Dagblaðið Vísir - DV - 27.04.1998, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 27. APRÍL 1998
15
Ábyrgðarlausir óvitar
Þeir skulu bera
ábyrgðina sem ábyrgð-
ina skulu bera. Þannig
hljómar ráðherraheim-
spekin um ábyrgð
æðstu ráðamanna á þvi
sem gerist i rikisstofn-
unum. Þetta þætti fynd-
in merkingarleysa hjá
smábarni. En gamanið
verður grátt þegar smá-
börnin stjórna landinu.
Boðskapurinn er að
þjóðin fallist á það að á
íslandi eigi stjórnmála-
menn ekki að bera
ábyrgð á neinu. Vænt-
anlega á þeim forsend-
um að menn sem ekki
er hægt að taka alvar-
lega geta auðvitað ekki
borið ábyrgð, fremur en
óvitar.
Og hvernig er hægt að taka al-
varlega stjómmálamenn sem bera
enga ábyrgð á banka sem hefur
áratugum saman verið stjómað af
mönnum sem sjálfstæðismenn,
framsóknarmenn og kratar
hafa sérstaklega valið úr
sínum hópi?
Hvemig er hægt að taka
alvarlega stjórnmálamenn
sem hafa um árabil fylgst
með laxveiðiferðum Lands-
bankans en era hissa og
hneykslaðir þegar reikn-
ingurinn kemur? Hvemig
er hægt að taka alvarlega
þingmenn og ráðherra sem
hafa sjáifír mætt í laxveiði-
ferðir og séð óhófið en eru
nú sem hvítþvegnir englar?
Hvernig er hægt að taka
alvarlega ráðherra sem
geta þegið boð í slíkar lax-
veiðiferðir en lýsa allri
ábyrgð á bmðlinu á hendur
þeim sem veittu? Er aðeins
sá sekur sem skrifar undir
reikninginn en ekki hinn
sem horfir á? Er þetta hið
djúpa inntak orðanna um
að þeir beri ábyrgð sem
ábyrgð beri?
Áratugagamall siöur
Á íslandi víkja embættis-
menn þegar bjátar á en
ekki stjórnmálamenn.
Þeim leyfist að fyllast heil-
agri vandlætingu þegar
upp kemst um dýra siði
embættismanna sem hafa
tíðkast lengi - ekki aðeins
með vitund ráða-
manna þjóðarinnar
heldur einnig vilja
og fullri þátttöku.
Laxveiðar Lands-
bankans eru ekki
bruðl tveggja eða
þriggja bankastjóra.
Þær eru áratuga-
gamall siður sem
hefur verið hluti af
islenska valdakerf-
inu. Ráðamenn
þjóðarinnar geta
ekki þóst vera
ábyrgðarlausir á
kerfinu sem þeir
hafa komið á og lát-
ið viðgangast og
tekið þátt í. Nema
að þeir telji sig vera
fáráða og óvita.
Ætli það sé þó ekki nær sanni
að þeir telji þjóðina fádæma trú-
gjama og einfalda. Þeir halda að
þjóðin trúi því að bankastjórarnir
hafi verið einir í laxveiðisukkinu
og þeir trúa því jafnvel að hún
kokgleypi það að bankaráðið hafi
ekkert vitað og ekkert átt að vita,
með sjálfan pukurstjóra Sjálfstæð-
isflokksins í broddi fylkingar,
mann sem hefur að atvinnu að
hindra að almenningur fái að vita
það hvers kyns sjávarskrímsli á
Sjálfstæðisflokkinn. Nei, bankaráð
getur ekki borið ábyrgð því að í
því sitja stjómmálamenn sem ekki
á að taka alvarlega.
Einu sinni var hálf ríkisstjórn
Bandaríkjanna viðriðin glæpamál
en forsetinn þóttist ekkert hafa
vitað. Það þótti eðlilegt að hann
vissi ekki hvað ráðherrar hans
gerðu vegna þess að hann þekkti
þá ekki einu sinni í sjón og vann
aðeins 10 tima á
viku. Viðskipta-
ráðherra hefur
hingað til ekki
verið talinn lat-
ur eða elliær en
nú ætlast hann
til þess að þjóð-
in samþykki að
hann viti ekki
hvað er að ger-
ast í stofhunum
sem undir hann
heyra.
Ef einhver
manndómur er í
íslensku þjóðinni leyfir hún ráð-
herrum ekki að komast upp með
það að bulla þegar þeir eru spurðir
um ábyrgð. Þeir skulu bera ábyrgð-
ina sem ábyrgðina skulu bera.
Ármann Jakobsson
Laxveiöar Landsbankans eru ekki bruðl tveggja eöa þriggja bankastjóra. Þær eru áratugagamall siöur sem hefur veriö
hluti af íslenska valdakerfinu. Myndin er málinu sem greinin fjailar um óviökomandi.
Kjallarinn
Ármann
Jakobsson
gagnrýnandi
„Boðskapurinn er að þjóðin fall-
ist á það að á íslandi eigi stjórn-
málamenn ekki að bera ábyrgð á
neinu. Væntanlega á þeim for-
sendum að menn sem ekki er
hægt að taka alvarlega geta auð-
vitað ekki borið ábyrgð, fremur
en óvitar.”
Eftir óveðrið
Fyrr í vetur var drepið á það
hér í DV að á íslandi hefði gleymst
að gera borgarabyltingu og fyrir
vikið mætti enn sjá bregða fyrir
stjómarháttum einveldis i samfé-
lagi voru. Mig minnir að tilefnið
hafi verið hrokafull framkoma
tveggja ráðherra sem höfðu í hót-
unum við Ríkisendurskoðun af
því hún hafði gert athugasemd við
stjórnvaldsaðgerðir þeirra.
Einvaldskonungamir áttu lönd-
in og þjóðimar og þurftu ekki að
standa öðrum en Guði reiknings-
skap gerða sinna. Það kostaði síð-
an blóðugar byltingar áður en al-
þýðu tókst að fá nokkrar megin-
reglur settar á blaö, svokallaðar
stjómarskrár. „Vér viljum ekkert
pappírsblað á milli vor og þjóðar-
innar,“ var viðkvæði kónga, sam-
bandið átti að vera eins og milli
föður og bama eða Landsbanka og
þjóðar, án bókstafs „eins og það
hefur alltaf verið.“ Síðan gerðu
Englendingar sína byltingu og
Frakkar og m.a.s. Danir og auðvit-
að mestöll Evrópa, samkvæmt
reglunni um höfuðið og limina.
En það er til
marks um ein-
angrun íslands
að hér hefur
furðu lengi eimt
eftir af ógagn-
sæjum stjórnar-
háttum einveld-
is sem lifðu
góðu lifi löngu
eftir að þeir
voru útdauðir í
Evrópu - líkt og
geirfuglinn sem lauk sinni tegund-
argöngu hér á þessum ystu skerj-
um áður en hann var endaniega
stoppaður upp og keyptur af Seðla-
banka íslands.
Meö heftiplástur á
munninum
Sú borgarabylting sem nú virð-
ist hafin fyrir atbeina einnar þing-
konu og framfylgt af Ríkisendur-
skoðun þyrfti fyrst og
síðast að leiða til
undanbragðalausrar
upplýsingaskyldu
stjórnvalda. Ráð-
herra ætti aðeins að
eiga tveggja kosta
völ: að upplýsa mál
svikalaust eða segja
af sér - þriðji mögu-
leikinn: „viðkvæmt á
þessu stigi málsins"
verður að hverfa.
Hvernig má til dæm-
is vera að iðnaðar-
ráðherra geti neitað
að upplýsa þjóðina
um söluverð á raf-
magni til álversins á
Grundartanga? Sem
ætti þó að vera merg-
urinn málsins varð-
andi það hvort glóra er í fram-
kvæmdinni! Orðrómur er á kreiki
um að hann hafi samið af íslend-
ingum, að rafmagnið sé selt undir
markaðsverði, að ísland sé á út-
sölu fyrir mengunariðju heimsins.
Úr þessu fæst ekki skoriö á meðan
ráðuneytinu líðst að hreiðra um
sig á „viðkvæmu stigi málsins“.
Við þekkjum öll hve olnboga-
rými er þröngt í þessu samfélags-
kríli okkar, hvert ein-
asta okkar er flækt í
svo þétt net af ætt-
ingja-, vináttu- og
kunningjatengslum
að fyrr eða síðar höf-
um við sjálfviljug sett
heftiplástur á munn-
inn. Hvert og eitt er
með sinn blinda
kunningjapunkt. í
vikunni átti t.a.m.
stjórnmálaskýrandi
mánaðarins í útvarp-
inu að fjalla um
Landsbankamálið og
varð að boða forfoll:
annar bankastjór-
anna var bekkjar-
bróðir hans og hinn
velgjörðamaður til
margra ára. Það er
eins og hver sjái sjálfan sig. Það er
því brýnt ef við ætlum ekki að
kafna í eigin skít að komið verði
upp sjálfhreinsibúnaði í öll ráðu-
neyti og allar helstu stofnanir al-
mennings: upplýsingaskyldu
stjórnvalda.
Hið „viðkvæma stig málsins"
mætti síðan vel stoppa upp - í þetta
skipti á kostnað Landsbankans.
Pétur Gunnarsson
„Sú borgarabylting sem nú virðist
hafin fyrir atbeina einnar þing-
konu og framfylgt af ríkisendur-
skoðun þyrfti fyrst og síðast að
leiða til undanbragðalausrar upp-
lýsingaskyldu stjórnvalda. ”
Kjallarinn
Pétur
Gunnarsson
rithöfundur
Með og
á móti
Eru íslensk handboltalið
aö dragast aftur úr öðrum
Norðurlandaliðum?
Geir Hailsteinsson
handknattieiks-
þjálfarí.
Dolfallinn
„Já, svo sannarlega. Ég horfði
á báða leiki íslensku liðanna frá
norrænu meistarakeppninni í
sjónvarpinu á fimmtudaginn og
var dolfallinn. Ég er hreinlega
enn í sjokki
yfir að sjá
hversu mikið
við höfum
dregist aftur
úr, sérstaklega
Norðmönnum.
Norsku og
sænsku liðin
sem léku við
KA og Val út-
færðu sinn leik
mun betur en
íslensku liðin.
Þau vora hreyfanlegri, leikmenn
þeirra virðast lesa leikinn lengra
fram i tímann og vora í heildina
með betri boltameðferð en hinir
íslensku kollegar þeirra.
Fyrir um tveimur áratugum
þegar ég var að ljúka mínum
ferli sem leikmaður áttu norsku
liðin aldrei möguleika í okkur.
Síðan þá höfúm viö dregist mjög
aftur úr. Við höfum að sjálfsögðu
misst marga leikmenn úr landi
en það hafa hinar þjóðirnar líka
gert þó félagsliðin á Norðurlönd-
um geti eflaust gert betur við
sína leikmenn en við.
En það var hræðilegt að horfa
upp á þetta og ég tel að það sé
kominn tími til að staldra við og
endurskoða ýmsa hluti í hand-
boltanum hér heima. Að mínu
mati vegur trassaskapur HSÍ í
uppbyggingu yngri landsliðanna
undanfarin ár mjög þungt í
þessu. Á því sviði hafa hinar
þjóðirnar stungið okkur af.“
Ómarktækt
„Nei, það er alls ekki hægt að
draga slíkar ályktanir út frá
leikjum KAvið Runar og Vals
við Redbergslid. Þetta var ein-
faldlega ekki marktækur leikur
hjá KA-mönn-
um. Þeir léku
langt undir
getu, virtust
ekki vera með
hugann við
þetta verkefni
og hefðu tapað
fyrir flestum
liðum hér
heima með
svona frammi-
stöðu, að
minnsta kosti þeim níu efstu.
Valsmenn stóðu lengst af vel í
Redbergslid, yfirburðaliði í Sví-
þjóð sem vann 29 af 30 leikjum
sínum í sænsku deildinni. Þetta
sænska lið er greinilega það
sterkasta á Noröurlöndum og
ekkert óeðlilegt að tapa fyrir því.
Ég er búinn að fylgjast mikið
með norska handboltanum í vet-
ur og sá nokkra leiki í deildinni
þar eftir áramótin. Átta efstu lið-
in hér heima standa þeim átta
efstu í Noregi fyllilega jafnfætis.
Afturelding sló Runar út úr
Evrópukeppninni í vetur og það
segir mun meira um stöðu ís-
lensku liðanna gagnvart þeim
norsku en þessi ósigur KA. Ég er
líka sannfærður um að ef KA og
Runar mættust tíu sinnum
myndi KA vinna sex af þeim við-
ureignum." -VS
Þorbjörn Jonsson,
landsliösþjálfari í
handknattieik
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaöið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centnun.is