfeUing banka- og annarra
fjármarkaða.
3. Afnám sveiflumarka (á miUi
gengja) gjaldmiðla aðUdarlanda og
ótUhnikanlegt jafnvirði gjaldmiðla
þeirra."
Sex árum síðar
Á fundi í Madrid í júní 1989 sam-
þykkti Evrópuráðið að stofna tU
gjaldmiðlabandalags og að hefja
fyrsta áfanga aðgerða til undirbún-
ings þess 1. júní 1990. Þar eð upp-
setning gjaldmiðUsbandalags krafð-
ist breytinga á lögum Evrópska
samfélagsins var boðað tU aUsherj-
arráðstefnu þess sem saman kæmi
tvisvar. Fyrri fundir ráðstefnunnar
voru í Róm í desember 1990 en hin-
ir síðari í Maastricht ári síðar, í
desember 1991. Á hinum síðari var
kveðið á um sameiginlega stefnu að-
Udarlanda í peningamálum; megin-
reglu opins hagkerfís við frjálsa
samkeppni; ábendingar fram-
kvæmdastjórnarinnar tU aðUdar-
landa vegna frávika frá settum
stefnumiðum; uppsetningu evr-
ópsks seðlabankakerfis, og á þeim
var aðUdarlöndum jafnframt álagt
að forðast haUa í ríkisrekstri um-
fram 3% vergrar landsframleiðslu
og söfnun skulda umfram 60%
hennar. Nær sex árum síðar, á
fundi í Amsterdam 16.-17. júní 1997,
ítrekaði Evrópuráðið að aðUdarlönd
tækju upp sameiginlegan gjaldmiðU
sem fram tU 2003 yrði í þeim í um-
ferð ásamt gjaldmiðlum þeirra en
síðan einvörðungu.
Haraldur Jóhannsson
Kjallarinn
Haraldur
Jóhannsson
hagfræöingur
á fundi í Amsterdam 16.-17.
júní 1997, ítrekadi Evrópuráðið að
aðildarlönd tækju upp sameigin-
legan gjaldmiðil sem fram til 2003
yrði i þeim í umferð ásamt gjaid-
miðlum þeirra en síðan einvörð■
ungu.u
Skoðanir annarra
Flokkarnir allir eins?
„Ein ástæða áhugaleysis ungs fólks á stjórnmálum
er sú að því fmnst lítiU munur vera á flokkunum og
því skipti engu máli hver þeirra sé við völd. í raun
er skUjanlegt að fáir átti sig á muninum þegar
vinstrimenn hafa talað um sameiningu í áratugi án
árangurs og nýlega viðraði einn helsti hugmynda-
fræðingur frjálshyggjumanna hér á landi þá hug-
mynd sína að e.t.v. ætti Sjálfstæðisflokkurinn að
sameinast Framsóknarflokknum. Því miður virðist
þannig sem meiri orka fari í að sannfæra fólk um
hvað flokkarnir eigi sameiginlegt en það sem skUur
þá að.“
Ásdís Halla Bragadóttir í Mbl. 10. sept.
Hreinn Framsóknarflokkur
„Ágreiningur er innan R-listans í dag um fram-
boðsmál. Ágreiningur á eftir að rísa um fleiri mál er
nær dregur kosningum. Sameiningarmál vinstri
manna eiga eftir að setja sterkan svip á R-lista sam-
starfið, svip sem erfitt kann að vera fyrir miðjuflokk
eins og Framsóknarflokkinn að láta bendla sig við.
Þess vegna á Framsóknarflokkurinn i Reykjavík að
standa undir nafni og brjótast út úr R-lista samkrull-
inu og bjóða fram undir merki frjálslyndra miðju-
manna.“
Guðmundur Jónas Kristjánsson
í Degi-Tímanum 10. sept.
Þingmenn vandi málflutninginn
„Það er umhugsunarefiii, að þingmenn setji fram
alvarlegar ásakanir i umræðum á Alþingi án þess að
geta staðið við þær, þegar eftir er leitað í sérstakri
rannsókn, sem fram fer að kröfu þingmanna sjálfra.
Það er sjálfsögö krafa á hendur þingmönnum að þeir
vandi málflutning sinn og kynni sér þau mál ræki-
lega, sem þeir taka upp í þingsölum."
Úr forystugrein Mbl. 10. sept.