Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1997, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 8. DESEMBER 1997
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útg>áfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttasfjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST
Auglýsingasfjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: (SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Klaufarnir í Kýótó
Undirbúningi íslendinga fyrir fundinn um
loftslagsbreytingar í Kýótó var alvarlega áfátt. Það
birtist í því að fjölmenn sendinefnd íslands hefur ekki
lagt fram neinar tillögur, og virðist vaða í villu og svíma
um tilgang fararinnar.
Þegar formaður íslensku sendinefndarinnar er
spurður í fjölmiðlum um tillögur hennar fer hann undan
í flæmingi. Mál sem varðar framtíð búsetu á íslandi er
allt í einu orðið að leyndarmáli sem kontóristar halda
útaf fyrir sig á japönskum hótelherbergjum.
Umhverfisráðherra hefur sjálfur sagt að árið 2000
muni losun skaðlegra lofttegunda fara tugum prósenta
fram úr því marki sem íslensk stjómvöld höfðu
skuldbundið sig til að stefna að. Andspænis þessari
staðreynd verkar það farsakennt að helsta markmið
íslenskra ráðamanna á fundinum í Kýótó er að fá leyfi
til að menga meira.
Helsta ósk stjómvalda er að fá sérstaka heimild til að
reisa hér fjölda erlendra stóriðjuvera, sem meira en
tvöfalda núverandi losun okkar á skaðlegum lofttegundum.
Hinn atorkusami iðnaðarráðherra hefur lagt fram ítarlega
skýrslu á Alþingi þar sem stóriðjuáformin eru kynnt. Þar
kemur fram að undirbúningur sumra er svo langt kominn
að framkvæmdir geta hafist á alira næstu misserum.
Jafnvel frá skammsýnum sjónarhóli þeirra sem kæra
sig kollótta um áhrif loftslagsbreytinganna á ísland
næstu aldar er þetta viðhorf fjarri hagsmunum
íslendinga. Af hverju halda menn að erlend stóriðju-
fyrirtæki séu í biðröð eftir því að ná táfestu á íslandi? Af
því að ísland er eina landið í heiminum þar sem enn er
hægt að kaupa raforku á tombóluprís!
Erlendu stórfyrirtækin gera sér mæta vel grein fyrir
því að jafnvel þótt ekki náist lagalega bindandi
samningur í Kýótó mun umræðan á fundinum og í
kjölfar hans leiða til þess að orkuverð mun á næstunni
hækka alls staðar í heiminum. Hvarvetna eru uppi
ráðagerðir um að setja sérstakan útblástursskatt á
mengandi framleiðslu, og hvert mannsbarn getur sagt
sér að orkuverð hækkar að sjálfsögðu í kjölfarið.
Þess vegna eru það hagsmunir íslands að halda að sér
höndum um samninga um sölu á orku. Orkumarkaðurinn
er líklegur til að gjörbreytast á stuttum tíma og aðrir kostir
til orkusölu, til dæmis um streng til útlanda, kynnu að
verða langtum arðvænlegri fyrir landið en stóriðjan sem
lifir í draumum skammsýnna stjórnmálamanna.
Hið eina sem hefur komið á mannamáli frá
stjórnvöldum um stefnuna í Kýótó varðar nauðsyn þess
að íslendingar fái sérstöðu sína metna. Gott og vel. í
samningum er eðlilegt að menn fari eins langt og
viðsemjandinn getur fallist á. Sérstaða íslands felst hins
vegar ekki í því að fá undanþágu til að koma hér upp
mengandi stóriðju.
Hin raunverulega sérstaða okkar birtist í þeim
skelfilegu upplýsingum sem virtir vísindamenn hafa
lagt fram á fundinum í Kýótó. Samkvæmt þeim er ekki
útilokað að hlýnun andrúmsloftsins leiði til mikillar
staðbundinnar kólnunar á íslandi ef Golfstraumurinn
hættir að streyma hingað með hlýsjó sunnan úr höfum.
Wallace S. Broecker, sérfræðingur í veðurfarssögu,
lýsti afleiðingunum í viðtali við Washington Post í
síðustu viku: „...ísland myndi grafast undir ís njður að
sjávarmáli. íbúamir yrðu að yfirgefa það.“
Þetta er hin raunverulega sérstaða íslands. Á meðan
biðja klaufamir í Kýótó um leyfi til að menga meira.
Össur Skarphéðinsson
Eitt helsta auðkenni þeirra
kramaratíma, sem við lifum, er
linnulaust auglýsingaflæði sem
hvolfist einsog syndaflóð yfir
landslýðinn hvern dag sem Guð
gefur og er í algleymingi í skamm-
deginu, þegar kauptíð jólanna
gengur í garð. Ekki skal því neit-
að að auglýsingar eigi fullan rétt á
sér og þjóni einatt þörfum þegn-
anna, enda hafa þær tíðkast frá-
því blöð og tímarit hófu göngu
sína og raunar lengur. Við værum
illa stödd ef ekki væru auglýsing-
ar um hverskyns mannfundi og
menningarviðburöi, mannslát og
jarðarfarir, húsnæði og atvinnu,
ferðalög og fyrirgreiðslu hvers-
konar, og þannig mætti lengi telja.
Nei, það eru ekki sjálfar auglýs-
ingamar sem ástæða er aö fetta
fingur útí, heldur afkáralegt inn-
tak þeirra margra og yflrfljótandi
magnið, síbyljan sem dynur á
manni frá morgni til miðnættis.
Við þessu er vísast ekkert að gera,
úrþví auglýsendur trúa á áhrifa-
mátt þessa tiltekna tjáningar-
forms og neytendur láta að því er
virðist leiða sig á asnaeyrunum í
það óendanlega. Og ekki má
gleyma því að blöð, tímarit og ljós-
vakamiðlar hafa verulegan hluta
tekna sinna af auglýsingum, sem
er að vísu tvíeggjað, meðþví aug-
lýsendum er þannig fengið úr-
slitavald um, hvaða fjölmiðlar fá
að lifa.
Hroövirkni
Auglýsingastofur eru orðnar
legíó og raka saman fé, enda
munu fáar atvinnugreinar njóta
viðlíka tiltrúar og auglýsingageir-
inn. Hann sér ekki einungis um
Auglýsingageiranum er jafnvel faliö að „hanna“ frambjóðendur - til for-
setakjörs, sveitarstjórna eða Alþingis.
Auglýsingafár
að kynna og selja all-
an þann varning,
bæði nauðsynlegan
og einskisnýtan, sem
í boði er hverju sinni,
heldur skapar hann
sífellt nýjar ímyndir
og þarfir. Honum er
jafnvel falið að
„hanna“ frambjóð-
endur, hvort heldur
er til forsetakjörs,
sveitarstjórna eða Al-
þingis.
Það sem ég hef
helst útá gegndar-
laust auglýsingafárið
að setja er sjálfum
gleði auglýsingafurst
anna og tiltrú aug-
lýsenda á færni
þeirra og óskeikul-
leik. í því sambandi
koma mér í hug þrjú
hláleg dæmi. Fyrir
nokkrum árum skipu-
lagði ég ferð til Grikk-
lands á vegum
stærstu ferðaskrif-
stofu landsins, Sam-
vinnuferða-Landsýn-
ar. Útbjó ég eftir bestu
getu ferðalýsingu og
skilaði henni, en forráðamönnum
ferðaskrifstofunnar þótti hún
Kjallarinn
Siguröur A.
Magnússon
rithöfundur
ekki nógu fagmann-
leg og sendu hana á
auglýsingastofu sem
skyldi útfæra hana
og skila henni í við-
unandi formi. Þegar
hún barst mér í
hendur var hún nán-
ast óskiljanleg, mál-
farið frumstætt, flest
nöfn vitlaust stafsett
og leiðalýsingar afl-
ar meira og minna
brenglaðar, í stuttu
máli sagt: hrein
hrákasmið.
Lakleg ensku-
kunnátta
Um langt árabil
sótti- ég Sundhöllina
„Sannleikurínn er því miöur sá,
aö fæstir þeirra sem viö auglýs-
ingagerö fást eru nema í meöal-
lagi vel heima í móöurmálinu og
varla nema stautfærir á enska
tungu. “
í Reykjavík og lét fara í taugarnar
á mér stuttan texta á ensku sem
festur var á dyr hvers búnings-
klefa. Þar voru í einni einustu
setningu fjórar stafaviflur. Þegar
ég seint og um síðir kvartaði yílr
þessu við forstjórann, kvað hann
þekkta auglýsingastofu bera
ábyrgð á textanum og lét þarvið
sitja. Ekki var skipt um texta
fyrren mörgum árum eftir að-
finnsluna.
Við vistlega sundlaugina á Hót-
el Loftleiðum var í mörg ár áber-
andi ensk áletrun á einum veggn-
um, rangt stafsett. Þegar ég gat
þess við starfsmann á hótelinu, að
við hæfi væri að leiðrétta hana,
meðþví þúsundir enskumælandi
manna legðu leið sína í sundlaug-
ina, fékk ég svipuö svör: þekkt
auglýsingastofa hefði hannað text-
ann og fokdýrt yrði að leiðrétta
hann. Nú hafa veggir hinsveg-
ar verið endumýjaðir og áletr-
unin afmáð.
Þessi þrjú dæmi eru í mín-
um huga staöfesting á ofurtrú
saklausra eða fákænna aug-
lýsenda á hæfni auglýsingafyr-
irtækja. Sannleikurinn er því
miður sá, að fæstir þeirra sem
við auglýsingagerð fást eru
nema í meðallagi vel heima í
móðurmálinu og varla nema
stautfærir á enska tungu.
Sigurður A. Magnússon
Skoðanir annarra
Mjólkursamsalan að
hlutafélagi?
„Eigendur Mjólkursamsölunnar hafa fullan um-
ráðarétt yfir fyrirtækinu í samræmi við reglur full-
trúalýðræðisins. Ef meirihluti félagsmanna í sölu-
samlaginu vildi til dæmis breyta Mjólkursamsöl-
unni í hlutafélag þá yrði það gert. Hið sama á við um
Osta- og smjörsöluna og Mjólkurbú Flóamanna."
Guðlaugur Björgvinsson í Mbl. 5. des.
Fíkniefni og fordómalaus
umræða
„Leiðir til úrbóta í fikniefnamálum hafa verið til
umfjöllunar hér í Vef-Þjóðvfljanum og víðar að und-
anfornu. Hefur verið hvatt til fordómalausrar um-
ræðu um það mál enda hafa verið færð fyrir því
margvísleg rök að hefðbundnar aðferðir í baráttunni
við fikniefnavandann, þ.e. boð og bönn, lögregluað-
gerðir og tolleftirlit hafi ekki skilað miklum árangri.
Þess vegna sé full ástæða til að ræða i alvöru hvort
tilslakanir i löggjöf geti átt þátt í því að koma þess-
ari neyslu upp á yfirborðiö, draga þannig úr ofur-
valdi harðsvíraðra afbrotamanna á þessum markaði
og jafnframt gert mönnum auðveldara að takast á
við vanda þeirra einstaklinga, sem misst hafa fót-
anna í neyslu þessara efna.“
Úr forsíðugrein Vef-Þjóðviljans 4. des.
Umboðsmaður
skattgreiðenda
„Skattgreiðendur hafa átt undir högg að sækja í
samskiptum við skattayfirvöld. Það má til dæmis
benda á að frestir sem skattgreiðendur hafa til að
svara fyrirspurnum eru miklu styttri en þeir frestir
sem skattayfirvöld taka sér til að afgreiða mál. Það
hafa komið upp ákveðin tilvik á undanfórnum árum
sem benda til þess að þetta sé nauðsynlegt embætti
til að réttur gjaldenda sé að minnsta kosti jafn mik-
ill rétti ríkisins."
Þorvarður Gunnarsson í 48. tbl. Viðskiptablaðsins.