Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.1999, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR 18. FEBRÚAR 1999
Hjón á Selfossi segja mikinn mun á að byggja í verbólgunni fyrir 20 árum og nú:
50 þúsund króna
lán fór í tæpa milljón
„Við byrjuðum að byggja einbýl-
ishús hér á Selfossi 1979. Um ári síð-
ar, þegar við tókum húsnæðislán,
var verðbólgan virkilega að komast
á skrið. Þessi lán sem við fengum,
þrír 27 þúsund króna skammtar,
urðu eins og dropi í hafið. Maður
varð að hafa alla anga úti til að ná
í peninga. Þetta voru eilífar redd-
ingar sem kostuðu náttúrlega mikla
peninga. Við tókum t.d. 50.000
króna lífeyrissjóðslán 1981. Vegna
verðbólgunnar hækkaði höfuðstóll-
inn stöðugt. Loks þegar lánið byrj-
aði að greiðast niður var skuldin
komin í um 900.000 krónur. Og það
þótt við stæðum alltaf í skilum. Við
greiddum varla annað en vexti og
verðbætur. Nú um áramótin, þegar
við greiddum lánið upp, voru eftir-
stöðvarnar um 300 þúsund krón-
ur. Þetta er minnisvarði um
tíma þegar allt fór úr
böndunum
og fjöldi
með 8,25% vöxtum til 7 ára. Sé verð-
bólgan 10% kostar þessi eina millj-
ón mun meira eða 1.294.650 krónur.
Á 7 árum er kostnaðurinn orðinn
hærri en höfuðstóllinn í upphafl.
Verðbólguspár gera ráð fyrir um
2,5% verðbólgu á þessu ári. En þeg-
ar Sigurður og Jóna byggðu forðum
fór verðbólgan langleiðina í 100%.
Velviljaðra umhverfi
„Fjárhagsumhverfi er annað og
betra en var fyrir 20 árum. Þá var
eins og maður væri að biðja um
ölmusu og var sífellt að redda fyrir
horn með tilheyrandi kostnaði. í
dag gengur ekki einungis betur að
fá lán þar sem bank-
húsbréfalán.
Þrælagaleiða
„Þegar horft er til baka geta ör-
ugglega margir sagt svipaða sögu og
við. Börnin voru þrjú og við unnum
bæði mjög langan vinnudag. Það
var reynt að komast í aukavinnu og
uppgrip út mn allt. Þetta var ein-
faldlega erfitt og reyndi mjög á þol-
rifin í manni. En okkur tókst sem
betur fer að komast standandi í
gegn um þessi ósköp. Hins vegar
má segja að við höfum lagt bæði sál
og líkama í húsið. Þetta
var sann-
stöðugleiki sem ríkt hefur undan-
farinn áratug haldist. Það yrði áfall
ef ungt fólk sem er að byija búskap
lenti í hremmingum eins og þau og
þeirra kynslóð.
Sigurður segir að auk stöðugleik-
ans hafi þjónusta bankanna haft sitt
að segja til að létta þeim líflð.
„Við fórum í greiðsluþjónustu hjá
bankanum okkar fyrir um fjórum
árum og sú ákvörðun skipti sköp-
um. Það voru alltaf einhverjir gaml-
ir draugar úr fortíðinni á eftir
* • í, • » ■ ■ ♦-•. V® ' * ú# *'■* ....
.. »•* f ■ ..
hjónín Jóna Ingvarsdóttir og Slgurður Grímsson.
fólks gafst hreinlega upp,“ segja
hjónin Jóna Ingvarsdóttir og Sig-
urður Grímsson á Selfossi.
Eins og dagur
og nótt
Þau hjón seldu nýverið húsið sem
þau réðust í byggingu á fyrir 20
árum. Þau keyptu 28 hektara land-
skika rétt utan við bæinn og hafa
nú reist þar nýtt hús. Að auki eru
þau að byggja hesthús. Þau segja
muninn á fjárhagslið þessara hús-
bygginga vera eins og muninn á
degi og nóttu.
Flestir sem fjárfest hafa í íbúðar-
húsnæði eða byggt á sl.10 árum
þekkja varla verðbólgu, sjá eftir-
stöðvar lána sinna minnka með
hverri afborgun. Þeir sem eru milli
fertugs og fimmtugs og eldri þekkja
hins vegar vel til verðbólgunnar og
áhrifa hennar. Svo er einmitt um
Jónu og Sigurð.
Dýrt spaug
Til að sýna fram á áhrif verð-
bólgu má taka dæmi af einnar millj-
óna króna verðtryggðu bankaláni
amir keppast bein-
línis um að lána
manni heldur er
lántökuferlið mun
einfaldara. Svo fær
maður ráögjöf að
auki. Þetta er mun
velviljaðra um-
hverfi en áður og
það er hægt að gera
áætlanir sem
standast. Það var
mjög erfitt á tímum
óðaverðbólgu.“
Jóna og Sigurður
segja að vissulega
byrji þau ekki með
tvær hendur tómar
nú eins og fyrir 20
árum. En þó
skuldastaðan
breytist ekki mikið
við nýju fram-
kvæmdimar er
greiðslubyrðin
hins vegar minni
en hún var fyrir
hálfu ári. Enda
skulda þau nær
einungis
Að skulda milljón
í verðbólgu
1.000.000 kr. til 7 ára á 8,25% vöxtum
miðað við mismunandi vedbólgu.
Allar upphæöir í krónum
Afborgun + vextir + greiöslugjald
Visitöluhækkun
Alis
2.258.450
427.653
Alls
1.527.198
Flísfatnaður-
inn finn
Fatnaður úr gerviefninu flís
(fleece) hefur að miklu
leyti tekið þann sess sem
ullarfatnaður hafði áður til
að klæða af sér vetrarkuld-
ann. Flísfatnaður hefur
þann kost fram yfir ullina aö
flytja svitann frá líkamanum hjá
þeim sem reyna á sig úti í kuld-
um. Þannig slær síður að þeim fl-
ísklæddu en þeim sem klæðast
annars konar skjólfatnaði.
Danska neytendastofnunin hef-
ur kannað níu tegundir af fLls-
peysum og hvemig þær halda
kölluð þrælaga-
leiða og kostaði
mikla þrautseigju
að komast af, eins
og reyndar marg-
ir fleiri geta stað-
fest. í dag er mun
hins vegar mun
léttara að ráðast í
húsbyggingar,
þ.e. ef fólk sníður
sér stakk eftir
vexti. Ekki síst
með tilkomu fjöl-
breyttari lána-
möguleika eins
og þeirra sem
kynntir hafa ver-
ið undanfarna
daga. Áður börð-
ust menn bæði í
bökkum og í
bönkum."
Greiðslu-
þjónusta
Jóna og Sigurður
segjast vona að sá
með greiðsluþjónustunni voru þeir
úr sögunni. Þessi þjónusta er algjör
bylting þar sem heild-
arútgjöldum ársins er
jafnað niður á mánuð-
ina og bankinn tekur á
sig sveiflumar. Þegar
við byggðum í fyrra
skiptið var greiðslu-
þjónusta ekki til og
fjármálin einkenndust
af reddingum og barn-
ingi. En það verður ða
hafa í huga að
greiðsluþjónustan dug-
ar skammt ef ástandið
verður eins og það var
á árunum 198-1985. Þá
rjúka allar áætlanir út
um gluggann. Þess
vegna fer um mann
smáhrollur þegar talað
er um hættuna á að
verðbólgan fari aftur
af stað,“ segja Jóna og
Sigurður.
-hlh
Ódýrari
tækin
betri
Dýrustu tækin eru ekki endi-
lega þau bestu. Tækjaprófunar-
deild dönsku neytendastofhunar-
innar hefur prófað 19 gerðir af
hárþurrkum og 10 gerðir krullu-
jáma. Þau tækjanna sem reynd-
ust best vora í ódýr-
ari kantinum.
Dýrasta hár-
þurrkan reynd-
ist duga verst
af þeim sem
prófaöar voru
til þess að
þurrka hárið.
Svipað kom í ljós
varðandi krullujám-
in. Krullujárn sem kostaði
um eitt þúsund ísl. krónur
reyndist duga jafnvel og kmllu-
jám sem kostaði þrjú þúsund
kall.
Mörg af þessum tækjum í dýr-
ari kantinum eru seld með margs
konar fylgihlutum. Mikið af þeim
reyndist óþarft og jafnvel hindra
að hægt væri að þurrka og krulla
hárið sómasamlega.
Tau-
þurrkarar
Samanburðarrannsókn dönsku
neytendastofnunarinnar á
tauþurrkurum á markaði í Dan-
mörku, sem eru að mestu af sömu
tegundum og fást hér á landi,
leiðir I fjós að bestu þurrkaramir
em þeir miðlungsdýra. Dýrasti
þurrkarinn, sem prófaður var,
kostaði um 68 þúsund ísl. krónur
en sá ódýrasti um 24 þúsund
krónur. Sá besti kostaði tæpar 46
þúsund krónur.
Tauþurrkarar era mjög orku-
frek heimilistæki og því fremur
dýrir í rekstri. Danir reikna með
að hver notkun kosti um 50 krón-
ur. í ljósi lægra orkuverðs hér á
landi má gera ráð fyrir þvi að
hver notkun á tauþurrkara hér
kosti um 40 krónur. Ef við gefúm
okkur það að þvegið sé þrisvar í
viku þá notar þurrkarinn raf-
magn fyrir um 6.200 krónur á ári.
Búnaðarbankinn með góða afkomu:
Hlutabréfin
lækkuðu samt
kostum sínum
og lögun við notkun og
við þvotta. Niöurstaðan er sú að
þessi fatnaður reyndist í engu
tapa upphaflegri lögun, né ein-
angrunargildi sínu við mikla
notkun og endurtekna þvotta.
Einn galla hefur hann þó, að vera
mjög eldfimur.
Hlutabréf í Búnaðarbankan-
um lækkuðu um 5% í gær á
Verðbréfaþingi enda þótt
nýbirtir ársreikningar síð-
asta árs sýni mjög góða
afkomu bankans.
í Ijósi gríðarlegrar
þátttöku almennings í
hlutabréfaútboði bankans
á síðasta ári má gera ráð
fyrir því að mörgum leiki for-
vitni á þvi að vita að hagnaður
bankans nam 649 milljónum eftir
skatta fyrir árið 1998. Mesta
aukning rekstrartekna vai-
vegna gengishagnaðar af
fjármálastarfsemi, en tvö-
fóldun varð á þeim tekj-
um. Arðsemi bankans
var um 11% á árinu, en
framlag í afskriftareikn-
ing var aukið töluvert
milli ára til að auka vara-
sjóð bankans til mögra ár-
anna.
-SÁ
Æfinga-
gallarnir
hlupu
Neytendasamtökin í Dan-
mörku hafa kannað hversu vel
íþróttagallar halda upphaflegri
lögun í þvotti. Kannaðar vora sex
tegundir slíkra galla sem kostuðu
á verðbilinu 1.500-4.500 ísl. kr. í
ljós kom að aðeins ein tegundin
hélt nokkum veginn upphaflegri
lögun eftir 10 þvotta. Hinir hlupu
allir og tveir þeirra svo mjög að
eigendurnir komust ekki með
nokkra móti í þá.
-SÁ