Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.1998, Blaðsíða 11

JL>V FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1998
★
★
*
• ★
menning
r* ★
Þessi ákveðna andrá
Ekki verður annað sagt en
Elín Ebba Gunnarsdóttir hafi
haft erindi sem erfiði með sinni
fyrstu bók, smásagnasafhinu
Sumar sögur. Hún sendi hana i
verðlaunasamkeppnina sem
kennd er við Tómas Guðmunds-
son skáld í fyrra og hlaut verð-
launin. Hún varð yfir sig hissa
þegar hún fékk þau - „eiginlega
hefði ég þurft að fá áfallahjálp til
að róa mig niður,“ segir hún.
„Og erfiðast finnst mér þegar ég
hugsa til framtíðar að eiga að
standa undir öllu þessu lofi.“
Bókin kom út hjá Vöku-Helga-
felli fyrir síðustu jól. Þetta eru
sjálfstæðar smásögur en þó
tengdar - „blindfaldaðar", eins
og höfundurinn kemst að orði,
„þannig tengdcir saman að saum-
amir sjást ekki.“ Þær fengu
ágætar viðtökur hér heima, og
nú hefúr Elin Ebba skrifað und-
ir tiu ára útgáfusamning við
Suhrkamp forlagið í Frankfurt
am Main í Þýskalandi.
Hrökk í gang á nám-
skeiði
„Mér skilst að það hafi ein-
hver þýskur „bókmenntanjósn-
ari“ fengið íslenskar bækur til
að skoða og mín hafi verið send
með i bríaríi, en svo hafi hann
bara fallið fyrir henni,“ segir
Elín Ebba og brosir svolítið
vandræðalega. „Fyrst skrifaði ég
undir samning sem átti að gilda
í sjö ár en var svo beðin að fram-
lengja hann til tíu ára. Þá hafa
þeir rétt til að gefa bókina út og
ráðstafa henni til útgáfu i bóka-
klúbbi og annars sem kann að koma upp í
þessi tíu ár.“
Greiðsla er svo fyrir hvert selt eintak
þannig að allt er komið undir viðtökum. -
Áttu von á að þær verði góðar?
„Varla,“ svarar hún. „Smásögur eru ekki
hátt skrifaðar yfirleitt."
Elín Ebba byrjaði seint að skrifa eins og títt
er um kvenrithöfunda, eiginlega ekki fyrr en
eftir að fjórða bamið komst af höndunum.
„En ég held að löngunin til að skrifa hafi
lengi blundað í mér,“ segir hún, „að minnsta
kosti fór ég á námskeið hjá Ólafi Hauki Sím-
onarsyni í ritlist fyrir 10-12 árum - í stað þess
að fara á námskeið í bútasaumi eða ein-
Elín Ebba Gunnarsdóttir - vill hafa smásögur á dýptina.
hverju. A eftir var enginn tími til að sinna
skriftum en eitthvað hefur mér þótt þetta
spennandi þvi fyrir fjóram árum fór ég aftur
á námskeið, nú hjá Ingólfi Margeirssyni, og
þá hrökk ég í gang. Ég er viss um að bókin
min hefði verið lengur á leiðinni ef ég hefði
ekki farið á þessi námskeið - en hún hefði
komið.“
- Hvað kom þér mest á óvart í sambandi
við viðtökumar við bókinni - burtséð frá
verðlaununum?
Elín Ebba hugsar sig lengi um.
„Þegar ég hef verið að lesa upp þá hefur
stundum komið til mín fólk og sagt að því
þyki vænt um þessa bók, hún hafi verið lesin
og rædd á heimilum þess - og
stundum hefur það talað eins
og ég hafi gefið því eitthvað.
Mér fannst það afar notaleg
upplifun. Ég veit að sögurnar
mínar eru strembnar og það
þarf að lesa þær ansi djúpt til
að fá mikið út úr þeim. Mér
finnst bestu smásög-
umar vera skrifaðar
á dýptina. Galdurinn
er að halda gran-
kveikjunum svo
djúpt að fólk sjái
éndinn ekki fyrir of
fljótt, og höfundur
má ekki útskýra of
mikið, þá tekur
hann frá lesandanum.
Krafan er núna að sýna
fremur en segja frá, ekki mikl-
ar lýsingar eða miklir atburð-
ir heldur andrúmsloft. Smá-
sagnahöfundur minnir á ljós-
myndara sem er að bíða eftir
þessu eina augnabliki. Maður
þarf að hitta á ákveðna andrá
- það er hún sem skiptir máli.
Bandaríski rithöfundurinn
Raymond Carver er alger snill-
ingur í þessu. Hann segist líka
vilja hafa „menace" í smásög-
um - eins konar bland af ógn
og hótun sem þarf ekki að
vera orðuð heldur hangir í
blænum - og ég er líka hrifin
af því. Svo held ég mikið upp á
Ólaf Jóhann Sigurðsson og
Bréf séra Böðvars er alveg frá-
bær saga.“
Hvenær kemur
skáldsagan?
- Finnst þér smásögur nógu vel metnar
hér?
„Nei, eiginlega ekki, og þó er þetta sæmi-
lega erfitt form. Ef höfúndur hefur til dæmis
gefið út ljóðabók og tvær skáldsögur og kem-
ur svo með smásagnasafn þá er litið svo á að
hann sé i smá-fríi! Og hjá nýjum höfundi er
litið á þær sem stökkpall yfir í skáldsögum-
ar. Maður fær alltaf við og við þessa spum-
ingu - hvenær kemur skáldsagan?"
Næsta verk Elínar Ebbu er komið á veg og
hún heldur sig við smásögumar. „Mér finnst
þær svo æðislegar," segir hún - og það er full-
nægjandi ástæða.
DV- mynd BG
Hljómandi kveðjur
Petri Sakari stjórnaði Sinfóníuhljóm-
sveit íslands í siðasta sinn sem aðal-
sfjómandi á tónleikum hljómsveitarinn-
ar í gærkvöld. Voru þetta því hans
kveðjutónleikar. Efnisskráin var fjöl-
breytt en öll rómantísk.
Flutningur fyrsta verksins á efnis-
skránni var helgaður minningu Leifs
Þórarinssonar tónskálds, en hann er ný-
látinn. Með honum missa íslendingar eitt
sitt hæfileikaríkasta tónskáld og em góð-
ar kveðjur vel við hæfi. Mestu skiptir þó
nú að verkin fái að lifa. Vonandi fá gest-
ir hljómsveitarinnar á næstu árum og
áratugum að heyra verk Leifs. Nýjar kyn-
slóðir flytjenda og stjómenda kasta sífellt
nýju ljósi á eldra efni og smám saman
verður kjami verka og bygging ljós. Þá
hefur skapast menningarlegur skilningur
sem enginn staðgengill er til fyrir.
Tónlist
Sigfríður Bjömsdóttir
Forleikurinn að Lohengrin eftir Ric-
hard Wagner er undurfagur, lýsing sem
reyndar á við alla óperuna. Ekki tókst í
þessum flutningi að endurskapa þann
galdur sem tónlistin býr yfir, til þess var
hljóðfæraleikur á viðkvæmum stöðum of
óömggur og túlkun ekki nógu sannfær-
andi.
Guðný Guðmundsdóttir fiðluleikari frum-
flutti með hljómsveitinni fiðlukonsert eftir
Pál P. Pálsson sem tónskáldið tileinkar henni.
Leikur hennar var gæddur lífi og miklum til-

Guöný Guðmundsdóttir lék af lífi og tilfinningakrafti fiðlu-
konsert sem tileinkaður var henni sjálfri.
finningakrafti svo ekki var hægt annað en að
hrífast með.
Síðasti kafli konsertsins, Lento, er saminn
í minningu Ruthar Hermanns, en hún lék á
fiðlu með hljómsveitinni frá stofn-
un hennar og til loka áttunda áratugar-
ins. Þetta síðara Lento verksins er vel
ofm og þétt tónsmíð. Það er hún þrátt
fyrir að Páll sæki efni annars vegar í
þýskt þjóðlag og stíllinn sé hins vegar
sóttur nokkur augnablik svo langt sem í
tangó.
Hinir kaflarnir tveir vekja meiri
spum. Ekki er þar jafnljóst hvert tón-
skáldið stefnir, ótrúlega mörg áhugaverð
augnablik sem ekki næst að tengja nógu
skýrt saman. Seint mun þó verða ljóst
hvaða lögmálum tónlist lýtur, en margir
eru um það sammála að framvinda
hennar og þar með bygging eigi sér ein-
hverja óáþreifanlega samsvöran í sál-
rænum ferlum mannsins. Ef nokkur fót-
m- er fýrir þessum hugmyndum þá er
líka hægt að halda því fram að fram-
vinda geti á einhvem hátt verið óeðlileg
miðað við efniviðinn, eða í öllu falli
óvænt. Það er kannski fyrirferð hins
óvænta í fyrri köflunum tveimur sem
gerir hlustunina fyrirhafnarmeiri. Auð-
heyrt er hins vegar á verkinu í heild að
þarna fer reyndur hljómsveitarstjóri
sem þekkir hljóðfærin og blöndun blæ-
brigða þefrra vel. Mjög frjóar og vel
heppnaðar hugmyndir á því sviði era
margar.
Litla Hafmeyja Zemlinskys er dæmi
um ágætlega gert verk sem menn hlusta
á þegar þeir hafa misst áhugann á frum-
leika, þegar ferskleikinn sem fylgir ferð
í ósnortnar víddir er mönnum ofviða.
Sem slik afþreying er þetta langdregna verk
ekki verra en hvað annað. Flutningur þess
var góður.
mn
Hernámið á vefsíðu
Á sunnudaginn, 10. maí, verða liðin 58 ár
frá því að Bretar hemámu. ísland í síðari
heimsstyrjöldinni. Þann dag verður opnað-
ur vefúr á vegum Ljósmyndasafns Reykja-
víkur og Ríkisútvarpsins með efiii um her-
námsárin hér á landi, ljósmyndum, hljóð-
upptökum og myndskeiðum. Til dæmis
verður þar lýsing bresks landgönguliða á
handtöku þýska ræðismannsins, upptaka
úr dagskrá þýska áróðursútvarpsins sem
beint var til íslendinga, ástandsvísur og
ræða Sveins Bjömssonar forseta af svölum
Alþingishússins friðardaginn 8. maí 1945.
Þetta er annar
áfanginn í sam-
starfsverkefiii Ljós-
myndasaftisins og
Ríkisútvarpsins um
að endurskapa eftir-
minnilega atburði
íslandssögu 20. ald-
ar með margmiðlun-
artækni til gagns og
gleði fyrir almenning og skólafólk. Vefur-
inn verður opnaður formlega af Bimi
Bjarnasyni menntamálaráðherra í tengsl-
um við fyrirlestiu- dr. Naomi Rosenblum
um strauma og stefnur í bandarískri Ijós-
myndun á fyrri hluta aldarinnar á sunnu-
daginn. Hann hefst kl. 14 í Rúgbrauðsgerð-
inni, Borgartúni 6.
Síðustu sýningar
á Grandavegi 7
Leikgerð Kjartans Ragnarssonar og Sig-
ríðar Margrétar Guðmundsdóttur á
Grandavegi 7 eftir Vigdísi Grimsdóttur hef-
ur verið sýnd í allan vetur við mikla að-
sókn. En nú er leikárinu að ljúka og menn
gái að því að síðustu þrjár
sýningamar á þessu vin-
sæla verki era 9., 16. og 24.
maí.
Söguhetjan er ung stúlka
sem er skyggn. Daginn sem
ekið er yfir hundinn henn-
ar þyrpast ættingjar henn-
ar og ástvinir á vettvang -
lífs sem liðnir. Á sérstakri
sýningu með sálarrannsak-
endum á dögunum kom
raunar fram að enn þá
fleira fólk er á sviðinu en
það sem er á launum hjá Þjóðleikhúsinu,
því nokkrir leikaranna reyndust vera und-
ir sérstakri vernd að handan.
Sjónþing Huldu Hákon
í byrjun apríl var haldið Sjónþing í
Gerðubergi um Huldu Hákon myndlistar-
mann og opnaðar tvær sýningar á verkum
hennar eins og fram hefur komið
hér í blaðinu. Kl. 14. 30 á morgun
verður Sjónþinginu útvarpað á
rás 1. Þar rifjar listakonan upp
ferfl sinn og veitir bæöi faglega
og persónulega innsýn I verk sín.
Tveir spyrlar fara í saumana á
verkunum, Egill Helgason blaða-
maður og Halldór Björn Runólfs-
son listffæðingur, og situr Hulda
fyrir svörum. Stjómandi Sjón-
þingsins er Hannes Sigurðsson listffæðing-
ur.
Kona verður gylta
Skáldsagan Gylting eftir frönsku skáld-
konuna Marie Darrieussecq hefur farið sig-
urfór um heiminn og er nú komin út á ís-
lensku í þýðingu Adolfs Friðrikssonar. Sag-
an er lögð í munn ungri og ósjálfstæðri
stúlku sem vinnur á snyrtistofu. Staða
hennar er ekki sterk og hún leggur sig alla
ffarn um að gera viðskiptavinunum til hæf-
is þó að kaupið sitt fái hún bara með höpp-
um og glöppum. Jafnvel leyfir
hún fólki koma ruddalega fram
við sig - uns hún tekur eftir
því að breytingarnar á húð
hennar og holdafari eru ekki
alveg eðlOegar.
í viðtali í helgarblaði DV 2.
maí segist höfundur fyrst og
ffemst velja sögum sínum rödd
- „Og í Gyltingu er rödd mjög
einfaldrar og barnalegrar
konu. Rödd líkamans. Án allra upplýsinga,
án pólitískra og menntaðra vopna. Hún tal-
ar bara.“ En eftir að hún breytist í gyltu fer
hún að hugsa sjálfstætt.
Mál og menning gefur bókina út.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir