Dagblaðið Vísir - DV - 22.09.1999, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viötöl við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Þróunin heldur áfram
Þróunin á íslenskum fjármálamarkaði heldur
áfram, - drifin áfram af auknu frelsi og velmenntuðu
framsæknu ungu fólki sem hefur haslað sér völl á
sviði fj ármálaviðskipta. Allt frá því að fyrstu skrefin
til frjálsræðis voru tekin fyrir rúmum 15 árum með
takmörkuðu frelsi innlánsstofnana til að ákveða
vexti hefur íslenskur fjármálamarkaður tekið hröð-
um breytingum - hægt og bítandi hafa íslendingar
lært að tileinka sér viðurkennda viðskiptahætti ann-
arra þjóða.
Stofnun Netbankans, sem er í eigu Sparisjóðs
Reykjavíkur og nágrennis, sýnir aðeins og sannar
hve langt þróunin er komin. Hvernig íslenskir bank-
ar og sparisjóðir hafa nýtt sér tæknina til að bjóða
viðskiptavinum sínum nýja og betri þjónustu er til
fyrirmyndar.
Sá tími þegar nauðsynlegt var að eiga pólitísk tengsl
inn í bankakerfið til að fá nauðsynlega fyrirgreiðslu
er sem betur fer að baki. Pólitísk fyrirgreiðsla til
flokksgæðinga er að mestu liðin tíð enda ekki lengur
hægt að millifæra milljarða frá sparifjáreigendum til
skuldugra fyrirtækja í formi niðurgreiddra vaxta.
Hugsanleg kaup nokkurra íslenskra fjárfesta á
breska knattspymuliðinu Stoke City undir forystu
Kaupþings er annað dæmið um hve langt íslendingar
hafa náð við að nýta sér aukið frjálsræði á fjármála-
markaði. Opinber skömmtun á gjaldeyri, sem eitt
sinn þótti sjálfsögð, heyrir sögunni til. Nú liggja við-
skiptaleg sjónarmið að baki ákvörðunum um fjárfest-
ingar í öðrum löndum eða um erlendar lántökur
einkaaðila. Opinberir tilsjónarmenn með gjaldeyris-
forða landsmanna eru orðnir að skondnum söguper-
sónum í sagnfræðibókum.
Hvert sem litið er má sjá þroskamerki á íslenskum
Ú ármálamarkaði. Ferskir vindar hafa fengið að leika
um fjármálamarkaðinn og aukið frelsi er öðru frem-
ur besta trygging fyrir því að skynsamleg stjórnun
peningamála ráði ríkjum. Frelsi á fjármálamörkuð-
um neyðir yfirvöld peninga- og ríkisfjármála að beita
aðhaldi. Einmitt þess vegna getum við íslendingar
verið sæmilega tryggir fyrir því að tímar óðaverð-
bólgu komi ekki aftur, þó verðbólga láti á sér kræla
tímabundið.
Umfangsmesta einkavæðing sögunnar, þegar seld
voru 49% í Fjárfestingarbanka atvinnulífsins, var drif-
in áfram af fjármálafyrirtækjum sem gerðu öllum
landsmönnum, sem vildu, kleift að kaupa hlutabréf án
þess að taka mikla áhættu. Hið sama var að segja um
sölu á nýjum hlutabréfum í Landsbanka og Búnaðar-
banka á liðnu ári. Sumir innleystu hagnaðinn strax,
aðrir síðar en margir halda enn um hlutabréfin sem
eru í eðli sínu langtímaQárfesting. Nokkrir stjórn-
málamenn hafa reynt að gera einkavæðingu ríkis-
bankanna tortryggilega, en staðreyndin er sú að að-
ferð verðbréfafyrirtækja og banka - kennitöluvið-
skipti - var sá drifkraftur sem skorti í einkavæðingu
ríkisfyrirtækja. Framvh-k viðskipti eins og þá voru
stunduð eru eðlileg og nauðsynleg.
Almennir launamenn jafnt sem fyrirtæki hafa not-
ið framfaranna á fj ármálamarkaðnum. Netbanki
SPRON er langt frá því að vera síðasta afsprengi frels-
isins heldur dæmi um þann kraft sem nú einkennir
íslenskt fjármálalíf.
Óli Björn Kárason
„Sjónvarp er líkt vímugjöfum: innan skamms dofna áhrifin og þá bregðast menn við því með því að heimta
stærri skammta."
Ekkert i sjon-
varpinu
Fólk er oft að kvarta
yfir dagskrá sjónvarps
og segir þá gjarna: það
er ekkert í sjónvarp-
inu. Eða öllu heldur:
það er ekkert í sjón-
varpinu lengur. Af
hverju búa þeir ekki
til almennilega dag-
skrá, mennimir? Þess-
ar kvartanir eiga nær
alltaf við ríkissjón-
varpið - ekki af því að
maður heyri í fólki
sem er glatt og ánægt
með einkastöðvarnar,
heldur af því að menn
hafa komið sér saman
um að það þýði ekkert
að gera neinar kröfur
til þeirra. Eða eins og
oft kemur fram í um-
ræðunni: RÚV á að
skemmta og fræða og
mennta, en einkastöðv-
ar eiga bcu-a að vera
arðbær hlutafélög og
því treystir enginn sér
til að klaga upp á
þeirra dagskrá.
Kjallarinn
Árni Bergmann
rithöfundur
En þetta skiptir
ekki öllu máli. For-
tíðarsöknuðurinn á
sér aðra og sterkari
skýringu. Hún er sú
að fjölmiðlar eiga sér
bernsku- og unglings-
ár sem eru rétt eins
og æskuár mannsins.
Þau eru erfið og rík
af heimskupörum og
klaufaskap en það er
yfir þessum tíma ein-
hver sjarmi sem líð-
ur hjá og kemur ekki
aftur frekar en tím-
inn og vindurinn.
Þegar menn eru að
sjá eftir því sem áður
mátti sjá og heyra í
„Og ofgnægðin, „meira af því
samau, er einmitt það sem ræki-
legast heldur við óánægju með
sjónvarp. Því er það svo að ef
einhver kemur til þín og segir:
ég skal búa til handa þér sjón-
varpsdagskrá sem þú verður
sæll og glaður með - þá skaltu
ekki trúa honum.“
Liðnir sæludagar
í umtalinu er gott
sjónvarp oftast eitthvað
sem var, en ekki eitt-
hvað sem er eða verð-
ur. Héma áður fyrr, þá var allt svo
spennandi. Þá mátti maður ekki
missa af neinu. Þetta tal segir ekki
endilega þá sögu að sjónvarpi sé að
hnigna og að efni þess sé lakara en
var. Við getum ef við viljum tekið
eftir þróun sem stefnir í fleiri en
eina átt: annars vegar til meiri fag-
mennsku (til dæmis I gerð ágætra
heimildarmynda), hins vegar breið-
ir úr sér hugmyndaþreyta í
skemmtiefni sem reynir að trekkja
sig upp með meira ofbeldi og sýni-
legra kynlífi.
fjölmiðlum, fyrst útvarpi, síðar
sjónvarpi, þá eru þeir einkum að
sjá eftir þeim tíma þegar þeir sjálf-
ir vora yngri og forvitnari og höfðu
enn ekki fengi ráðrúm til að verða
leiðir og ofmettir á því sem fram er
borið.
Ofát, sísvengd
Sjónvarp er líkt vímugjöfum:
innan skamms dofna áhrifin og þá
bregðast menn við því með því að
heimta stærri skammta. Lengri
dagskrár. Fleiri rásir. Um tíma var
talað eins og það væri meiri háttar
skerðing á mannréttindum að ís-
lendingar höfðu aðeins eina sjón-
varpsrás. Allir voru að tala um þau
sælu útlönd þar sem hægt er að sjá
tíu rásir eða fjörutíu. Að vísu
heyrði maður sjaldan talað um
ágæti þessa mikla framboðs í fram-
kvæmd. Menn komu dasaðir heim
frá sjónvarpsleik í erlendum hótel-
herbergjum og voru smátíma furðu
sáttir við íslenskt sjónvarp sem var
- amk. RÚV - ekki eins þrælmeng-
að af ótímabærum auglýsingum og
fjörutiu rása heimurinn.
En það er sama. Menn eru ekki
sjónvarpsglaðir. Þeim fmnst ekkert
vera í sjónvarpinu. Þeir eiga bara
svo erfitt með að koma orðum að
því hvað það er sem vantar. Enda
ekki nema von. Sjónvarpsheim-
urinn er svo stór og yfirþyrm-
andi að hann verður lygilega
mörgum eins konar vítahringur
ofáts og sísvengdar og allsherjar
ófullnægju. Því gerast undarlegir
hlutir. Það skiptir vissulega máli
hvað er í sjónvarpi. Það skiptir
sérstaklega miklu máli að íslensk
tunga og íslenskt efni haldi velli
á þeim vettvangi - og eins og ný-
leg skoðun á dagskrá sjónvarps-
stöðva leiðir í ljós þá er þar
margur háski á ferðum og ekki á
marga að treysta nema helst
margskammað ríkissjónvarp.
En engu að síður er sjálft það
magn sjónvarpsefnis sem hver og
einn innbyrðir það sem veldur
mestu um hvað úr sjónvarpi verð-
ur í mannlífi. Og ofgnægðin,
„meira af því sama“, er einmitt það
sem rækilegast heldur við óánægju
með sjónvarp. Því er það svo að-ef
einhver kemur til þín og segir: ég
skal búa til handa þér sjónvarps-
dagskrá sem þú verður sæll og
glaður með - þá skaltu ekki trúa
honum.
Árni Bergmann
Skoðanir annarra
Tilfinningatal um virkjanir
Einkenni margra greina sem koma um þetta mál
eru að þær eru skrifaðar á tilfinninganótum. Stór-
yrði einkenna sumar þeirra. Umhverfisráðherra hef-
ur verið kallaður „veimiltíta með múseirhjarta“,
byggðir Austurlands hafa verið kallaðar „nástrand-
ir“ með tilvitnunum í kvæði og svona mætti lengi
telja...Það er líka nokkurt einsdæmi að heill morg-
unþáttur i Rikisútvarpinu sem haldið er úti af föst-
um fyrirlesara eins og Illuga Jökulssyni sé notaður
til þess að ráðast persónulega á mann sem fyrirles-
arinn hefur hvorki heyrt né séð, nema af innslagi í
fréttum sem stóð í nokkra sekúndur. Allt eru þetta
dæmi um öfgamar í þessari umræðu.“
Jón Kristjánsson alþm. í Degi 21. sept.
Afstaða Flugráðs og Flugmála-
stjórnar skipta sköpum
„í mörg ár hefur verið í gangi umræða um nauð-
syn þess að endurbyggja Reykjavíkurflugvöll. Á Al-
þingi hafa málefni flugvallarins verið til umræðu og
stjómvöld verið hvött til þess að hraða endurbótum.
Það var og er eindregin afstaða Flugmálstjórnar og
Flugráðs að nauðsyn beri til að endurbyggja völl-
inn...Til að svo megi verða er nauðsynlegt að endur-
nýja brautir og ljósabúnað. Af þeirri ástæðu tók ég
þá ákvörðun að láta heija framkvæmdir við völlinn
eins og undirbúið hafði verið og leita leiða til þess
að draga úr umferð kennslu- og æfmgaflugs."
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra í Mbl. 21. sept.
Beinlínutenging úr Stjórnarráði
Það virðist óumbreytanlegt í þessu þjóðfélagi að
íjármagnsaðilar eru alltaf með sitt á hreinu. Þeir eru
tryggðir í bak og fyrir og geta hækkað vexti að vild.
Núna er þetta kallað „verðbólguhægjandi" og að „slá
á þenslu", en aðeins snýst þetta um að „kapítalið" er
að ávaxta sig sem allra mest...Þetta er handaflsaðgerð
því markaðurinn er ekki að ráða fór...Þetta fer ekki
eftir framboðinu. Þetta fer eftir því hvemig forsætis-
ráðherra talar við Seðlabankann, Seðlabankinn talar
við bankana og þeir hækka vextina. Svona er þetta.
Allar línur liggja úr Stjórnarráðinu í öll þessi batterí."
Björn Grétar Sveinsson, form. Verkamannasam
bandsins, i Degi 21. sept.