Dagblaðið Vísir - DV - 15.02.1999, Blaðsíða 18

18
ennmg
MANUDAGUR 15. FEBRUAR 1999
Tilnefningar til Menningarverðlauna DV í myndlist:
Fleiri en minni
Mikiö framboð er af myndlist á landinu
eins og ekki fer fram hjá neinum. Þar sem eru
opinberir veggir þar hanga myndir - á kaffi-
húsum, hárgreiðslustofum, í bönkum og nú
jafnvel á sjúkrahúsum. „Sýningarnar voru
fleiri en minni á árinu 1998,“ sagði Áslaug
Thorlacius, myndlistarrýnir DV. Sú stærsta
var yfirlitssýning Errós í Hafnarhúsinu á
Listahátíð, geysilega vinsæl sýning, yfirgrips-
mikil og flott.
Af Flögðum og fögrum skinnum. Innfellda
myndin er af Hannesi Sigurðssyni.
„Við fórum í gegnum prentmiðlana og
bjuggum til lista yfir sýningar sem fréttir birt-
ust um,“ segir Áslaug, „Svo riíjuðum við þær
upp og veltum fyrir okkur hvar væri eitthvað
nýtt, hvað skaraði fram úr eða hvar listamað-
urinn hefði gert öðruvísi og betur en áður -
farið fram úr sjálfum sér. Hvað hefði verið
áhrifaríkast og óvæntast.“
Nefndarmenn voru ekki alltaf sammála og
oft var erfitt að komast að niðurstöðu, en
smám saman styttist listinn og að lokum voru
aðeins fimm nöfn eftir. Eftir þeim að dæma
voru framsæknustu sýningarsalirnir á síðast-
liðnu ári Gallerí Ingólfsstræti 8, Nýlistasafnið
og Ásmundarsalur við Freyjugötu og er þeim
óskað til hamingju með tilnefningamar.
í verðlaunanefnd DV í myndlist sátu með
Áslaugu Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur
og Elísa Björg Þorsteinsdóttir listfræðingur.
Tilnefningar til Menningarverðlauna DV
fyrir myndlist hljóta:
Guðrún Gxuinarsdóttir fyrir sýningu í Ás-
mundarsal en þar sýndi hún mjög finlega og
fallega vírskúlptúra eða þrívíðar teikningar.
Verk hennar eru alþjóðleg í hugsun um leið
og þau standa fóstum fótum í íslenskri hand-
verkshefð, þ.e. silfursmíði og hannyrðum.
Efnisval hennar er spennandi og hefur marg-
Guðrún Gunnarsdóttir.
víslegar vísanir út fyrir hefðbundinn textíl en
á því sviöi hefur Guðrún lengst af haldið sig.
Hannes Sigurðsson og íslenska menn-
ingarsamsteypan art.is fyrir Flögð og fógur
skinn, umfangsmikinn og fjölþættan menningar-
viðburð sem fram fór á Listahátíð í Reykjavík og
með styrk frá henni. Þar var fjallað um manns-
líkamann út frá ýmsum og oft óvæntum sjónar-
homum og auk myndlistarsýninga, kvikmynda-
sýninga, gjörninga, fyrirlestra og annarra uppá-
koma kom út vegleg bók sem var í senn sýning-
arskrá og fræðirit því auk listamannanna eiga
yfir fimmtíu fræðimenn þar greinar.
Ólafur Elíasson.
Níels Hafstein og Safnasafnið sem var
formlega opnað í Gamla þinghúsinu á Sval-
barðsströnd á árinu. Safnasafnið felur í sér út-
víkkun á safnahugtakinu þar sem það er ekki
safn muna eða listaverka heldur safn safna í
orðsins fyllstu merkingu. Alþýðulist af ýmsu
Níels Hafstein við Safnasafnið.
tagi á þar skjól, ekki síst æskulist (naíf list) en
söfn ástríðusafnara á öðra en listhlutum öðl-
ast þar einnig nýja ímynd í sambýlinu við
listasöfnin í safninu. Að auki er í Safnasafn-
inu rekið myndlistargallerí.
Ólafur Eliasson fyrir sýningar sinar á
Kjarvalsstöðum, Kambi og í Galleríi Ingólfs-
stræti 8. Ólafur er geysilega frjór og afkasta-
mikill listamaður og býr yfir sérstöku næmi
fyrir umhverfinu. í verkum hans birtist ný
landslagssýn sem þrátt fyrir tæknilegar for-
sendur og oft flókna framkvæmd er einfóld og
tær í grunninn. Verk hans eiga sér líka mjög
sterka samsvöran í umræðu dagsins og má ef
til vill segja að þau snúist öðram þræði um
„umhverfisáhrif listframkvæmda".
Sigurður Guð-
mundsson fyrir
sýningu í Galleríi
Ingólfsstræti 8 og
ekki síður gjöm-
inginn „Brún-
eygður jökull"
sem hann framdi
í Nýlistasafninu
um sama leyti.
Verk Sigurðar
eru gjaman hlut-
gerfingar tilfinn-
inga og mörg
hver varða þau
rætur og frjósemi,
fjölskyldubönd og
tengsl kynslóð-
anna. í gjörningn-
um í Nýlistasafninu fjallaði Sigurður um
þessa hluti af slíkri hlýju, einlægni og kímni,
án minnstu væmni eða hæðni, að hann hitti
áhorfendur beint í hjartastað.
Sigurður Guðmundsson
fremur gjörning í Nýlista-
safninu.
Tveir meistarar
Norðmaðurinn Jan Garbarek hefur ávallt
farið sínar eigin leiðir innan djasstónlistar.
Það era jafnvel áhöld um hvort tónlist hans
geti í öllum tilvikum kallast djass. Kannski
flokkast hún undir djass af því að um svo
ríkulega snarstefjun er oftast að ræða. En
ekki alltaf. Á Rites, sem er tveggja geisladiska
útgáfa, er Garbarek að flytja tónlist sem að
sumu leyti er framhald á því sem hann hefur
áöur fengist við en að sumu leyti ekki. Það er
mikil lýrik í músík hans eins og svo oft áður
og hér er að finna ákaflega vel samin, draum-
kennd og áhrifamikil verk sem jafnframt er
auðvelt að nálgast, flest hver.
Djass
Inyvi Þór Kormáksson
Tónlist Garbareks grípur hlustandann
strax sterkum tökum. Ekki er hún samt alveg
öll eftir galdramanninn norska. Eitt verk,
Malinye, er eftir Don Cherry og annað eftir
Jansug Kakhidze sem er stjómandi sinfóníu-
hljómsveitarinnar í Tiblisi og er það verk
sungið af höfundinum við undirleik hljóm-
sveitarinnar. Mjög sérstakt. Aðrir sem fram
koma á þessum hljóðritunum era bassaleikar-
inn Eberhard Weber og Marilyn Mazur sem
leikur á trommur, drengjakórinn Sölvgutt-
erne og enn fremur sér Bugge Wesseltoft um
hljóðgerfla og rafræna effekta ásamt leiðtog-
anum.
Fjölbreytt plata
Það telst alltaf viðburður þegar hinn frá-
bæri píanisti og tónskáld, Herbie Hancock,
sendir frá sér geislaplötu. Sú nýjasta er til-
einkuð tónskáldinu George Gershwin og eins
og svo oft áður fer Herbie ekki alveg hefð-
bundnar leiðir að viðfangsefninu. Til að
mynda eru hér lög eftir W. C. Handy, James
P. Johnson og Ellington sem aðstandendum
útgáfunnar finnst tilheyra veröld Gershwins.
Tvö verkanna, Píanókonsert í G dúr (annar
þáttur) og Lullaby eru flutt af Orpheus Cham-
ber Orchestra með djasspíanó í sólóhlutverki.
Chick Corea mætir í píanódúett og
Embracable You er sólóstykki foringjans.
Fjöldi frægra gesta hefur mætt til leiks;
Stevie Wonder syngur fonkútsetningu af St.
Louis Blues, Joni Mitchell syngur The Man I
Love, Terri Lyne Carrington trommar, James
Carter, Kenny Garrett og Wayne Shorter
Jan Garbarek. Verk hans eru draumkennd og
áhrifamikil.
biása í saxófóna og Eddie Henderson í
trompet og fleiri mætti telja. Niðurstaðan er
afar fjölbreytileg geislaplata. Sumir mundu ef-
laust segja hana ósamstæða. En þannig er það
stundum hjá meistara Hancock. Ekki eru all-
ir á eitt sáttir. Snilli hans sem píanista og út-
setjara er þó óumdeilanleg.
Jan Garbarek: Rites. ECM 1998
Herbie Hancock: Gershwin's World.
Polygram 1998
PS
Frú Emilía í Rússunum
Þegar Guðjón Pedersen leik-
stjóri var í viðtali hér fyrir helgi
var hann spurður hvernig
gamla leikhúsinu hans, Frú
Emelíu, liði. Sagði hann að
frúnni liði vel þó að hún hefði
hægt um sig og væri um þessar
mundir að skoða leikgerðir sem
hún hefði aflað sér af nokkrum
rússneskum snilldarverkum, Glæpi og
refsingu Dostojevskís, Meistaranum og
I Margaritu eftir Búlgakov og sögum
1 Tsjekovs. Spennandi verður að frétta hvað
| frúin ákveður.
Staðreyndir skemmtilegri
en skáldskapur
I grein í Times Literary Supplement frá
5. feb. ræðir Katherine Duncan-Jones tvær
nýjar sögulegar kvikmyndir, Elizabeth og
Shakespeare in Love. Myndirnar eiga
margt sameiginlegt, segir hún; þær gefa
báðar íburðarmikla og gamansama mynd
af tíma Elísabetar I. Englandsdrottningar,
aðalkvenhlutverkin era í báðum myndum
| í höndum kvenna sem era ekki breskar
I (Cate Blanchett er áströlsk, Gwyneth Pal-
Itrow er bandarísk) og ástmaður beggja er
leikinn af Joseph Fiennes. En það sem
mestu skiptir er að handritshöfundar
beggja mynda hafa ákveðið að henda stað-
| reyndunum og setja skáldskap í staðinn og
1 finnst Duncan-Jones kvikmyndin um
Shakespeare komast mun betur frá þeirri
1 ákvörðun en Elizabeth.
Til dæmis era litríkar frásagnir til af
heimsóknum Tómasar Seymore til Elísa-
| betar þegar hún var 14 ára, kossa þeirra
og ástríðufullt kelerí. Meðal annars segir
hann frá því að einu sinni hafi hann
„skorið kjólinn hennar í hundrað búta“
meðan stjúpa hennar, Catherine Parr, hélt
“ henni kyrri. Hefði þessi sena fallið vel að
áhuga kvikmyndarinnar á aö klæða sig úr
og í. Annað atriöi er einkennilegur dauð-
1 dagi Amy Robsart áriö 1560 þegar hún féll
niður stiga og hálsbrotnaði „án þess að
;; hettan á höfði hennar haggaðist" eins og
segir í samtímaheimildum. Á nánast sömu
stundu sagöi Elísabet við spánska sendi-
; herrann þar sem þau vora á veiöum að
Amy, sem var eiginkona ástmanns drottn-
ingar, Dudleys lávarðs, „væri dauð - eða
| svo gott sem“. Þarna hefði kvikmynd get-
að klippt smart á milli orða drottningar og
dauða Amy.
Ekki vottur af
samkynhneigð
g Duncan-Jones finnst Elísabet kvik-
! myndarinnar allt of „norrnaT miðað við
heimildir um drottninguna sem átti væg-
ast sagt hrikalega bemsku og unglingsár,
og Shakespeare finnst henni líka sér-
kennilega „normal" miðað við heimildir.
Handritið að Shakespeare in Love er
skrifað af Tom Stopp-
ard upp úr gömlu sjón-
; varpsleikriti eftir Marc
i Norman. Kannski er
fátt vitað um Shakespe-
■ are, segir Duncan-Jo-
nes, en tvennt vitum
við þó með vissu um
hann árið 1593 þegar
myndin á að gerast, og
hvora tveggja er sleppt
í kvikmyndinni. Annað
!' er að hann hafði þá ver-
ið kvæntur maður í tíu ár og átti böm;
hitt er að þá gaf hann út fyrsta stóra verk-
| ið sitt, Venus og Adonis, og tileinkaði það
jarlinum af Southampton. Sama manni
játaði hann „ódauðlega ást sína“ árið eftir.
Ef Shakespeare varð ástfanginn árið
1593 benda samtímaheimildir sem sagt til
þess að hann hafi orðið ástfanginn af ung-
um jarli, ekki imgri stúlku!
Mjög bætir úr skák, segir Duncan-Jo-
nes, að kvikmyndin tekur efni sitt aldrei
mjög alvarlega. Reyndar er aðalviðfangs-
efni hennar ekki ástin heldm- leikhúsið og
aidrei hefur bíómynd gert meira fyrir lif-
andi leikhús. Þessi mynd ætti ekki að
virka en hún gerir það og fólk á eftir að
sjá hana aftur og aftur og aftur .. .
Hitt er svo með ólíkindum að Katherine
Duncan-Jones finnst Joseph Fiennes „ein-
kennilega apalegur" í útliti! Hvað finnst
ykkur (sjá mynd)?