Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1997, Blaðsíða 28

36
MÁNUDAGUR 8. DESEMBER 1997
ff
V l
* Strákar vilja vera
með strákum
Strákar eru ekki háir í
loftinu þegar þeir kjósa frek-
ar félagsskap annarra stráka
en stelpna, ekki nema
þriggja mánaða.
Þetta eru niðurstöður vís-
indamanna við háskólann í
Durham á Englandi sem
rannsökuðu sextíu börn. Þeir
telja að aukning testósteróns
í drengjunum sé ástæðan fyr-
ir þessu.
I tímaritinu New Scientist
segir að Anne Campbell og
félagar hennar hafi viljað
komast að því hvort þriggja
mánaða gömul börn gætu
gert greinarmun á drengjum
og stúlkum á myndum.
Stúlkunum var alveg sama
hvort þær horfðu á myndir
af strákum eða stelpum en
strákamir sýndu öðrum
strákum greinilega meiri
áhuga.
„Við vitum ekki hvemig
þeir fara að þessu,“ segir
Campbell.
Finnskt gálf með
tilfinningu
Finnskt fyrirtæki er um
þessar mundir að gera til-
raunir með nýja og bylting-
arkennda tegund gólfefnis
sem finnur þegar einhver
gengur á því og getur meira
að segja fylgst með andar-
drætti og hjartslætti viðkom-
andi.
Gólfefni þetta, sem leggja
má beint á steinsteypu og
hylja síðan með parketi eða
gólfdúk, gæti riðið bagga-
muninn fyrir fólk sem vill
búa út af fyrir sig en þarf að
vera undir stöðugu eftirliti.
Það getur til dæmis átt við
gamalt fólk eöa geðfatlaða.
Lengst í burtu allra
í himingeimi
Tvær stjömuþokur í mót-
un eru nú fjarlægustu fyrir-
bærin sem stjömufræðingar
geta séð í himingeimnum.
Þar til nýlega var ekkert
fjær okkur en svokölluð dul-
stimi sem senda frá sér
meira ljós en nokkurt annað
þekkt fyrirbæri. Til dulstirn-
anna sást á leið þeirra inn í
gífurlega stór svarthol. Nú
hefur stjarnvísindamaðurinn
Marijn Franx aftur á móti
tilkynnt að hann hafí séð
tvær stjömuþokur í mótun
sem em lengra burtu en dul-
stimin. Stjömuþokur þessar
era svo langt í burtu að
myndin af þeim sem vísinda-
menn sjá nú er frá því um
milljarði ára eftir Mikla-
hvell, þegar heimurinn varð
til. Þá var alheimurinn að-
eins um tíundi hluti af nú-
verandi aldri sínum.

11
■8

ftírJníiir
vsj
JJJ
Margir eru kallaðir en fáir útvaldir:
Slegist um fyrstu sól-
arupprás 21. aldar
íbúar Suður-Kyrrahafseyja geta nú slíðrað
sverðin. Hópur vísindamanna telur sig hafa
bundið enda á langvarandi deilur í þessum
heimshluta um hvaða byggða ból muni njóta
fyrstu sólarapprásarinnar á nýrri öld. Ekki
ónýtt að geta sett það í ferðamannabækling-
ana, enda hefur deilan nú einmitt snúist um
það.
í nýjasta hefti tímaritsins Geographical Jo-
umal segja vísindamenn að gestir og gangandi
í Hakepa Hill á Pitteyju, austur af Nýja-Sjá-
landi, verði fyrstir allra til að upplifa sólarupp-
rás á 21. öldinni. Það mun gerast um klukkan
16 að íslenskum tíma á gamlársdag 1999. Þá
vantar klukkuna aðeins nokkrar sekúndur upp
á að verða fjögur að morgni 1. janúar árið 2000,
að staðartíma þeirra Pittbúa.
Þeir sem vilja verða fyrri til en Pittverjar að
berja dýrð þessa augum skyldu hins vegar
koma sér til Andfætlingaeyja þar suðvestur af.
Þær eyjar eru óbyggðar og sólaruppkoma verð-
ur þar fimm mínútum fyrr en á Pitt.
Aðspurðir segjast vísindamennirnir hafa
komist að þessu með því að beita einfaldri reikniformúlu sem ekki skal farið
út í hér.
Yfirvöld á fjölmörgum eyjum í Suður-Kyrra-
hafi hafa verið að undirbúa sérstakar alda-
mótahópferðir í mörg ár þar sem ferðamannin-
um er lofað að verða í hópi þeirra fyrstu sem
verða vitni að dagrenningu nýrrar aldar.
Gripið hefur verið til ýmissa ráða til að
tryggja það að verða fyrstur i kapphlaupinu.
Þannig bárust fréttir af því í fyrra að stjórn-
völd á Tonga væra að íhuga að koma á sumar-
tíma til þess að verða á undan Nýsjálendingum
í aldamótamarkið. Þá var sagt að íbúar á Kiri-
bati hefðu óskað eftir því að daglínan yrði flutt
til að dagurinn byijaði klukkustundinni fyrr
hjá þeim.
Vísindamennirnir segja að hvorugt mundi
verða talið gott og gilt.
„Það er engin skynsemi i þvi að staður sem
er landfræðilega langt frá hinni hefðbundnu
daglínu geri tilkall til fyrstu sólaruppkomunn-
ar á nýrri öld þar sem öll lönd í heiminum
gætu gert slíkt hið sama,“ segja vísindamenn-
imir í grein sinni.
Hvað um það, hvar sem við verðum munum
við öll verða vitni að okkar fyrstu sólarupprás nýrrar aldar.

Þessi glæsilegi farkostur hefur ekki enn verið smíðaður en ef og þegar það verður mun hann taka sig lóðrétt á loft
úr mjög þröngri stöðu. Ekki verður þörf fyrir flugbraut af neinu tagi. Japanskir flugvélasmiðir vonast til að geta smíð-
að véiina eftir fimmtán ár eða svo. Reiknað er með að hún taki 100 farþega og að hávaðinn í henni verði eins og í lít-
illi þyrlu.
Sahara-eyðimörkin var
einu sinni miklu grænni
Sahara-eyðimörkin í Afríku hefur
ekki alltaf verið svona óttalega mik-
il eyðimörk. Hér í eina tíð, eða fyrir
sex þúsund áram eða svo, féll þar 25
prósent meira regn en gerir í dag og
miklu fleiri hlutar sandauðnarinnar
miklu vora iðjagrænir en nú er.
Loftslagsfræðingar við loftslags-
rannsóknadeild Wisconsinháskóla í
Bandaríkjunum, undir forustu
Johns Kutzbachs, segja í grein í
tímaritinu Science að líkan þeirra af
veðurfarinu eins og það var fyrir
sex þúsund árum sé það nákvæm-
asta sem gert hefur verið til þessa.
Þeir telja að það geti komið að gagni
við að spá fyrir um hvernig svoköll-
uð gróðurhúsaáhrif komi til með að
breyta veðrinu á jörðinni í framtíð-
inni.
í greininni í Science segja Kutz-
bach og félagar að breytingar á
sporbaug jarðar um sólu fyrir þús-
undum ára hafi valdið því að sólin
skein meira á úthöfin. Það leiddi
svo aftur til þess að hitastig sjávar
hækkaði. Áhrifa þessa gætti mn
allan heim, meðal annars varð
aukning á monsúnvindum sem
bára með sér regn til norðanverðr-
ar Afríku.
„Fyrst komumst við að því að
breyttur sporbaugur jarðarinnar
varð til að styrkja monsún-
vindana," segir Kutzbach. „í öðru
lagi komumst við að því að eftir því
sem monsúnvindamir urðu sterk-
ari, þeim mun lengra til norðurs
teygði graslendið sig, inn á svæði
sem nú eru eyðimörk."
Kutzbach segir að graslendi end-
urkasti ljósi og hita á annan hátt,
því hafi verið hægt að finstilla
loftslagslíkön af fortíð jarðarinnar.
„Eitt af því sem veldur okkur
áhyggjum er að loftslagið í framtíð-
inni verði hugsanlega gjörólíkt því
sem er nú,“ segir Kutzbach.
Eina leiðin til að segja til um
það, séu hins vegar loftslagslíkön
sem byggja á flóknum formúlum.
Vísindamennirnir báru þau lík-
ön sem nú eru til saman við jarð-
fræðiupplýsingar og aðrar vísbend-
ingar um loftslag í fortíðinni. „Þar
til nú hefur það ekki gengið upp,“
segir Kutzbach. „Eftir því sem við
gerum líkanið flóknara færumst
við þó nær rétta svarinu."
Takið vítamín
fyrir átveisluna
Það getur margborgað sig að
gleypa bæði C- og E-vitamín
áður en maður sest að veislu-
borðinu og skóflar upp í sig dýr-
indis krásunum. Þannig getur
maður komið í veg fyrir skaðleg
áhrif nýju fltubirgðanna á blóð-
flæðið og þar með dregið úr
hættunni á hjartasjúkdómum.
Vísindamenn við læknadeild
Marylandháskóla komust að
þessu með tilraunum sinum á 20
reykleysingjum. Tilraunadýrin
fengu þrenns konar morgun-
verð. í fyrsta lagi máltíð sem
innihélt 900 kaloríur og 50
grömm af fitu, í öðra lagi máltíð
með sama kaloríufjölda en engri
fitu og loks fituríka máltíð þar
sem 1 gramm af C-vítamíni og
800 alþjóðlegar einingar af E
vítamíni vora tekin á undan.
Við skoðun kom í ljós að hægt
hafði á blóðflæðinu í æðum til-
raunadýranna eftir fyrstu fitu-
riku máltíðina. Það var hins veg-
ar eðlilegt eftir bæði fitusnauðu
máltíðina og þá fitm-íku sem
vítamínin voru tekin með.
Mataræði sem inniheldur
mikið kólesteról hefur sýnt sig
valda því að æðaveggirnir
harðna og hjartasjúkdómar gera
vart við sig.
Vísindamennirnir vara þó við
því að ekki sé nóg að halda uppi
óbreyttum hætti og borða fitu-
ríkan mat og ætla sér að nota
vítamin til að vinna bug á óholl-
ustunni.