Dagblaðið Vísir - DV - 29.05.1998, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 1998
13
Eftirþanki almenns
skólplagnanotanda
„Paö sem vekur furöu er hversu langt pólítískir andstæöingar seilast til
aö búa til ágreining um hinar sjálfsögöu skólplagnir."
Á fjögurra ára fresti
fáum við að kjósa fólk
til að annast skólplagn-
irnar okkar. Menn
greinir ekki á um að
það sé verðugt verkefni
að fást við skólplagnir.
Þeir sem sinna því af
alúð sjá til þess að sam-
félagið sé þrifalegt, upp-
lýst, heilbrigt og fallegt.
Það sem vekur furðu
er hversu langt póli-
tískir andstæðingar
seilast til að búa til
ágreining um hinar
sjálfsögðu skólplagnir.
Óf oft er málflutningur
þess málefnalausa eins
og hrifsaður upp úr
hratinu í ræsunum
sjálfum og illa dulin beiskja þess
sem kann ekki að taka ósigri er
jafn illa þefjandi og sorinn sem
þau fleyta fram í sjó.
Fyrrum var skýr munur á þeim
sem buðu sig fram til starfans, en
núna eru „hægri“ og „vinstri"
deyjandi hugtök, og andstæðingar
hafa uppi keimlíkan málflutning í
baráttunni um völdin yfir
skólpræsunum. Flest verkefni
sveitarfélaga eru óumdeilanleg og
jafnvel háð alþjóðlegum sam-
þykktum og stöðlum. Því reynist
gömlu flokkunum æ erfiðara að
skapa sér sérstöðu í málflutningi.
Stóru tíðindin í þessum kosn-
ingum eru hinir óháðu listar ungs
fólks. Þar fer stór hópur nýrra
kjósenda sem hafn-
ar forræði gömlu
flokkanna og því
sukki sem þeir ku
bera ábyrgð á, en
samkvæmt postillu
Sverris hvíta er það
ískyggilegra en
venjulegt fólk getur
ímyndað sér. 1 stað
þess að leggjast í
aðgerðarlitla ólund
rífur þetta fólk sig
upp, skipuleggur
framboð og finnur
af eigin frumkvæði
og á eigin skinni
hvað glaðbeitt bar-
átta getur verið
andlega hressandi.
Þó slík framhoð
skili ef til vill engum bæjarfulltrú-
um þá situr sú vitneskja alténd
eftir í samfélaginu að ungt fólk er
annað, meira og merkilegra en
vímuefnavandi. Og það er ekki lít-
ill ávinningur.
Hinn óbundni
kjósandi
Sumir kjósendur
hafa væntanlega
kosið eftir gró-
inni sannfær-
ingu og/eða mál-
efnum. Aðrir
gengu óbundnir
að kjörborði,
velktust enn í
vafa með blýant-
inn í hönd í kjör-
klefanum og eftir
stóð aðeins spurningin um menn
en ekki málefni, vegna þess að
framboðin voru of mörg, málefna-
ágreiningur of lítill og baráttan
hafði stundum minnt á einka-
málapólitík fremur en bæjar-
málapólitík.
Hvað ræður vali óbundins kjó-
sanda andspænis málefnalegri ein-
drægni framboða? Frændsemi við
frambjóðendur? Ættgöfgi þeirra?
Framkoma? Klæðaburður? And-
litsfegurð? Orðheppni? Nánast
hvað sem er getur ráðið úrslitum,
en persónuleg útgeislun vegur að
líkindum þyngst. Vonandi hafa
þeir frambjóðendur öðrum fremur
hlotið brautargengi sem töluðu
eins og kjósendur væru vitsmuna-
verur með ályktunarhæfileika, því
lýðræði er aðeins marktækt ef
samræðan er drengileg og tillits-
söm. Og öfugt við það sem of
margir frambjóðendur virðast
halda þá er kjósendum ekki alls
varnað.
Reyndar nægir kjósanda að gefa
málnotkun frambjóðenda gaum til
að komast að niðurstöðu. Of marg-
ir beita sjálfvirku orðfæri
flokkslinunnar. Of margir mis-
bjóða tungumálinu. Útslitin orða-
sambönd eru of algeng í orðræð-
unni; eins ruglandi í myndlíking-
um. Áróðursgögn eru morandi í
málvillum. Allt slíkt opinberar
kunnáttuleysi, ónákvæmni og
skort á næmleika fyrir blæbrigð-
um. En þó að málvillur í prentuð-
um kosningaáróðri séu skelfilega
algengar er hitt þó verra að í of
marga þessara pésa og bréfsnifsa
skortir frumlega, skapandi hugs-
un.
Hinn óvirki meirihiuti
Hinir óbundnu kjósendur verða
ekki spurðir um neitt fyrr en eftir
önnur fjögur ár. Þeir eru hinn
óvirki meirihluti, hinir almennu
notendur skólplagnanna. Á næstu
dögum verða starfhæfir meirihlut-
arÁ myndaðir með tilheyrandi
málamiðlunum.
Því næst taka flokkarnir til við
að skipa sitt fólk i ráð, nefndir og
stjórnir. Þá er ekki lengur spurt
um hæfni, áhuga eða erindi
manna til slíkra starfa, heldur
hvort þeir hafi lagst á árar með
valdhafandi flokki. Af þessum sök-
um fær hæfileikarikt, óflokks-
bundið fólk hvergi að koma ná-
lægt umönnun þeirra málaflokka
sem það kann að hafa yfirburði til
að annast. Þykir engum neitt
rangt við þetta hefðbundna
verkslag?
Árni Ibsen
Kjallarinn
Árni Ibsen
rithöfundur
„Hvað ræður vali óbundins kjós-
anda andspænis málefnalegri ein-
drægni framboða? Frændsemi við
frambjóðendur? Ættgöfgi þeirra?
Framkoma? Klæðaburður? Andlits-
fegurð? Orðheppni? Nánast hvað
sem er getur ráðið úrsiitum.u
Misnotkun ríkisfjöl-
miðla - hvers ábyrgð?
Misnotkun ríkisfjölmiðla í nýaf-
stöðnum borgarstjórnarkosning-
um var með þvilíkum ósköpum að
forystumenn Sjálfstæðisflokksins
sáu sig tilneydda að vekja athygli
á misnotkuninni á opinberum
vettvangi. Formaður útvarpsráðs,
Gunnlaugur Sævar Gunnlaugsson,
sagði svo réttilega í viðtali við fjöl-
miðla að fréttastjóri Ríkissjón-
varpsins, Helgi H. Jónsson, hefði
átt að víkja að eigin frumkvæði
vegna vanhæfis síðustu vikur
kosningabaráttunnar. Einkenni-
legt fréttamat, þögn um stærstu
mál kosningabaráttunnar og hlut-
drægar fréttir voru staðreyndir
meðan á kosningabaráttunni stóð.
Reykjavíkurlistinn stendur í þakk-
arskuld við Helga H. Jónsson og
fréttastofu Sjónvarpsins og er sig-
ur listans ekki síst þessum aðilum
að þakka.
Á ríkiö aö reka fjölmiðla?
Hlutverk ríkisins virðist vefjast
fyrir mörgum. Flestir hafa þó átt-
að sig á því að einstaklingar eru
best til þess fallnir að reka fyrir-
tæki og markaðurinn þarfnast
ekki afskipta ríkisvaldsins - hann
spjarar sig best sjálfur. Vegna
þessa hefur á undanfórum árum
fjöldi ríkisfyrir-
tækja verið seld-
ur með góðum
árangri. í fjölda
tilfella hefur tapi
verið breytt í
hagnað og starfs-
umhverfmu
breytt til betri
vegar. Margt er
þó ógert, m.a.
það að breyta
rekstrarformi Ríkisútvarpsins-
Sjónvarps. Það er ekki með nein-
um hætti eðlilegt að ríkið reki út-
varps- eða sjónvarpsstöðvar í
beinni samkeppni við aðra aðila.
Það sem aðrir aðilar geta sinnt á
betri hátt en ríkið á ríkið að leyfa
þeim aðilum að gera í friði, algjör-
lega án afskipta ríkisins, eins og
t.d. í rekstri útvarps
og sjónvarps.
Hvers ábyrgð?
En hvers ábyrgð
skyldi hlutdræg um-
fjöllun Sjónvarpsins í
borgarstjórnarkosn-
ingunum vera? Á
stjórnartíma hvers
stjórnmálaflokks er
honum falin rík
ábyrgð með því að
stjórna hinum og
þessum hlutum, m.a.
Ríkissjónvarpinu. Það
sem það vill svo til að
Sj álfstæðisflokkurinn
fer með stjórn
menntamálaráðuneyt-
is í ráðuneyti Davíðs
Oddssonar er það líka
hlutverk hans að stýra málefnum
Ríkisútvarpsins-Sjónvarps. Það
var því forysta Sjálfstæðisflokks-
ins sem skipaði útvarpsráð og for-
mann þess. Það var því út-
varpsráð, undir forystu Sjálfstæð-
isflokksins, sem skipaði núver-
andi fréttastjóra í leyfí Boga
Ágústssonar. Og það er auðvitað
forysta Sjálfstæðisflokksins sem
heldur dauðataki í Ríkisútvarpið-
Sjónvarp og forðar
því með öllum tiltæk-
um ráðum frá því að
vera fært í hendur
einkaaðila. Harma-
kvein og grátur for-
ystumanna Sjálfstæð-
isflokksins er engum
nema þeim sjálfum
um að kenna.
Betra er seint en
aldrei
Þrátt fyrir ítrekað-
ar ábendingar og
áskoranir fjölmargra
aðila um. að færa
rekstur Ríkisút-
varpsins-Sjónvarps í
hendur einkaaðila,
lætur forysta Sjálf-
stæðisflokksins sem
hún ekkert heyri. Hún hefur að-
eins fært ástandið til verri vegar.
Menntamálaráðherra færði rekst-
ur Ríkissjónvarpsins í Efstaleiti
fyrir of fjár og útgjöld til Ríkisút-
varpsins hafa aukist. Forysta Sjálf-
stæðisflokksins ætti að líta í eigin
barm og íhuga af varfærni hvem-
ig umhverfi hún vill skapa sér og
sínum til frambúðar.
Hjálmar Blöndal
„Flestir hafa þó áttað sig á því að
einstaklingar eru best til þess
fallnir að reka fyrirtæki og mark-
aðurinn þarfnast ekki afskipta
ríkisvaldsins - hann spjarar sig
best sjálfur
Kjallarinn
Hjálmar Blöndal
áhugamaöur um frjálsa
fjölmiölun
Með og
á móti
A aö sleppa veiddum iaxi
aftur í íslenskar veiöiár?
Pétur Pétursson,
leigutaki Vatns-
dalsár.
Sleppum
öll-um laxi
Ég er ákafur stuðningsmaður
þess enda sýna dæmin það í
þorskveiðinni. Það þarf eiginlega
ekki að færa frekari rök fyrir
þessu.
Það kemur
einhvern tím-
an sá timi að
við getum hirt
veiddan fisk.
Það hefur hins
vegar komið í
ljós að þessar
gönguseiða-
sleppingar
virka ekki sem
skildi. Hins vegar er allt í lagi að
hjálpa til með klak í ánni. Ann-
ars hefur náttúran alltaf séð um
þessa hluti, hún hefur gert það
alla tíð og áður en nokkur fræð-
ingur var fundinn upp í þessum
efnum.
Það að sleppa veiddum fiski
gerir það að verkum aö meiri
fiskur verður í ánum og til þess
er leikurinn gerður. í september
hafa margfr veriö að reyna að
komast í lax fyrir lítinn pening.
Þá hefur það mjög oft gerst að
nánast hefur verið búið að
hreinsa upp árnar og mjög Íítið
verið eftir fyrir okkur hina.
Það á að sleppa öllum laxi sem
hægt er að sleppa. Auðvitað kem-
ur fyrir að ekki er hægt að
sleppa fiski og þá er honum ekki
sleppt. Þá er ég til dæmis að tala
um lax sem er merktur eða lax
sem hefur særst í átökum. Með
því að sleppa veiddum fiski er
tryggt að alltaf er nægur fiskur í
ánum og þeir veiðimenn sem
veiða í september eða síðari
hluta ágústmánaðar mæta í sinn
veiðitúr vitandi það að áin er full
af fiski í stað þess að koma
kannski að tómum ám.“
Nei, aldrei
„Aldrei. Sjáðu til. Veiðieðli
manns segir honum að hirða
sinn afla. Veiðimaðurinn er að
veiða sér til matar, hann ætlar
að borða aflann.
Það að fara að sleppa fiski sem
búið er að
veiða, til dæm-
is á agnalds-
lausa flugu, ég
spyr bara til
hvers? Það er
stór partur af
ánægjunni að
hirða sína
bráð og borða
hana eða gefa
Öðrum hana tU °f áhugamaöur um
. . stangavelði.
matar. Það
eina sem ég get fallist á i þessa
átt er að setja á kvóta, að þú meg-
ir ekki veiða nema ákveðið magn
af fiski. Ég get vel fallist á þaö.
Alls ekki aö sleppa veiði. Þetta er
ameriskt óeðli sem einhvei-jir
grænfriðungar hafa komið á og
ég er fullkomlega á móti þessu.
Þá er þetta ekki lengur nein
veiði. Þá er þetta bara einhver
leikur. Þú getur sett í stóran lax
og háð við hann langa haráttu.
Þú sleppur honum og hefur enga
tryggingu fyrir því að hann
muni lifa áfram. Hann getur
drepist skömmu seinna. Þetta er
algjört rugl og ég mun aldrei
kaupa mér veiðileyfi í á eða
vatni þar sem ég þarf að sleppa
fiski. Þá myndi ég heldur láta
það vera. Mitt veiðieðli segir mér
að hirða minn afla og þeim mun
meiri afla sem ég kem með heim,
þeim mun stoltari er ég. Helm-
ingurinn af ánægjunni er síðan
að elda aflann sem maður veiðir
og borða hann.“ -SK
Sigurdór Sígurdórs-
son, blaöamaöur