Dagblaðið Vísir - DV - 07.01.1998, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 7. JANÚAR 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöiuverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og I gagnabönkum án endurg'alds.
Arfavitlaus hugmynd
Einhverjir snillingar í stjórnsýslunni hafa fengið þá
arfavitlausu hugmynd að leggja niður umferðardeild
lögreglunnar í Reykjavík. Þetta gerist svo að segja í
kjölfar þess að Alþingi hefur samþykkt átak til að draga
um fimmtung úr umferðarslysum fyrir aldamót.
Þetta er óskiljanleg vitleysa. Minni afskipti lögreglu
leiða til meiri lögbrota. Það er einfold staðreynd sem
allir þekkja. Lögreglan stemmir ekki stigu við glæpum
með því einu að taka glæpamenn úr umferð. Sýnileg
tilvist hennar ein og sér dregur úr afbrotum.
Fyrir nokkrum árum var glæpatíðni í stórborgum
Bandaríkjanna orðin að stórkostlegu þjóðfélagsmeini.
Hún jókst ár frá ári. Borgararnir lifðu við stöðugt
umsátursástand. í nokkrum borgum hefur nú verið
undið ofan af þessari þróun. Glæpum af hvers konar tagi
hefur fækkað verulega.
Ástæðan er einföld. Lögreglan var gerð sýnilegri. Hún
var á ferli innan um borgarana og hafði afskipti af hvers
konar smábrotum. Menn gátu ekki einu sinni brotið lög
sem bönnuðu að pissa á almannafæri án þess að eiga á
hættu að vera teknir. Afleiðingin? Glæpum fækkaði.
Sýnileg, virk lögregla fækkar afbrotum. Árvökul
umferðarlögga dregur kjark úr þeim sem freistast til að
brjóta umferðarreglur. Menn leggja síður í að brjóta
ákvæði um hraða og enn síður um ölvun. Þessir tveir
þættir eru helstu orsakir alvarlegra umferðarslysa.
Þetta þarf auðvitað ekki að segja snillingunum sem
vilja leggja niður umferðardeild lögreglunnar. Þeir geta
sjálfrr lesið það í opinberum skýrslum sem einhverjir
þeirra hafa áreiðanlega komið að því að semja. í einni
segir til dæmis um slys í umferðinni milli 1982-1992:
„Samkvæmt skráningu lögreglu hefur umferðaróhöpp-
um þar sem ölvaðir ökumenn eiga hlut að máli fjölgað en
á sama tíma hafa færri verið teknir fyrir ölvunarakstur
og löggæsla hefur minnkað.“ Niðurstaðan: Minni afskipti
lögreglu leiða til aukinna slysa!
Virkasta vopn umferðardeildarinnar hafa verið lög-
reglumenn á bifhjólum. Þeir eru sýnilegir, fara hratt yfir
og skapa verulegt aðhald í umferðinni. Frá árinu 1986
hefur bifhjólum lögreglunnar hins vegar fækkað úr
þrettán í átta.
Hvernig þróuðust alvarleg slys í umferðinni í
Reykjavík á sama tíma? Upplýsingar frá Umferðarráði
sýna eftirfarandi: Á sama tíma og bifhjólum lögregl-
unnar fækkaði um næstum helming þá tvöfólduðust
slysin. Þau jukust úr 287 árið 1986 í 595 tíu árum síðar.
Nú vilja snillingamir fækka bifhjólunum niður í sex!
Skýringin er sú að það þarf að fjölga vöktum lög-
reglimnar í Reykjavík úr fjórum í fimm vegna nýrra
Evrópureglna um vinnutíma. Það kostar peninga.
Þessvegna á nota þá 39 lögreglumenn sem vinna í
umferðardeildinni til að mynda uppistöðuna í nýrri
vakt. Það er sem sagt verið að spara.
Stjómvaldið sem ber ábyrgðina segir vitaskuld að eftir
breytinguna eigi allar deildir að sinna umferðinni. Það
er tóm vitleysa sem gengur ekki upp. Hugmynd snilling-
anna er nefnileg ekki ný. Hún var reynd í Noregi og
Danmörku með þeim árangri að viðkomandi deildir voru
endureistar. Þurfum við að finna upp hjólið á ný?
Það skortir aga í samfélagið. Við erum ekki á réttri
braut. Agaleysið birtist til dæmis í umferðinni í höfuð-
borginni þar sem alvarlegum slysum hefur stórfjölgað.
Hugmynd snillinganna um að leggja niður umferðar-
deildina fækkar þeim ekki. Hún er einfaldlega fráleit.
Össur Skarphéðinsson
Frá Laugavegi sem fluttist meö göldrum ásamt Bankastrætinu á suðlægari breiddargráðu á Porláksmessu, eft-
ir því sem greinarhöfundur kemst næst.
Glys og fis
Það er ekki svo langt síðan Þor-
láksmessa var eins konar löggiltur
frídagur heimilisfeðra. Starfsskipt-
ing kvenna og karla var þá strang-
ari en nú. Meðan konur undu heima
við að strauja og baka fóru karlar í
bæinn og keyptu jólagjafir. Og gegn
því að vera prúðir og berja ekki
bömin á jólunum fengu þeir að
sletta úr klaufunum síðasta kvöldið
fyrir hátíðina. Svo illa gat samt far-
ið að einhver birtist skelþunnur í
búðunum að morgni aðfangadags,
heíði týnt bögglunum kvöldið áður.
Á síðasta Þorláksmessukvöldi var
eins og Bankastrætið og aðrar versl-
unargötur miðbæjarins hefðu með
göldrum flust á suðlægari breidd-
argráðu og um leið hefði þjóðin
stutta stund eignast nýja sál. Þrátt
fyrir að kafiihúsin áttatíu, sem borg-
in státar af, væru
þétt setin streymdi
fólk um götumar í
margfaldri röð, oft
með böm við hönd.
Ekki sá vín á nokkr-
um manni. Það
hefði getað verið 17.
júni nema hvað eng-
ar voru blöðrurnar.
Og alltaf var verið
að faðma kunningja
og vini með óskap-
legri hlýju og fagn-
aðarlátum. Blíðviðrið gerði stemn-
inguna einstaka. Hve miklu var eytt
á mínútu man ég ekki nákvæmlega
en upphæðir vom stjamfræðilegar.
Bara þú getir keypt og
keypt...
Allur þessi hlýhugur kveikti von-
ir um hamingjusamara þjóðlif, enda
söguleg staðreynd að blómstrandi
verslun tengist oft blómstrandi
menningu. Merki um tímaskeið þar
sem fólk þarf ekki
að nota alla sina
orku til að hafa í
sig og á og getur
leyft sér að leiða
hugann að æðri
gildum.
En eins og bisk-
upinn okkar nýi
sagði í byrjun jóla
þá hefur siðferðis-
þroski mannsins
ekki tekið jafnstór-
stígum framfórum
og tæknin. Gömlu
gildin hafa riðlast
og okkur skortir
almennar viðmið-
unarreglur um
hvað sé rétt, hvað
rangt, t.d. í stjóm-
Kjallarinn
Inga Huld
Hákonardóttir
sagnfræðingur
Gömlu gildin hafa riölast og okkur
skortir almennar viðmiðunarregl-
ur um hvað sé rétt, hvað rangt,
t.d. í stjórnsýslu og viðskiptalífí.
Auðsæld hneigist til að ala af sér
græðgi sem er æði lúmskur and-
legur sjúkdómur.
sýslu og viðskiptalífi. Auðsæld
hneigist til að ala af sér græðgi sem
er æði lúmskur andlegur sjúkdóm-
ur. Fjölmiðlar og auglýsendur láta í
veðri vaka að hamingjan sé fólgin í
nógu mikilli neyslu. Bara þú getir
keypt og keypt - og fengið þar á ofan
ýmislegt glingur í kaupbæti - þá sé
sálarfriðurinn í höfn. En svo einfalt
er það ekki. Ég hitti fjarska marga
sem leita æðri gilda, þrá að tengjast
einhverju ofan við daglegt amstur.
Reyndar las ég alveg ný-
lega að danskar konur
sæju ekki lengur aukna
menntun og jafnréttisbar-
áttu sem lokatakmark -
fyndist að í þeirri keppni
hefði þeim gleymst að
hugsa um sálina sína. Vis-
indin hafa líka skapað ný
siðfræðileg vandamál í
stað þeirra sem leystust.
Þannig kallar aukið lang-
lífi á spurninguna um rétt-
mæti líknardauða. Nærri
daglega er leitað til háskól-
ans um siðferðileg álita-
mál.
Samviska þjóöarinnar
Auk visinda og kirkju
leggja skáldin fram sinn
skerf. Þótt þú vinnir gjör-
vallt heimsins glys /grípur þú þó
aldrei nema fls, kvað Matthías. Sagt
hefur verið að skáld eigi að vera hin
vonda samviska þjóðarinnar, ýta
við henni þegar spilling fer að grafa
um sig. Víst er að vangaveltur um
réttlæti og ranglæti eru sterkar hjá
mörgum skáldum. Af innsæi sínu
nálgast þau einhvem guðlegan
kjama i manneskjunni.
Ég spái því að umræður um trú,
réttlæti og heiðarleika verði fjörug-
ar á komandi ári, enda verður að
hreinsa hugskotið áður en gengið er
inn í nýtt árþúsund. Því þrátt fyrir
stakar dýrðarstundir eins og síðasta
Þorláksmessukvöld em hinar miklu
fleiri þegar flærðin og ágirndin
belgja sig út um lengri eða skemmri
tíma - þótt að lokum sigri ævinlega
hið góða.
Gleðilegt 1998!
Inga Huld Hákonardóttir
Skoðanir annarra
Virkjun eða óspillt umhverfi?
„Afstaða manna til virkjana á hálendinu ræðst líka af
mismunandi skilgreiningu á lífskjörum þjóðarinnar.
Óspillt umhverfi er hægt að meta til lífsgæða, ekki síður
en þær upphæðir, taldar í krónum, sem virkjanir og stór-
iðja skila landsmönnum. Tilfinningatengsl þjóðarinnar
við náttúm landsins em sterk og framhjá þvi verður ekki
gengið.
Ákvörðun um virkjunarframkvæmdir á hálendinu
norðan Vatnajökuls snýst ekki sízt um mat á því, hvem-
ig bezt er hægt að tryggja efnahagslegar framfarir í góðri
sátt við bæði þjóðina og landið, sem er í okkar umsjá.“
Úr leiðara Mbl. 6. jan.
Forseti gegn eiturlyfjum
„Ákall forseta íslands er því tímabær undirstrikun þeirr-
ar staðreyndar að það þarf gjörbreytt vinnubrögð til aö ná
raunverulegum árangri í baráttunni við fíkniefnaskrímslið.
Það þarf nýjan hugsunarhátt ráðandi afla í þjóðfélaginu. Eða
svo vitnaö sé til ummæla forsetans: „Viö verðum að breyta
forgangsröð stjómvalda, Alþingis, sveitarstjóma og annarra
áhfrifaafla á þann veg aö baráttan gegn eiturlyfium, gegn
aukinni áfengisneyslu og reykingum æskufólks og óheil-
brigöum lifsháttum þeirra sem eldri em, verði fremst í for-
gangsröð Islendinga." Með þessu skelegga ávarpi sínu hefur
forsetinn varpaö boltanum til þeirra sem nú ráöa sameigin-
legmn sjóðum íslensku þjóðarinnar. Þau eiga næsta leik.“
Ellas Snæland Jónsson í leiðara Dags 6. jan.
Árangur þróunarstarfs
„Enda þótt Qöldi fátækra sé mikill er hann stórum minni
hluti mannkyns en áöur var, og á síðustu 35 árum hefur með
alaldur ibúa þriðja heimsins hækkað úr 46 árum í 62, ung-
bamadauði hefur lækkað um meira en helming, og frá árinu
1970 hefur hlutfall ólæsis lækkað um 40%. Að sönnu mætti ár-
angur þróunarstarfsins vera meiri en orðið hefúr, og það er
sérstakt áhyggjuefni að ein heimsálfa, Afríka, virðist sífellt
dragast meira aftur úr öðrum heimshlutum."
Halldór Ásgrtmsson í Degi 6. jan.