Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1998, Qupperneq 31

MÁNUDAGUR 5. OKTÓBER 1998
Rannsókn á suðurskautinu:
Hitastig getur hækkað snögglega
Rannsókn á sýnum úr ískjörnum
frá Suðurskautslandi virðist benda
til að hækkun hitastigs, sem batt
enda á ísöld fyrir 12.500 árum, hafi
átt sér stað á örfáum áratugum.
Þetta eykur áhyggjur vísinda-
manna af þvi að sú hækkun hita-
stigs sem á sér stað um þessar
mundir geti leitt af sér jafnalvarleg-
ar breytingar á næstu áratugum.
Rannsóknir á ískjörnum frá
Grænlandi höfðu áður leitt í ljós
miklar hitabreytingar á norður-
hjara veraldar. Niðurstöðumar frá
Suðurskautinu benda til að þróun
hitastigs hafi verið sú sama þar, þó
svo breytingin virðist ekki hafa
verið jafnhröð fyrir sunnan.
„Það sem við fundum á suður-
skautinu er mjög líkt því sem áður
hafði komið í ljós á Grænlandi,"
segir James White frá Coloradohá-
skóla sem stýrði rannsókninni.
„Okkur hafði grunað að sumar
þessara miklu hitasveiflna hefðu
aðeins orðið á afmörkuðum svæð-
um. En fyrst sama hitabreyting hef-
ur átt sér stað á báðum pólum jarð-
ar á sama tíma er mjög líklegt að
hitastig hafi hækkað á þennan hátt
á jörðinni allri.“
Ljóst þykir að ef jafnmikil aukn-
ing yrði á hitastigi nú og varð fyrir
12.500 árum þá væri mannkynið í
miklum vanda. Frá 1980 hafa mælst
15 heitustu ár síðan mælingar á
hitastigi hófust fyrir um 120 árum
og líkur eru á að árið 1998 verði
Vísindamenn sem rannsökuðu sýni frá suðurskautinu komust að niðurstöðum sem valda nokkrum ugg.
heitasta ár sem nokkurn tímann næstu árum reyna að fmna út breytingum og urðu þegar síðasta
hefur mælst. Vísindamenn munu á hvort von sé á jafnafdrifaríkum ísöld endaði.
Kaldar kveðjur utan úr geimnum:
Bylgja gammageisla skellur á jörðinni
- koma frá stjörnu í 20.000 Ijósára fjarlægð
Fyrir nokkrum vikum skall bylgja
af gammageislum frá Qarlægri
stjörnu á jörðinni. Vísindamenn
hafa hins vegar tilkynnt að plánetan
og íbúar hennar hafi aldrei verið í
neinni hættu af völdum geislunar-
innar. Visindamenn höfðu orðið
hræringa varir á plánetunni fyrr á
árinu en gátu ekki sagt til um hvað
hefði verið að gerast áður en geisl-
arnir náðu til jarðar.
Geimferðastofnun Bandaríkjanna,
NASA, segir að geislunin hafi skoll-
ið á gufuhvolfmu þann 27. ágúst eft-
ir 20.000 ljósára ferðalag. Upptökin
voru í stjömuþyrpingunni Erninum,
nánar tiltekið á stjörnunni SGR
1900+14. Stjarna þessi er af nýupp-
götvaðri tegund stjarna sem eru
geysilega segulmagnaðar og senda
reglulega frá sér bylgjur af sterkri
geislun.
Orkan sem leystist úr læðingi þeg-
ar umrædd bylgja sleit sig frá stjörn-
unni er ótrúlega mikil. Á einungis
fimm mínútum varð til um það bil
jafn mikil orka og sól okkar jarðar-
búa mun senda frá sér á næstu 300
árum.
„Ef við gætum einhvern veginn
virkjað alla þessa
orku hér á jörðu
niðri myndum við
eiga nægar birgðir
til að sjá mannkyn-
inu fyrir allri raf-
magnsþörf sem það
mun nokkurn tím-
ann þurfa,“ segir
Kevin Hurley,
stj arneðlisfræðing-
ur við Berkeley-há-
skóla í Kaliforníu.
„En við myndum
samt ekki vilja búa
nálægt þessu fyrir-
bæri, því við mynd-
um ekki eiga náð-
uga daga.“
Segull stjörnunn-
ar væri nógu sterk-
ur til að þurrka út
allar upplýsingar af
greiðslukortum í
heiminum og kippa
lyklum upp úr vös-
um fólks þó svo
hún væri mitt á
milli tunglsins og
jarðarinnar.
Gífurleg orka býr í geimnum og megum við þakka fyrir að búa ekki nálægt stjörnunni SGR
1900+14.
Saga fjölfrumunga lengist um helming:
Ormar skriðu fyrir milljarði ára
Vísindamenn við Yale-háskólann
segjast hafa fundið á Indlandi
steingerð ummerki um að lífverur,
líkar ormum, hafi skriðið um jörð-
ina fyrir meira en milljarði ára.
Fyrir þennan fund voru elstu stein-
gervingar fjölfrumunga „einungis"
um 580 milljón ára gamlir. Þessi
fundur bendir því til að þróun líf-
vera hafi hafist mun fyrr en áður
var talið.
Það er þó ekki svo gott að vís-
indamennirnir hafi fundið ormana
sjálfa, heldur er þarna um að ræða
steingerð ummerki þeirra. Með
öðrum orðum fundu vísindamenn-
imir eitthvað sem gæti verið göng
eftir ormana, grafin í jarðveg áður
en hann varð að grjóti fyrir 1,1
milljaröi ára.
Steingerð ummerki um lífverur
eru hins vegar ekki full sönnun
fyrir að lífveran hafi verið til, því
vísindamenn geta ekki meö fullri
vissu útilokað að ummerkin hafi
verið orsökuð af einhverju öðru en
lífvemm. Til dæmis er alltaf mögu-
leiki að holumar hafi orðið til
vegna einhverra jarðfræðilegra fyr-
irbæra sem hafa ekkert með lífver-
ur að gera. Hópurinn frá Yale seg-
ist hafa íhugað þennan möguleika
vandlega og síðan komist að þeirri
niðurstöðu að mestar líkur séu á
að þarna hafi ormar verið á ferð.
39
námskeið
hefst 7. okt.
wiinm.imtú.m.iB
#Kenntárútu,vörubílog leigubíl
# Kennt á vörubíl með tengivagni
#Sveigjanlegur námstími (áfangakerfi)
# Kennt samkveemt námsskrá
#Sérmenntaðirkennarar
# Fagleg kennsla - bókleg og verkleg
® Fullkomin kennsluaðstaða
# Góðir kennslubílar
# IMámsgögn verða eign nemenda
# Góður námsárangur staðfestir
metnað skólans
GERIÐ VERÐSAMANBURÐ
e ÖKU
/fjN5KOMNN
kií /1 MJODD
Kennsla og skrifstofa:
Þarabakka 3, Mjóddinni, Rvík.
UPPLÝSINGAR/BQKANIR
I SIMA 567-0-300
Réttindi
árútu,
vörnbíl og
leigubíl
Nœsta