Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1999, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 1. MARS 1999
Fijálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvrítst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Stofnanir gamalla tíma
í dag munu margir fagna því að tíu ár eru frá því að
áfengur bjór var leyfður hér á landi en aðrir syrgja gamla
tíma þegar reynt var að hafa vit fyrir landsmönnum. Vígi
forræðishyggjunnar hafa verið að falla eitt af öðru undan-
farin ár þó mörgum finnist seint ganga.
Aukið frelsi í áfengismálum landsmanna hefur kallað
fram fjölbreytileika mannlífsins, kryddað menninguna
með ótal veitingahúsum, krám og skemmtistöðum. Fjöl-
breytileg flóra í stað fábreytileikans hefur öðru fremur
aukið styrk og þor ferðaþjónustunnar sem er hin nýja stór-
iðja okkar íslendinga. Næsta skref er að leggja niður
Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins sem er nátttröll i nú-
tímalegu umhverfi sem krefst fyrst og fremst frelsis til
orðs og æðis.
Það hefur alltaf verið erfitt að skýra út fyrir erlendum
gestum hvers vegna áfengur bjór var bannaður til skamms
tíma en sterkir drykkir leyfðir. Skilningur gestanna á bjór-
banni er svipaður og skilningur þeirra sem nú eru að vaxa
úr grasi og þekkja ekki annað en frjálsræði og fjölbreytni
á bylgjum ljósvakans. Nær útilokað er að útskýra fyrir
ungu fólki að hatrömm pólitísk átök hafi verið um það
hvort afnema ætti einkarétt ríkisins á rekstri ljósvaka-
miðla. Ungt fólk, sem er orðið vant frelsinu og fjölbreyti-
leika þess, á erfitt með að skynja að þurft hafi áralanga
baráttu nokkurra einstaklinga til að brjóta niður ríkisein-
okun. Einhverjir sjálfskipaðir menningarvitar láta þessa
þróun fara í taugarnar á sér en neytendur virðast sáttir,
enda geta flestir fundið eitthvað við sitt hæfi.
Líkt og ÁTVR hefur Rikisútvarpið dagað uppi í örri þró-
un á sviði fjölmiðlunar. Þetta virðast margir starfsmenn
stofnunarinnar skynja og leita flóttaleiða í faðm einkafyr-
irtækja. En í stað þess að leita leiða til breytinga standa
vinir og vandamenn Ríkisútvarpsins saman og reyna að
telja landsmönnum trú um að engu megi breyta, nema þá
að leggja stjórn stofnunarinnar - útvarpsráð - niður. Eng-
um dettur í hug að uppdráttarsýkin sé innbyggð í úrelt
stjórnskipulag og eignarhald. Vinir og vandamenn Ríkisút-
varpsins mega ekki heyra á það minnst að hugsanleg leið
út úr ógöngunum sé að breyta fyrirtækinu í hlutafélag.
Það gengur landráðum næst að leggja til að landsmönnum
- sem á hátíðarstundum eru sagðir eigendur útvarps allra
landsmanna - verði seld hlutabréf í fyrirtækinu.
Fyrir utan að vera steingervingar i nútima samfélagi
eiga ÁTVR og Ríkisútvarpið annað sameiginlegt: yfirmenn
þessara stofnana hafa vilja til þess að breyta þeim - leggja
niður eða selja. Geir H. Haarde fjármálaráðherra hefur alla
tíð verið andvígur einokun ríkisins á sölu áfengra drykkja,
líkt og forveri hans, Friðrik Sophusson. Björn Bjarnason
menntamálaráðherra hefur margsinnis sagt og gefið i skyn
að breyta verði stjórnkerfi Ríkisútvarpsins, þó ekki gangi
hann lengra í átt að einkavæðingu. Ráðherrarnir hafa hins
vegar ekki haft það pólitíska bakland sem nauðsynlegt er
til að ná fram skynsamlegum breytingum, hvorki meðal
eigin samherja né samstarfsmanna í Framsóknarflokkn-
um. Að vísu kann Björn Bjarnason að fá nýjan samherja
þegar Árni Gunnarsson, formaður Sambands ungra fram-
sóknarmanna, tekur sæti á Alþingi eftir kosningar, en
Árni hefur lýst því yfir að til greina komi að breyta Ríkis-
útvarpinu í almenningshlutafélag „þar sem útvarpið yrði
fært þjóðinni að gjöf að hluta eða öllu leyti með því að
senda hlutabréfm heim til landsmanna“. Það væri ekki
ónýtt fyrir ungan stjórnmálamann að eiga þátt i því að
leiða steingerving inn í nýja öld.
Óli Björn Kárason
,Hvað er það þá sem ræður afstöðu kjósenda í alþingiskosningum?" spyr greinarhöfundur.
Áleitin þversögn
væng þessara flokka og
vísast í verulegum
mæli tekjustofn þeirra.
Hræðslan við
þjóðaratkvæði
Þetta veit þorri þjóðar-
innar og gengur eiað-
síður til kosninga
fjórða hvert ár og kýs
yfir sig flokkana sem
staðfastlega sniðganga
vilja hennar í afdrifa-
ríkum málum. Það er
áreiðanlega engin til-
viljun að það ákvæði
stjómarskrárinnar sem
heimilar þjóðaratkvæði
þegar mikið liggur við
skuldi aldrei hafa kom-
ið til framkvæmda.
------------------
„íslendingar láta augljóslega
stjórnast af auglýsingaskrumi
og tískuduttlungum, en auðvitaö
öðru fremur af fjölmiðlum sem
eru undantekningarlítið hallir
undir ráðandi öfl og láta fá tæki-
færi ónotuð til að hygla þeim.“
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
rithöfundur
Samkvæmt skoð-
anakönnunum á
undanfórnum miss-
erum eiga stjórnar-
flokkarnir vísan
stuðning verulegs
hluta landsmanna, í
sumum könnunum
60-70% þeirra. Á
sama tima hafa
stjórnvöld purkun-
arlaust virt að
vettugi vilja meiri-
hluta þjóðarinnar í
mörgum veigamikl-
um málum, svosem
gjafakvótamálinu,
umhverfis- og orku-
málum, velferðar-
málum, verndun
hálendisins og auð-
lindamálum. Þess-
ari áleitnu þversögn
er óneitanlega erfitt
að koma heim og
saman við heilbrigt
hyggjuvit, enda
mála sannast að
þorri landsmanna
láti margt annað en
skynsemi ráða at-
kvæði sínu á kjör-
degi.
íslendingar hafa
lungann úr lýðveld-
istímanum húið við ríkisstjórnir
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks sem í grófum dráttum hafa
mótað samfélagsgerðina og tryggt
forræði þeirra afla sem í reynd
ráða lögum og lofum í landinu.
„Kerfið“, sem ungliðar beggja
flokka eru stundum að formæla og
heimta afnumið, er að verulegu
leyti skapað af sömu flokkum og
hefur þanist út undir handarjaðri
þeirra. Spiilingin sem grasserar á
við og dreif í efri lögum þjóðfélags-
ins er sömuleiðis undir verndar-
Þjóðaratkvæði gæti orðið al-
ræmdu flokksræði skeinuhætt,
enda hefur sýnt sig í forsetakosn-
ingum alltfrá 1952 að frambjóðend-
ur eða skjólstæðingar ráðandi
flokka hafa ævinlega lotið í lægra
haldi fyrir frambjóðendum sem
voru óháðir eða úr röðum stjórn-
arandstæðinga.
Hvað er það þá sem ræður af-
stöðu kjósenda i alþingiskosning-
um? Geta má sér til um ýmsar og
ólíkar orsakir. Ein gæti verið sam-
setning og staðsetning þjóðarinn-
ar. Bændasamfélög eru ævinlega
afturhaldssöm einsog saga íslend-
inga er órækastur vottur um. Við
erum tiltölulega nýkomnir á möl-
ina og tengslin við fortíðina ákaf-
lega sterk. Við erum líka eyþjóð og
eyjarskeggjar eru yfirleitt þekktir
fyrir ihaldssemi. Sundrungin á
vinstrivæng stjórnmálanna, eink-
anlega kiofning Alþýðuflokksins
1930, 1938 og 1956, á vafalaust
drjúgan þátt í því furðufyrirbæri
að hann skuli lengstaf hafa verið
minnsti flokkur landsins en sam-
bærilegir flokkar eru stærstu eða
næststærstu flokkar í nálega öll-
um löndum Evrópu. ítök íhaldsafl-
anna í íslenskri verkalýðshreyf-
ingu hafa lengi verið undrunar-
efni víða um lönd, enda fordæmis-
laus annarstaðar.
Vanþroski og vanþróun
Af ofansögðu má draga þá álykt-
un að i pólitískum efnum séu ís-
lendingar hlálega vanþroskaðir
og meinlega vanþróaðir félags-
lega. Lýsandi dæmi um það er að
miðilsfundir eru margfalt betur
sóttir en fundir í stéttarfélögum!
íslendingar láta augljóslega
stjórnast af auglýsingaskrumi og
tískuduttlungum, en auðvitað
öðru fremur af fjölmiðlum sem
eru undantekningarlítið hallir
undir ráðandi öfl og láta fá tæki-
færi ónotuð til að hygla þeim.
Af einhverjum ástæðum virðist
trúin á „sterka menn“ vera rótgró-
in hérlendis og er eitt af ískyggi-
legum heilkennum óburðugs og
hnignandi lýðræðis. Þegar alræð-
ishneigð, frekja og kjaftháttur
pólitískra liðsodda teljast vera
„góður pólitískur stíll“, en málefn-
in hverfa í skugga persónudýrkun-
ar, þá má vissulega fara að huga
að líkklæðum lýðræðisins.
Sigurður A. Magnússon
Skoðanir annarra
Svindl í tryggingakerfinu
„Læknar virðast almennt mjög viljugir að fylla út
umsóknareyðublöð um örorkubætur fyrir skjólstæð-
inga sína ... Þá sýnist vera mjög ófullkomið eftirlit
með því hvort hagur bótaþega hafi vænkast... Eftir-
litsleysi íslenskra stjórnvalda með svindli í trygg-
ingakerfinu virkar auðvitað sem hvatning fyrir
menn að taka lög og reglur mátulega hátíðlega. Og
náttúrlega fer það svo að sá sem horfir uppá næsta
mann svindla átölulaust árum saman hugsar með
sér að hann sé að láta hafa sig að flfli að taka ekki
þátt í leiknum líka ... Svindl hefur í för með sér fórn-
arlömb. Og svindl i tryggingakerfinu bitnar auðvit-
að á endanum á þeim sem síst skyldi.“
Jakob F. Ásgeirsson i Mbi. 25. febr.
Skuldahvörf
„Ef þeir forystusauðir Alþýðubandalagsins sem
stofnuðu til óviðráðanlegra skulda og hafa notið
framlags til flokksins með ýmsum hætti, geta kastað
öllum skuldum á bak við sig, eins og Jesú syndum
þeirra sem forklárast til nýrrar trúar, ætti Margrét
Frímannsdóttir að geta það líka. Hún segir sig ein-
faldlega úr Alþýðubandalaginu eins og hinir, sem
færa sig um set í grænt framboð, suður á Álftanes, í
Framsóknarflokkinn eða til Winnipeg ... í viðskipta-
lifinu tíðkast sú aðferð að skipta um kennitölur þeg-
ar fyrirtæki ganga illa ... Margréti ætti ekki að vera
vandara en öðrum stjórnmálaforingjum allaballa að
skipta um flokk, embætti og kennitölu."
Oddur Ólafsson í Degi 26. febr.
ESB og ísland
„Sjálfstæðisbarátta íslendinga má teljast hafin,
þegar Danakonungur afsalaði sér einveldi 1848M9.
Einmitt þá ritaði Jón Sigurðsson Hugvekju til ís-
lendinga og birti í Nýjum félagsritum. Aðalinntakið
var, að íslendingar hefðu viðurkennt veldi hinna
einvöldu konunga, en ekki veldi Dana eða nokkurr-
ar annarrar þjóðar ... Þegar litið er til þessarar bar-
áttu og þrautseigju íslendinga í vöm og sókn, má
teljast furðulegt, ef áhugi er meðal landsmanna, eft-
ir 55 ára lýðveldi, að afsala sér fullveldi með inn-
göngu í ESB.“
Magni Guðmundsson í Mbl. 26. febr.