Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1998, Qupperneq 31

LAUGARDAGUR 21. MARS 1998
31
^fréttaljós
Miklar efasemdir í Noregi um meðferð stóra njósnamálsins:
Skutu sig í löppina
Gagnnjósnari leyniþjónustunnar, Svein Lamark, lék þremur skjöldum í
málinu. Símamyndir Reuter
DY Ósló:
Gagnnjósnarinn Svein Lamark er
hetja í Ósló. Hann þykir barnalegur
í Tromsö. í Ósló eru stjórar norsku
leyniþjónustunnar taldir bæði snar-
ráðir og skarpir. í Tromsö eru litið
á þá sem hverja aðra labbakúta.
í Ósló er norsk/rússneska njósna-
málinu líkt við æsilegan reyfara. I
Tromsö er bara atvinna fólks í
hættu vegna njósnavitleysunnar og
það er ekkert spennandi.
í Óslóarblöðunum er í smáatrið-
um tíundað hver hitti hvern og
hvar og hver sagði hvað í hvaða al-
menningsgarði og hver vissi allt um
það og hvenær. í blöðunum í Trom-
sö er minnt á að viðskiptin við
Rússa eru að verða undirstaða at-
vinnulífsins í nyrstu héruðum Nor-
egs.
Það eru þessi viðskipti - og þar
með atvinna þúsunda manna - sem
eru í hættu ef einhverjir asnar með
gerviskegg í njósnaleik fá að ráða
samskiptunum við Rússa.
Slöttólfar í njósnaleik
Það er líka vitað að án samvinnu
við Rússa verður erfitt að loka
Smugunni fyrir íslendingum. Það er
draumur margra sjómanna í norðri.
Fyrir íbúa Norður-Noregs var það
hættuspil að njósnaramir Svein La-
mark og Jevgeníj Serebrjakov voru
að skiptast á fölskum upplýsingum í
Frogner-garðinum i Ósló - vitandi
það - annar hvor eða báðir - að báð-
ir eru að plata og að þetta var bara
leikur.
Rússar hafa bara það sem af er
þessu ári keypt 270.000 tonn af
norskum fiski, aðallega síld. Norð-
ur-norsk fyrirtæki treysta á kaup á
Rússaþorski til að halda vinnslunni
gangandi.
Norður-norsk iðnfyrirtæki byggja
líka í æ ríkari mæli á sölu til Rúss-
lands og íbúar Norður-Noregs
treysta á að Rússar láti undan
þrýstingi og hreinsi til í mengunar-
bælinu á Kólaskaga.
Gamall refur mundar
pennann
Allt þetta kann að vera í hættu
og það sést á umfjöllum fjölmiðla í
Noregi að sumum flnnst litlu
skipta þótt Rússar fari í fýlu.
Norðurljósið í Tromsö, stærsta
blað Norður- Noregs, hefur verið
eitt norskra fjölmiðla um að gagn-
rýna framgöngu norsku ríkis-
—
Erlent
fréttaljós
Gísli Kristjánsson
stjórnarinnar í njósnamálinu.
Gamli ritsjórinn, fvan Kristoffers-
en, fullyrðir að allt málið sé ein
sápuópera sem norskir fjölmiðlar
hafi gleypt við án þess að hugsa út í
að það eina sem Norðmenn hafi af-
rekað er að skjóta sig í löppina.
Samstarfið við Barentshaf sé Norð-
Rússarnir sem Norðmenn ráku úr
landi vegna njósnamálsins, Valerí
Kotsykarov og Jevgení Serebrya-
kov, á Fornebu-flugvelli á leiö þeirra
heim til Moskvu.
mönnum mikilvægara en Rússum.
Kristoffersen hefur líka gerst svo
djarfur að gagnrýna séra Kjell
Magne Bondevik forsætisráðherra
fyrir að aflýsa för sinni til Moskvu í
fyrri viku vegna njósnamálsins. Það
kemur sér verst fyrir Norðmenn.
Verst er þó að njósnaramir rúss-
nesku og norsku fengu að leika sér
í fjögur ár, eða þar til ailt var kom-
ið í óefni og úr varð milliríkjadeila.
Látið ganga í fjögur ár
Margir Norðmenn vOja vita af
hverju þessi njósnaleikur var ekki
stöðvaður þegar í upphafi. Séra
Kjell Magne sagði á blaðamanna-
fundi í vikunni að það hafi verið
leyniþjónustan sem ákvað hve lengi
leikurinn gekk og að ekki var grip-
ið i taumana fyrr en Rússamir
vildu fá einhverjar bitastæðar upp-
lýsingar.
Á sama tíma var stórblaðið Verd-
ens Gang komið með alla njósnasög-
una frá upphafi til enda tilbúna til
prentunar. Því var ekkert annað að
gera en að ljóstra upp um njósnim-
ar og reka Rússana úr landi.
Þetta hefur fengið menn til að
álykta að í raun séu það leyniþjón-
ustan og Verdens Gang sem stýri ut-
anríkismálum Noregs. Ríkisstjórnin
hlaupi bara eftir þvi sem þessir
tveir aðilar segja.
Leyniþjónusta á at-
kvæðaveiðum
Norska leyniþjónustan hefur
lengi verið vandræðabarn. Á síð-
asta ári kostaði klúður hennar einn
ráðherra stól sinn. Þá hafði leyni-
þjónustan fundið út að blásaklaus
guðfræðingur væri Stasi-njósnari
og reyndist hafa á röngu að standa.
Nú virðist sem leyniþjónustan
hafi ætlað að rétta sinn hlut og bæta
álit sitt meðal almennings með því
að afhjúpa heila kippu af rússnesk-
um njósnurnum.
Svein Lamark, gagnnjósnari
leyniþjónustunnar, lék þremur
skjöldum í málinu og var í vinfengi
við alla í senn, Rússana, leyniþjón-
ustuna og Verdens Gang. Það
tryggði að almenningur fékk að vita
allt og hefur í heila viku getað
skemmt sér við njósnasögur í blöð-
unum. Bara íbúum Norður-Noregs
er ekki skemmt.
Rússar hóta meiri hörku
Enn er það svo að Rússar hafa lát-
ið við það eitt sitja að vísa tveimur
Norðmönnum úr landi. Þeir gegndu
báðir lykilhlutverki í samstarfmu
við Barentshaf. Með þessu vildu
Rússar minna Norðmenn á að
njósnahneykslið geti valdið enn
frekari vandræðum i viðskiptunum
i norðri.
Flest bendir því til að Norðmenn
sleppi með skrekkinn og að njósna-
málið spilli í það minnsta ekki var-
anlega fyrir viðskiptum milli Norð-
ur- Noregs og Rússlands. Knut
Vollebæk, utanríkisráðherra Nor-
egs, fer til Murmansk þann 29. mars
og norsku konungshjónin ætla í op-
inbera heimsókn til Moskvu síðar á
árinu.
Þetta sýnir vilja Norðmanna til
að gera sem minnst úr hneykslinu.
Séra Kjell Magne fer hins vegar
ekki í bráð til Moskvu og er nú
svartsýnn á að hann fái leyst
Smugudeiluna fyrir vorið. Rúss-
neski forsætisráðherrann, Viktor
Tsjernomyrdin, segist raunar ekki
hafa tíma til að hitta séra Kjell
Magne í bráð.
Það sem eftir stendur er spurn-
ingin um af hverju menn byrjuðu á
þessari njósnavitleysu. Rússar
fengu ekkert sem máli skiptir frá
Norðmönnunum enda höfðu Norð-
mennirnir ekki aðgang að meiri
leyndarmálum en þeim sem eru í
Aftenposten á hverjum degi.
Þó vekur athygli að Rússarnir
vildu upplýsingamar á tölvutæku
formi. Kannski voru þeir á höttun-
um eftir upplýsingum um sjálft
tölvukerflð í norsku stjómsýslunni.
Njósnamálíð
frá degi til
dags
1994:
Tveir Norömenn ganga til
samstarfs viö rússnesku leyni-
þjónustuna. Norska leyniþjón-
ustan fær að vita allt um sam-
starfiö.
1996:
Rússneska leyniþjónustan
kemst aö því aó báðir Norö-
| mennirnir leika tveimur skjöld-
| um. Njósnasamstarfinu er engu
1 aö síöur haldiö áfram.
Fimmtudagur 12. mars 1998:
Sprengjan springur. Tveir
Rússar eru reknir frá Noregi og
I þrír lýstir óvelkomnir. Sakaöir
um aö hafa reynt aö fá Norö-
| menn til njósna.
Föstudagur 13. mars:
Gagnnjósnarinn Svein La-
mark segir sögu sina í Verdens
Gang. Hinn norski „njósnar-
inn" er enn ífelum.
Laugardagur 14. mars:
Svein Lamark segir að Norð-
menn hafi œtlaö aó ráöa Rúss-
ana til njósna.
Sunnudagur lö.mars:
Rússnesku njósnararnir
halda til Moskvu.
Mánudagur 16. mars:
Svein Lamark fer i felur,
þreyttur á öllu umstanginu.
Þriðjudagur 17. mars:
Tveir norskir sendifulltrúar
reknir frá Rússlandi.
Miðvikudagur 18. mars:
Séra Kjell Magne Bondevik
1 lýsir því yfir að njósnamáliö
1 spilli fyrir samstarfi við Rússa
um lausn Smugudeilunnar.
Rune Castberg, sendiráösstarfs-
maðurinn í Moskvu, sem Rússar
vísuðu úr landi.
' .*A'v
Um helgina mun Valgeir Guðjónsson tónlistarmaður með meiru, leiða
gesti okkar í allan sannleikann um tölvustudda tónlistarsköpun. .
Komdu og sjáðu hvernig þú getur samið þín eigin tónverk,
skrifað út nótur og útsett á auðveldan hátt með tölvubúnaði ,
frá okkur. M í
TOLVUKJOR
Faxafeni 5 - 533 2323
tolvukjor@itn.is