Dagblaðið Vísir - DV - 07.06.1999, Side 14

14
MÁNUDAGUR 7. JÚNÍ 1999
Utgáfufélag: FRJALS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Draugurinn rumskar
Bifreiðaeigendur hafa fengið sinn skell. Tryggingafélög-
in hafa hækkað iðgjöld bifreiðatrygginga um tugi prósenta,
líkt og þekktist á verðbólguárunum, sem margir eru búnir
að gleyma. Til að undirstrika enn frekar að nú skuli Qöl-
skyldur greiða meira fyrir rekstur á heimilisbílnum er
bensínið orðið dýrara, ekki síst vegna aukinna opinberra
gjalda.
Þeir sem hafa ánægju af áfengi verða að láta enn eina
verðhækkunina yfir sig ganga, en reykingamenn geta
skipt um tegund.
Húseigendur eru út í kuldanum eftir hækkun á heitu
vatni. Ekki bætir dýrara rafmagn úr skák. Vísitöluhækk-
un húsnæðislána er heldur ekki likleg til að auka gleði
þeirra sem berjast við að halda lánum í skilum. Þensla á
fasteignamarkaði er lítill gleðigjafi þeim sem láta sig
dreyma um nýja íbúð.
Seðlabankinn hefur í marga mánuði varað við undir-
liggjandi verðbólgu og hættunni á því að gamall draugur
fari aftur á kreik, þó að sérfræðingar bankans hefðu ekki
hugmyndaflug til reikna með tugprósenta hækkun hjá
tryggingafélögunum.
Öllum sem fylgst hafa með hefur lengi verið ljós sú
hætta sem Seðlabankinn hefur ítrekað bent á. Þrátt fyrir
að umtalsverður árangur hafi náðst í ríkisfjármálunum -
meiri en oftast áður í góðæri - hefur of mikil lausung ver-
ið þar ríkjandi. Tekist hefur að greiða niður skuldir ríkis-
sjóðs og að óbreyttu ættu hreinar skuldir að verða liðlega
32 milljörðum króna lægri um næstu áramót en í byrjun
árs 1998. Það er ekki lítill árangur að ná skuldum niður úr
32% af vergri landsframleiðslu í 22% á tveimur árum. En
fjármálaráðherra hefur fengið góða aðstoð undanfarin ár.
Á liðnu ári fóru tekjur ríkissjóðs langt fram úr því sem
reiknað var með og líklegt er að sama saga endurtaki sig
á þessu ári. Skýringin liggur að mestu í hækkun launa og
meiri neyslu en gert var ráð fyrir. Hluti þessara auknu
tekna hefur farið í að greiða niður skuldir en hluti til að
standa undir auknum ríkisútgjöldum, sem endurspeglar
ístöðuleysi.
En sé hægt að saka fjármálaráðherra og ríkisstjóm um
einhverja lausung í ríkisfjármálunum er ekki hægt að
líkja íjárstjórn sveitarfélaga við annað en háttalag drukk-
ins íslendings sem skemmtir sér með Visa-kortinu. Ekkert
lát hefur orðið á hallarekstri sveitarfélaganna. Samkvæmt
upplýsingum Seðlabankans má gera ráð fyrir að á síðasta
ári hafi halli á sveitarfélögum verið um 3,5 milljarðar
króna. Og ekki em nein merki um að sveitarstjómarmenn
ætli sér að sýna mikla ráðdeild á yfirstandandi ári, þvert
á móti. Einstaka undantekningar, þar sem sýnd er skyn-
semi og aðhald við stjómun sveitarsjóða, virðast ekki vera
fyrirmynd annarra. Að óbreyttu mun skuldabyrði vaxa
mjög hratt um leið og harðnar í ári, segir í Hagtölum
Seðlabankans. „Brýn þörf er því á úrbótmn í fjármálum
sveitarfélaganna,“ er viðvörun Seðlabankans.
Sveitarfélögin em að leika sér að eldinum, líkt og trygg-
ingafélögin sem enn skulda landsmönnum raunverulega
skýringu á því hvers vegna nauðsynlegt er að hækka ið-
gjöld um tugi prósenta.
Allir sérfræðingar hafa á síðustu dögum og vikum þurft
að endurskoða áætlanir sinar og spár um verðbólgu næstu
mánuði. Gamall verðbólgudraugur hefur rumskað.
Draugabanarnir í Seðlabankanum eru á vaktinni, en hafa
takmörkuð úrræði. Hvernig fjármálaráðherra heldur á sín-
um málum, að ekki sé talað um sveitarstjórnarmenn, get-
ur ráðið úrslitum.
Óli Bjöm Kárason
„Vel má vera að síðasti forseti hafi verið svona miklu virðulegri en frú Salome Þorkelsdóttir og undirrituð," segir
Guðrún m.a. í grein sinni.
Þingforseti
- eitt „virðingarmesta embættið“
Kjallarinn
í leiðara Morgunblaðsins 29.
mai sl. var vikið að væntanlegri
kosningu Halldórs Blöndal í emb-
ætti forseta Alþing-
is. Þar mátti lesa
eftirfarandi: „Því
hefur verið lýst
yfir, að stjómar-
flokkarnir styðji
hann til þess að
verða kjörinn for-
seti Alþingis, sem
er orðið eitt virð-
ingarmesta emb-
ættið í landinu, eft-
ir þær breytingar,
sem orðið hafa á
því undanfarin ár,
og þá ekki sízt á
síðasta kjörtíma-
bili.“
fyrir stöðu þingforseta. Kom það
ekki síst fram þegar erlendir þjóð-
höfðingjar voru hér á landi eða
þeir voru sjálfir í för
með forseta erlendis.
Virtist það koma á
óvart að forseta var þá
skipað við hlið þjóð-
höföingja og þótti sum-
um hégómlegum súrt í
broti! En erlendis vefst
staða þingforseta ekkert
fyrir mönnum. Þar
virða menn þjóðþing sín
og stöðu þeirra í samfé-
laginu ep. á það skortir
nokkuð hér í landi og
augljóslega meðal Morg-
unblaðsmanna.
Guðrún
Helgadóttir
fyrrv. forseti Sameinaðs
Alþingis
Næstæðsta
embættið
Það er hreint
ótrúlegt að sjá fá-
fræði á borð við
þetta í sjálfu Morg-
unblaðinu. Emb-
ætti forseta þings-
ins er og hefur ver-
ið frá stofnun lýð-
veldisins
næstæðsta emb-
ætti þjóðarinnar
og það hefur ekk-
ert breyst hvað ______________
virðingu varðar,
hvorki fyrir eða eftir að þingið
varð að einni málstofu. Tilraunir
til að koma þinginu í eina mál-
stofu höfðu verið gerðar allt frá ár-
inu 1874 en aldrei neitt orðið úr.
Það var mér því mikið ánægjuefni
að í forsetatíð minni tókst í góðri
samvinnu þingsins alls að ljúka
því máli.
Raunar varð ég oft vör við að
þingmenn sjálfir og jafnvel ráð-
herrar gerðu sér ekki fulla grein
Margþætt hlutverk
Hlutverk þingforseta er
margþætt. Fyrst og
fremst er hann einn af
„Enn sorglegra er að nýta embætt-
/ð fyrst og fremst sem dúsu upp í
vonsvikin ráöherraefni. Sannleik-
urinn er sá að engu minna máli
skiptir hver forseti þingsins er en
hver gegnir störfum fagráðherra.
Og svo hefur alltaf veriö.“
handhöfum forsetavalds ásamt for-
sætisráðherra og forseta Hæsta-
réttar. Hann ber ábyrgð á þing-
haldinu og rekstri Alþingis með
stuðningi forsætisnefndar þings-
ins. Hann kemur fram sem fulltrúi
löggjafarvaldsins, fer í opinberar
heimsóknir til annarra þjóðþinga
og tekur á móti slíkum heimsókn-
um hingað til lands. Mjög reynir á
forseta að halda góðum vinnuanda
í þinginu svo að þinghald fari
fram sem sæmir og þarf hann oft
að vera mannasættir þegar í odda
skerst milli hinna ýmsu pólitísku
afla. Ótal margt fleira mætti telja
og víst er að forsetastarfið er mik-
ið starf og oft erfítt.
Allir þeir sem gegnt hafa þessu
starfi hafa leyst það með ágætum
eftir því sem ég veit best. Það er
því skelfing þreytandi aö heyra
klifað á því upp á síðkastið að
virðing þess hafl farið vaxandi og
það sé að „verða eitt virðingar-
mesta embættið í landinu". Enn
sorglegra er að nýta embættið
fyrst og fremst sem dúsu upp í
vonsvikin ráðherraefni. Sannleik-
urinn er sá að engu minna máli
skiptir hver forseti þingsins er en
hver gegnir störfum fagráðherra.
Og svo hefur alltaf verið.
Eitt breytir stöðunni
Hvað er það þá sem veldur þess-
ari umræðu um vaxandi virðingu
embættisins? Vel má vera að síð-
asti forseti hafi verið svona miklu
virðulegri en frú Salome Þorkels-
dóttir og undirrituð. Það eitt
breytir þó varla stöðu embættis-
ins. En - það er eitt sem breyttist
þegar Ólafur G. Einarsson varð
forseti á eftir konunum tveim: í
fyrsta sinn voru forseta greidd
ráðherralaun með tilheyrandi
hlunnindum, svo sem bifreið o.fl. í
stað 10% launauppbótar áður. Og
kannski liggur virðingin þar. Eða
hvað? Það er að minnsta kosti það
eina sem hefur breyst. Þessi leið-
rétting var fullkomlega eðlileg en
eykur hvorki né dregur úr virð-
ingu embættisins. Vona ég.
Halldóri Blöndal óska ég virð-
ingar í embætti, ekki launanna
vegna heldur starfans, og vona að
þingmenn sýni honum sömu ljúf-
mennsku og hann sýndi greinar-
höfundi í sama embætti.
Guðrún Helgadóttir
Skoðanir annarra
Ahrifaleysi stjórnvalda
„Stjórnmálamenn hafa ekki lengur sömu völd og
áður og „áhrif á gang mála“. Þótt „hnattvæðingin" svo-
nefnda sé mikið tískuhugtak nú um stundir verður
ekki um það deilt að gjörbreyttar aðstæður ríkja nú á
efnahags- og viðskiptasviðinu...Forsendur hafa skap-
ast, m.a. með tilkomu tölvutækninnar, til að gera fólki
kleift að hafa mótandi áhrif á umhverfi sitt og þjóðlíf-
ið með mun beinni hætti en áður hefur þekkst. Krafa
nútímans er einfaldlega sú að almenningur sé ekki of-
urseldur ákvörðunum stjórnmálamanna og á það við
um öll svið þjóðlífsins."
Ásgeir Sverrisson í Mbl. 4. júní.
Stöðugleikinn blívur
„Lengi má telja dæmi um þann ótrúlega vöxt sem
einkennir þjóðlífið. Utanlandsferðum fjölgar, verslana-
haUir þjóta upp og verða stærri og glæsilegri með
hverjum nýjum áfanga, firðir eru brúaðir og fjöll göt-
uð, bUakjaUarar grafnir, bankar seldir og símafyrir-
tækin þrefaldast og verðbréfasala er orðin undirstöðu-
atvinnuvegur ... Og fleira er á uppleið. Gjaldskrár, ið-
gjöld og bjórinn hækkar og verðbólgufóðrið er ríflega
úti látið. Skuldirnar hækka og vextimir hækka og
verðtryggingin sér tU þess að grunnupphæðir lánanna
hækka. Hið eina sem ekki breytist er stöðugleikinn ...
Svona er indælt að vera hamingjusamasta þjóð í
heimi.“ Oddur Ólafsson í Degi 4. júní.
Rógsherferð gegn Serbum
„Fjölmiðlar eiga að sjálfsögðu ekki að taka afstöðu
með einum aðUa gegn öðrum, með því grafa þeir und-
an eigin gUdi og spUla starfsheiðri sínum ... Rógsher-
ferðin gegn Serbun hefur verið með ólíkindum og
henni verður að ljúka. Engin þjóð á slíka meðferð skil-
ið. Islendingar eiga að taka afstöðu gegn heilaþvotta-
stefnum af öUu tagi - annað er ekki sæmandi fyrir þjóð
sem vUl vera ærleg gagnvart sjálfri sér og öðrum."
Rúnar Kristjánsson í Mbl. 4. júní.