Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1999, Blaðsíða 24

32
MÁNUDAGUR 1. MARS 1999
Súr mjólk í
brjóstunum
Nýbakaðar mæður sem hafa
í hyggju að gefa bömum sínum
mjólk eftir hinum náttúralegu
leiðum ættu að varast of mikla
líkamlega áreynslu á meðan
þær hafa bömin á brjósti. Erfið
líkamsrækt hefur nefnilega í
för með sér að mjólkursýru-
innihald móðurmjólkurinnar
eykst til muna.
Þannig hljóða niðurstöður
vísindamanna við háskólann í
New Hampshire.
Afleiðingarnar era þær, að
þvi er fram kemur í tímaritinu
New Scientist, að hætta er á að
bömin fúlsi við móðurmjólk-
inni. Konum með böm á brjósti
er því ráðlagt að fara ekki of
geyst í líkamsrækt.
Sveskjurnar eru
langbestar
Sveskjur eru til fleira gagn-
'M legar en að losa um stíflur.
Rannsókn vísindamanna við
Tuftsháskóla í Bandaríkjunum
hafa leitt í ljós að þær kunna
að vera hin besta vöm gegn
krabbameini og hjartasjúkdóm-
um.
Spínat mætti aftur á móti
kalla andans fæði þar sem það
virðist geta komið i veg fyrir
minnistap og alszheimer.
Vísindamennirnir við Tufts
hafa þróað próf sem segir fyrir
um hversu mikið andoxunar-
efni er að finna í hinum ýmsu
tegundum ávaxta og grænmet-
is. Sveskjur era með meira af
andoxunarefnum en nokkur
■> annar ávöxtur eða grænmeti.
Þar á eftir koma rúsínur, blá-
ber og brómber. Svo eru það
grænkál, jarðarber og spínat.
Þarf frekari vitnanna við?
Gamli góði sveskjugrauturinn
er ekki svo galinn eftir allt
saman.
El Nino erfiður
suður-afrískum
hrossum
Breskir vísindamenn hafa
uppgötvað tengsl milli veður-
j fyrirbærisins E1 Nino og ban-
vænnar farsóttar í hrossum í
Suður-Afríku.
Loftslagsbreytingar af völd-
um E1 Nino leiða til mikillar
fjölgunar bitmýs sem breiðir út
afrísku hrossasóttina sem svo
er kölluð.
í grein í tímaritinu Nature
vara vísindamennirnir við því
að aukin tíðni E1 Nino fyrir-
bærisins, sem lýsir sér í hlýn-
andi sjó í Kyrrahafinu, gæti
haft í för með sér aukningu
annarra sjúkdóma sem fljúg-
andi skorkvikindi bera með
sér, þar á meðal sjúkdóma sem
leggjast á mennina.
Vísindamenirnir skoðuðu
heimildir um hrossasóttina allt
aftur til ársins 1803 og komust
að því að þrettán faraldrar af
hrossasóttinni af fjórtán urðu á
sama tíína og E1 Nino.
Foreldrar eru ekkert svo galnir
þegar þeir gorta sig af því að sex mán-
aða gömul böm þeirra séu farin að
tala. Ný rannsókn í tímaritinu
Psychological Science sýnir fram á að
svo ung börn geta ekki aðeins
babblað „mamma“ og „pabbi“, heldur
virðast þau skilja hvað þessi orð
þýða.
Þau Ruth Tincoff og Peter Jusczyk
við Johns Hopkins háskóla í
Baltimore segja hins vegar að allt hjal
hjá yngri bömum sé bara hjal og ekk-
ert meira.
„Engum hefur tekist að sýna fram
á böm innan við sex mánaða aldur
geti tengt saman hljóð og ákveðna
merkingu," segir sálfræðiprófessor-
inn Jusczyk.
Hingað til hefur almennt verið álit-
ið að böm næðu ekki þessum áfanga
svona ung.
„Flestar fyrri rannsóknir á skiln-
ingi bentu til að böm væru orðin átta
til tíu mánaða gömul þegar þau færu
að setja merkimiða á ákveðna hluti,“
segir prófessorinn.
Jusczyk hafði komist að því áður
að börn geta bmgðist við eigin nafni
þegar þau eru orðin Qögurra og hálfs
mánaðar gömul. Hann segir þó að
börnin skilji ekki.
„Rétt eins og barn mundi bregðast
við kveðjunni „halló" án þess að
skilja hvað hún þýðir,“ segir Jusczyk.
Tuttugu og fjögur sex mánaða göm-
ul börn tóku þátt í rannsókn
Jusczyks og félaga. Börnin voru látin
sitja í fangi annars foreldrisins og
horfa á myndband á tveimur sjón-
varpsskjám þar sem sýndar voru að-
skildar myndir af móðurinni annars
vegar og fóðurnum hins vegar. Þegar
raddgervill sagði orðin „rnamma" eða
Börn skilja það sem við þau er sagt fyrr en talið hefur verið tii þessa.
„pabbi“ fylgdust vísindamennirnir myndina af viðkomandi foreldri.
með því hversu lengi bömin horfðu á Bömin horfðu fyrst á foreldrið
Ekkert að óttast:
Miður aldur getur verið upp-
spretta mikillar lífsfyllingar
Margir horfa með nokkrum kvíða
til þess að verða miðaldra, þegar
heilsunni fer að hraka og uppsöfnuð
óánægja brýst fram. Ný rannsókn
bendir hins vegar til að þetta aldur-
skeið getur líka verið tími mikillar
ánægju og hamingju. Miður aldur
er hér skilgreindur sem aldurinn
milli 40 og 60 ára.
„Fólki á miðjum aldri líður betur
likamlega, tilfinningalega og and-
lega en hingað til hefur verið talið,“
segir Orville Gilbert Brim. Hann
stjórnaði rannsókninni sem gerð
var á vegum MacArthur stofnunar-
innar.
„Miður aldur er góður tími. Fólki
líður vel í hjónabandinu, það er
ánægt með börnin sín og það finnur
fyrir öryggi í vinnunni," segir hann.
Könnunin, sem var gerð sím- og
bréfleiðis, var gerð síðastliðin tíu ár
og náði til 7.800 fullorðinna einstak-
linga á aldrinum 25 til 74 ára. í ljós
kom að 70 prósent þátttakenda lýstu
heilsu sinni sem mjög góðri. Flestir
þeirra miðaldra sem spurðir voru
sögðu að það væri undir þeim sjálf-
um komið að viðhalda góðri heilsu.
Margir miðaldra þátttakendanna
litu svo á sem hjónabönd þeirra
væra traust og tiltölulega hamingju-
söm. Konurnar voru ekki eins bjart-
sýnar og ánægðar með sambandið
við makann en karlarnir. Engu að
síður sögðu 72 prósent að hjóna-
bandið væri gott eða mjög gott og
níu af hverjum tíu töldu ólíklegt að
upp úr slitnaði.
Ekki þurfa miðaldra, eða tilvon-
andi miðaldra, að hafa áhyggjur af
þverrandi kynlífi. Að minnsta kosti
ekki allir. Þátttakendur í könnun-
inni sem vora undir þrítugu sögð-
ust hafa kynmök um það bil einu
sinni í viku og þeir sem voru komn-
ir yfir sjötugt aðeins einu sinni í
mánuði. Hins vegar reyndust sumir
miðaldra stunda kynlíf oftar en
miklu yngra fólk.
Mjög fáar konur lýstu breytinga-
skeiðinu sem erfiðleikatímabili og
helmingur kvenna á sextugsaldri
sagðist ekki finna fyrir neinum ein-
kennum. Fjórðungur kvennanna
sagðist fá hitakóf einu sinni í viku
eða oftar og þrettán prósent á hverj-
um degi.
Sum sé, miður aldur er ekkert til
að kvíða fyrir.
sem nefnt var oftar en búast mætti
við ef tilviljun réði ferðinni. Það
bendir því til að þau skilji að
„pabbi“ eigi við föðurinn og
„mamma“ við móðurina.
Visindamennirnir gerðu síðan
tilraun með annan hóp sex mán-
aða gamalla barna til að ganga úr
skugga um að litlu krílin settu
ekki mömmumerkimiðann á allar
konur. Nýi hópurinn fékk að sjá
myndbandið af foreldrum barn-
anna úr fyrri hópnum og reyndist
hann ekki tengja orðin „mamrna"
og „pabbi“ við neinn sem þar sást.
„Við uppgötvuðum að börnin
segja nákvæmlega til um
„mömmu" og „pabba“. í eyrum
þeirra þýða þessi orð „mamma
mín“ og „pabbi minn“. Við sex
mánaða aldurinn eiga þessi orð
ekki við hvem sem er,“ segir Pet-
er Jusczyk.
Tómatar öflugur
andstæðingur
krabbameinsins
Tómatar eru mikil heilsubót.
Bandarískur vísindamaður tel-
ur víst að þeir séu einhver besta
fáanlega vörnin gegn krabba-
meini, hvort sem þeir era fersk-
ir eða niðursoðnir í tómatsósu
og þvíumlíkt.
Edward Giovannucci við
heilsugæsluskor Harvard há-
skóla fór yfir 72 rannsóknir og
leiddi sú yfirferð í ljós að þeim
mun meira sem menn borðuðu
af tómötum eða tómatvörum
þeim mun minni líkur vora á að
þeir fengju krabbamein af ýms-
um tegundum.
Leyndarmálið liggur hugsan-
lega í lýkópeninu, efninu sem
gerir tómatana rauða.
„Yfirgnæfandi vísbendingar
era um að þeir sem borða mikið
af grænmeti og ávöxtum eigi
síður á hættu að fá ýmsar teg-
undir krabbameins," segir
Giovannucci í grein í tímariti
bandarísku krabbameinsstofn-
unarinnar.
Hann ákvað að kanna áhrif
tómata þar sem Bandaríkja-
menn láta mikið af þeim ofan í
sig, hvort sem er í pastasósum
ýmiss konar eða öðrum sósum,
að ekki sé nú talað um tómata
eins og þeir koma fyrir af skepn-
unni.
Af rannsóknunum 72 sýndu
57 með óyggjandi hætti að hætt-
an á að fá krabbamein minnkaði
eftir því sem meira var borðað
af tómötum. Einkum dró úr
hættunni á krabbameini í
blöðruhálskirtli, lungum og
maga.
í tómötum er mikið af A- og C-
vítamíni, svo og fólinsýru og
kalíni, sem öll eru lífsnauðsyn-
leg næringarefni. Vítamínin eru
talin draga úr hættunni á
krabbameini og fólínsýran gegn-
ir þýðingarmiklu hlutverki við
að koma í veg fyrir hjartasjúk-
dóma og önnur vandamál.
Rauða litarefnið er þó það
sem talið er skipta mestu máli.
Það er að finna í minna magni í
fæðu á borð við rautt greipaldin,
vatnsmelónum og apríkósum.
T