Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.1997, Blaðsíða 12

12
FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELlN HIRST
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritsýórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasfða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Rlmu- og plötugerö: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins f stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Sjórínn tekur ekki við
Lengi tekur sjórinn við, segir máltækið. Það sýnir af-
stöðu og hugarfar sem ríkti hér og ríkir að sumu leyti
enn. Allt mátti fara í sjóinn, nánast hvaða úrgangur sem
var. Þessi afstaða er þó að breytast bæði hjá stjómvöld-
um og almenningi. Sjórinn tekur ekki lengur við.
Hugarfarsbreyting hefur orðið hjá sveitarfélögum
varðandi skolplosun í sjó. Hreinsistöðvar hafa risið á
þéttbýlasta svæði landsins. Enn er mikið verk óunnið í
þessum efnum víða um land. Vandinn snertir fleiri en
stjómvöld. Meðferð úrgangs frá verksmiðjum er óleyst
mál. Verkefnið er dýrt en brýnt.
Þá gilda strangar reglur um losun olíu og annarra úr-
gangsefna ffá skipum, efna sem skaðleg em lífríki sjáv-
ar. Þar hafa menn tekið sig á þótt enn séu dæmi um
skussa sem ekki láta sér segjast.
Frétt um hvarf ónýts 200 tonna stálskips frá Tálkna-
firði vakti menn óþyrmilega. Tugir ónýtra skipa, sem
tekin hafa verið af skipaskrá, liggja víða um land. Það
kostar milljónir að eyða skipi af þessari stærð. Því liggja
bátar og skip í skipakirkjugörðum. Þótt enginn vilji vita
af þessum úreltu skipum bera eigendur þeirra ábyrgð á
þeim og eiga að sjá um förgun á löglegan hátt.
Grunur lék á að eigandi skipsins hefði sökkt því í
Tálknafirði til þess að komast hjá förgunarkostnaði. Það
vakti ugg í umhverfisráðuneytinu þar sem það var talið
geta komið af stað skriðu sambærilegra mála. Talið var
að aðrir í sömu sporum tækju því fegins hendi að sökkva
ónýtum skipum, kæmust þeir upp með það óáreittir.
Samkvæmt lögum er óheimilt að farga skipum með því
að sökkva þeim. Skipsflökum á hafsbotni fylgir hætta fyr-
ir skip auk mengunarhættu. Því ber að taka þau til nið-
urrifs á landi og endurvinna það sem nýtanlegt er.
Það þurfti varðskip til þess að finna skipsflakið í
Tálknafirði. Málið átti að fara leynt. Eftir á segir eigandi
skipsins að það hafi sokkið þegar það var í togi. Ætlun-
in hafi verið að færa það á land utar í firðinum. Það er
líka ólöglegt að skilja skip eftir í fjöru. Það er réttra yf-
irvalda að komast að því hver atburðarásin var.
Brýnt er að taka á málinu af fullri alvöru. Tálknafjarð-
armálið neyðir menn til þess að finna lausnir á vandan-
um. Þegar bíða tugir skipa förgunar. Þeim verður að
eyða svo sem reglur segja til um en ekki sökkva þeim
hér og þar. Stjómvöld leita leiða. Sérstök nefnd íjallar
um málið. Hið gefna tilefni ýtir á að niðurstaða fáist sem
fyrst. Strax þarf að leggja til lausn vegna skipsflakanna
sem þegar bíða niðurrifs.
Skipshvarfið í Tálknafirði er ekki einangrað dæmi.
Þar er ekki annað sjáanlegt en gripið hafi verið til óynd-
isúrræða. Það var dýrt að farga skipinu á löglegan hátt.
„Þetta var spumingin um að lifa eða deyja,“ sagði eig-
andi skipsins í viðtali. Fleiri í sama vanda kunna að
hugsa á þennan hátt. Þau úrræði em skaðleg og ólögleg
í senn. Vanda vegna skipa sem þegar em ónýt verður að
leysa með þeim hætti að mönnum sé það fært fjárhags-
lega. Tálknafjarðardæmið er víti til varnaðar.
Að fortíðarvandanum leystum þarf að finna lausn til
frambúðar. Meðal athyglisverðra hugmynda sem upp
hafa komið er að leggja úreldingargjald, „kirkjugarðs-
gjald“, á skip til þess að standa undir kostnaði við að
eyða þeim.
Mengunardeild Hollustuvemdar ríkisins ber að fylgjast
með málum sem þessum. Hún hlýtur að ýta á tillögur um
lausn vandans frá nefndinni sem fjallar um málið.
Jónas Haraldsson
,Lútherska kirkjan á íslandi deilir mörgum af heföum sínum meö íslensku þjóöinni
Varðstaöa um
kirkjuhefðir?
rökstudd guðfræði sem
mörgum finnst þó ef-
laust að eigi að ráða þar
mestu. Um slíkar hefðir
ber kirkjumii að standa
vörð. Kirkja án hefða á
það á hættu að glata
sjálfsmynd sinni og ein-
angrast bæði frá um-
hverfi sínu og öðrum
kirkjum.
Lútherska kirkjan á ís-
landi deilir mörgum af
hefðum sínum með ís-
lensku þjóðinni. Þær
hafa orðið til á hinni
löngu sameiginlegu veg-
ferð þjóðcir og kirkju og
runnið þeim báðum í
merg og bein. Margar
„Það er með slíkrí gagnrýninni
umræðu um gildi sem þjóðkirkja
gagnast þjóð sinni best, en ekki
í því að gerast einn allsherjar ís-
landsbanki fyrír hefðir.u
Kjallarinn
Hjalti Hugason
prófessor
I ár hefur þjóð-
kirkjan verið
óvenju mikið í
sviðsljósinu bæði á
jákvæðan og nei-
kvæðan hátt. Bisk-
upskosningar og -
vígsla valda þar
miklu. Sem betur
fer hefur umræðan
þó ekki aðeins snú-
ist um biskupinn
og embætti hans.
Til að mynda fjall-
aði deilan um
vígsluna í Hall-
grímskirkju að
verulegu leyti um
hlutverk kirkjunn-
ar. í því sambandi
lögðu ýmsir
áherslu á að kirkj-
unni bæri öðrum
stofhunum fremur
að sjá samfélaginu
fyrir hefðum og
standa vörð um
þær.
Mikið álitamál
Óneitanlega
grunar mann að þetta hafi verið
mikið fagnaðarerindi í eyrum
margra presta og kirkjufólks. Nú
var þjóðkirkjunni loks ætlað skil-
greint og virðingarvert hlutverk i
samfélagi þar sem hún hefur farið
halloka um skeið. Hér er þó um
mikið álitamál a ræða.
Kirkjan á sjáif fjölmargar hefðir
sem hún hefur mótast af til lengri
eða skemmri tíma. Margar skipta
þær ugglaust jafnmiklu máli fyrir
starf kirkjunnar og gagnhugsuð og
þessara hefða skipta bæði kirkj-
una og þjóðina miklu máli enn á
okkar dögum. Um slíkar hefðir
ber kirkjunni einnig að standa
vörð.
Gefi hún það hlutverk upp á bát-
inn hlýtur hún fyrr eða síðar að
fyrirgera samstöðu sinni með
þjóðinni, einangrast, missa trúnað
þjóðarinnar og e.t.v. glata stöðu
sinni sem þjóðkirkja. Vegna þess-
ara hefða má líkja kirkjunni við
langtímaminni þjóðarinnar. Hún
tekur þátt í að varðveita ýmsa
mikilvægustu þættina í menning-
ararfi þjóðarinnar og skila þeim
til komandi kynslóða.
Á eigin forsendum
íslenska þjóðin á sér svo ýmsar
aðrar hefðir sem vissulega hafa
skipt hana miklu máli i sögu og
jafnvel samtíð en hafa ekki mótað
kirkjuna í sama mæli eða verða af
öðrum ástæðum ekki taldar til
menningararfs hennar. Slíkar
hefðir getur þjóðkirkjan ekki tekið
að sér að verja, einungis vegna
þess að þær eru gamlar, þjóðlegar
eða sökum þess að um þær ríki
enn einhver samstaða. Taki hún
að sér svo almennt varðveisluhlut-
verk hættir hún að þjóna sem heil-
brigt langtímaminni, en verður
þess í stað hemill í höndum
íhaldsafla. Slíkt hlutverk mundi
ekki síður reynast þjóðkirkjunni
hættulegt en þaö að varpa öllum
hefðum fyrir róða. T.d. er hætt við
að hún glataði samstöðu við fram-
sækin öfl í samfélaginu. Um slíkt
geymir kirkjusagan raunar fjöl-
mörg dæmi.
í sambúð sinni við hefðimar -
bæði sínar eigin og hefðir þjóðar-
innar - verður þjóðkirkjan því
ætíð að vera á verði. Hún hlýtur
að spyrja um gildi einstakra hefða
og leitast við að meta út frá sínum
eigin forsendum hvað beri að
varðveita og hverju beri að hafna.
Það er með slíkri gagnrýninni um-
ræðu um gildi sem þjóðkirkja
gagnast þjóð sinni best, en ekki í
þvi að gerast einn allsherjar ís-
landsbanki fyrir hefðir.
Hjalti Hugason.
Skoðanir annarra
Kvótakerfið og réttlætið
„Það er alveg ljóst, að þjóðin imir ekki óbreyttu
ástandi. Auðvitað var það ekki markmið þeirra, sem
stóðu að kvótakerfinu 1984 og breytingum á því 1990
að skapa þá misskiptingu þjóðarauðs, sem hefúr svo
mjög sært réttlætiskennd fólks. En kerfið hefur þró-
ast á þann veg, að þjóðin mun aldrei una óbreyttu
ástandi. Á hinn bóginn fer heldur ekki á milli mála,
að raunverulegar sættir nást ekki nema útgerðar-
menn telji sig geta búið við þær breytingar, sem
óhjákvæmilegt er að gera.“
Úr forystugreinum Mbl. 27. nóv.
Vanlíðan í vinnunni
„Vanlíðan í vinnunni skilar sér ekki aðeins í
minni afköstum og minni áhuga starfsmanna á starf-
inu því reikna má með að sá sem kemur illa haldinn
heim úr vinnu vegna álags og vanlíðunar sé ekki lík-
legur til mikilla afreka í einkalifinu. Slíkt getur svo
komið af stað hringrás þar sem það veldur viðkom-
andi óánægju að afkasta litlu í frítíma sínum og
hann kemur óhress til vinnu daginn eftir.... Oftar en
ekki er kapp okkar í vinnunni svo mikið að við leið-
um þessi þreytumerki hjá okkur og höldum ótrauð
áfram.“
Sjöfn Kjartansdóttir í 47. tbl. Viðskiptablaðsins.
Forgangsröðin í heilbrigðis-
þjónustu?
„Það er vafasamt að refsa fólki fyrir lifhaðarvenj-
ur. Fólk kann að líta svo á að um sjálfskaparvíti sé
aö ræða, en málið er ekki svo einfalt. Ef þetta fyrir-
komulag yrði tekið upp gætum við eins refsað fólki
fyrir að stunda ekki líkamsrækt. Þá eru vísbending-
ar um að ofneysla á mat og áfengi sé erfðatengd og
það styður enn frekar að því að taka ekki upp þá
stefnu að fólk greiði fyrir heilbrigðisþjónustu, þótt
lífemi þess sé heilsunni óæskilegt.“
Nikulás Sigfússon í Degi 27. nóv.