Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1998, Qupperneq 12

12
FÖSTUDAGUR 16. JANÚAR 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdasflóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, augiýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númen Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Rrtsfjóm: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverö 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaösins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Farartæki án mengunar
Þótt deila megi um árangur loftlagsráðstefiiunnar í
Kyoto er víst að hún breytti þankagangi margra. Það á
við um einstaklinga, fulltrúa fyrirtækja jafiit sem heilla
þjóða. Menn stöldruðu við og hugleiddu meðferðina á
móður jörð. Sú meðferð er ekki til fyrirmyndar.
íslendingar, sem að mörgu leyti töldu sig stikkfi'í,
voru líkt og aðrir neyddir til þess að gefa umhverfismál-
unum gaum. Við mengum ekki síður en aðrir og verð-
um að leggja okkar af mörkum til bóta. Umhverfismál
sem fyrir fáum misserum voru talin fremur léttvæg eru
orðin þungavigtarmál.
Úrbóta er þörf á flestum sviðum. Eitt af því sem teng-
ist almenningi beint er mengun af völdum bíla. Bíflinn
er almenningssamgöngutæki og mikilvægur eftir því.
Þróun hefur orðið í gerð bílvélarinnar og hún mengar
minna en áður. Það breytir þó ekki því að mikil meng-
un fylgir þeim fjölda bensín- og dísilbíla sem eru í notk-
un.
Loftslagsráðstefnan í Kyoto setti af stað bylgju rann-
sókna og tilrauna með mengunarlítil eða mengunarlaus
farartæki. Þau hljóta, fyrr en síðar, að taka við af farar-
tækjum samtíðarinnar sem byggja á gamalli uppfinn-
ingu, bensín- og dísilvélum. Bílaframleiðendur sjá þessa
þróun í skýrara ljósi með þeirri hugarfarsbreytingu sem
er að verða. Þeir vilja ekki sitja eftir. Fjármagn streym-
ir því til nýrra tilrauna, afl þeirra hluta sem gera skal.
Það má því búast við nýrri gerð bíla með aflgjafa sem
mengar lítt eða ekki.
Hjálmar Ámason alþingismaður, formaður nefiidar
um nýtingu innlendra orkugjafa fyrir samgöngur á
landi og sjó, segir þróun rafbíla og annarra mengunar-
lausra bíla örari en gert hafi verið ráð fyrir. Nú sé að
koma fram tækni sem valda muni byltingu á næstu
árum. Bílaframleiðendur huga að rafbílum, vetnisbílum
og svokölluðum tvenndar- eða flölorkubílum.
Tvenndarbílamir eru eins konar millistig milli hreins
rafbíls, sem fær orku frá veitukerfi, og bíls sem búinn er
efharafal. Hægt verður að fjarlægja flest afla rafgeymana
úr rafbílnum en setja í þeirra stað efnarafal sem fram-
leiðir rafmagn, til dæmis úr bensíni eða metanóli.
Bílaframleiðendur gera sér grein fyrir því að fólk ger-
ir kröfur um farartæki sambærileg þeim sem nú þekkj-
ast, bíla sem eru snarir í snúningum en jafhframt örugg-
ir. Bandarískir og breskir vísindamenn hafa kynnt til-
raunir með bíl sem mætir þessum kröfum um leið og
hann mengar lítið. Hann er búinn efnarafal og rafinótor-
um. Efnarafallinn ft-amleiðir rafstraum úr bensíni eða
metanóli. Bíll sem þessi eyðir aðeins þremur lítrum á
hverja hundrað kílómetra og er ámóta viðbraðgssnögg-
ur og meðalbíll í dag. Mengun frá honum nemur þó að-
eins einum tíunda miðað við venjulegan fólksbíl sem þó
er búinn útblásturshreinsun.
Bílar með þessum útbúnaði geta orðið almennings-
eign innan fárra ára. Stjórnvöld hér hafa fellt niður
vörugjöld af rafbílum og ýta þar með undir notkun
þeirra. Hár þungaskattur kemur þó í veg fyrir að þeir
séu freistandi kostur. Því þarf að breyta.
Júlíus Vífill Ingvarsson, framkvæmdastjóri og verð-
andi borgarfulltrúi í Reykjavík, situr í vetnisnefnd iðn-
aðarráðherra. Hann lagði til í blaðagrein í gær að opin-
ber fyrirtæki riðu á vaðið og legðu sitt til umhverfismál-
anna með því að nota bíla sem ekki eru knúnir venju-
legum orkugjöfum. Með því ýti þau undir hagstæða og
nauðsynlega þróun. Undir það skal tekið.
Jónas Haraldsson
Nú er hart deilt á Alþingi
íslendinga um það hvort
lögsaga yfir heiðum, vötn-
um, fjöllum og jöklum í al-
menningseign eigi að vera í
höndum þeirra hreppa sem
að hálendinu liggja eða
hvort þar eigi allir lands-
menn að hafa jafnan rétt.
Það er kunnara en frá þm-fi
að segja að bændur hafa
nytjað landið til beitar og
veiða frá öndverðu. Eignar-
réttur af því tagi sem nú er
deilt um var þó ekki vanda-
mál á meðan fólk lifði beint
af landsins gæðum, bjó á
sveitabýlum og skipti beit-
ar-, reka- og veiðirétti á al-
menningum á milli sín eftir
settum reglum. Þá var ekki
um annaö að ræða en sveit-
frnir réðu því sem hægt var
aö ráða svo langt sem lög-
saga þeirra náði, það er allt
upp í byggðir útilegumanna
og tröÚa sem byggðu há-
lendið áður fyrr eins og
kunnugt er og lutu hvorki
konungum, biskupum né
dómum Alþingis við Öxará.
Stjómun fiskveiða í sjó
var engin og því gátu allir
róið til fiskjar, svo framar-
lega sem þeir gættu sín á
skrímslum og óvættum sem
Frjáls ferðafélög hafa tekið sig saman um að koma upp aðstöðu á vinsælum stöð-
um. - Frá Herðubreiðarlindum.
Hálendið er
almenningseign
lágu í djúpunum úti á ystu mið-
um.
Búseta almennings
breytir engu
Nú em breyttir timar. Þjóöin
býr ekki lengur á stóram jörðum
í sveitum landsins heldur á
nokkrum fermetmm í þéttbýli.
Vegna framfara í mennfim og
tækni þarf nú miklu minni
mannskap en áður til að ná
miklu meiri mat upp úr jörðinni,
vötnunum og sjónum. Fólk hefúr
því farið úr sveitunum og stund-
ar nú annars konar störf en áður:
kaupir matinn af þeim sem í
sveitum búa og þeim sem draga
fisk úr sjó, og veitir þeim í stað-
inn tækifæri til að lifa auðugra,
fjölbreyttara og ömggara lífi en
áður var hægt.
Þrátt fyrir
breytt bú-
setumynstur
er réttur al-
mennings til
landsnytja á
almenning-
um þó
óbreyttur. Sá
réttur er ekki
bundinn við
eignarrétt á
einstökum
bújörðum. Sá
réttur tilheyrir almenningi í
landinu hvar svo sem hann á
heima.
Breyttar lands-
nytjar
Það hefúr ef til vill
farið fram hjá ein-
hverjum eh sú tið er
löngu liðin að hálendi
íslands sé einungis
heimsótt af sauðkind-
inni og gangnamönn-
um úr nærliggjandi
sveitum á haustin.
Háíendi íslands hefur
um langt skeið eink-
um verið nytjað til
virkjana og af ferða-
mönnum, innlendum
og útlendum.
Frjáls ferðafélög
allra landsmanna
hafa tekið sig saman
um að koma upp að-
stöðu á vinsælum stöðum og feng-
ið ungt menntafólk í náttúrufræð-
um til sjá um landvörslu á kostn-
að þeirra sem nýta sér aðstööuna,
og ferðaskrifstofúr hér heima og
erlendis hafa selt ís-
lendingum og útlend-
ingum skipulagðar
ferðir um hálendið.
Þetta hefúr verið gert
í þeirri góðu trú að
menn væm að fara
um og nýta sér al-
menningseign íslend-
inga, eins og tíðkast
hefur frá öndverðu.
Nú vill bara svo til að
sá almenningur á
ekki lengur heima í
sveitunum. Það er
því tóm vitleysa og
tímaskekkja að ætla
sér að fela fámennum
sveitarfélögum hring-
inn í kringum landið
einhvem umráðarétt
yfir þessari sameign þjóðarinnar
og helstu auðlind framtíðarinnar.
Slík þröngsýni myndi eingöngu
ala á hrepparíg og sérhagsmuna-
poti og efla ósmekklegar hamborg-
arasjoppur og peningaplokk í at-
vinnusköpunarskyni á þeim stöð-
um sem ætti sem mest að láta í
friði.
Skipulag og lögsaga yfir hálendi
íslands á fyrst og fremst að heyra
undir náttúruvemdarráð allra ís-
lendinga, og taka mið af því að
vaxandi fjöldi virkjana og ferða-
manna valdi sem minnstum spjöll-
um á ásjónu landsins.
Gisli Sigurðsson
„Skipulag og lögsaga yfir hálendi
íslands á fyrst og fremst aö heyra
undir náttúruverndarráö allra ís-
lendinga og taka miö afþví aö vax-
andi fjöldi virkjana og feröamanna
valdi sem minnstum spjöllum á
ásjónu landsins.“
Kjallarinn
Gísli Sigurösson
bókmenntafræöingur
Skoðanir annarra
Oviðunandi vinnubrögð
„Vinnubrögð fjármálaráðuneytisins í máli, sem
varðar staðfestingu á reglugerð lífeyrissjóðs, em
augljóslega óviðunandi. ... Ráðuneytið virti að vett-
ugi álit umboðsmanns Alþingis um að því bæri að
staöfesta reglugerð lífeyrissjóðsins og lét margítrek-
uðu erindi umboðsmanns vegna málsins ósvarað í
fjórtán mánuði. Þessi framkoma ráðuneytisins er
ekki eingöngu óvirðing við embætti umboðsmanns,
heldur einnig við réttindi borgara, sem bera mál sín
undir ráðuneytið.... Þetta er því miður ekki í fyrsta
sinn, sem fjármálaráðuneytið liggur undir ásökun-
um um slæleg vinnubrögð, sem koma niður á hags-
mmmm borgaranna.“
Úr forystugrein Mbl. 15. janúar.
Skattavertíö fyrir bí
„Skattframtal rekstraraðila boðar greinilega ný
vinnubrögð varðandi framtalsgerð hér á landi. ... í
framhaldinu hlýtur að verða hugað að sams konar
fýrirkomulagi við framtöl einstaklinga, ásamt þvi að
forprenta meira af upplýsingum á framtöl.... Þróun
á vélrænum skilmn skattframtala er hafin og hlýtur
að halda áfram. Ef til vill er þess ekki langt að bíða
að hugtakið „skattavertíð" heyri sögunni til.“
Ragnar Þ. Guðgeirsson í 1. tbl. Vísbendingar.
Smáralind, stórveldi I verslun
„Forráðamenn Smáralindar hafa mjög færst und-
an því að ræða hvaða verslanir verði innandyra í
verslunarmiðstöðinni. ... En verði af þessum áform-
um er óhjákvæmilegt að nýja verslunarmiðstöðin
muni höggva stór skörð í núverandi viðskipti cinn-
arra verslana, bæði í Kringlunni, öðrum verslunar-
miðstöðvum og miðbæjarkjömum sveitarfélaganna
á höfuðborgarsvæðinu. ... Fjárfestar og fjármála-
stofnanir hljóta hins vegar að hafa síðasta orðið um
hvort ráðist verður í þetta verkeftii."
KB í Viðskipti/atvinnulíf Mbl. 15. janúar.