Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.2000, Page 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 22. FEBRÚAR 2000
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLON HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjöri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vfsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifmg: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Flokkur gegn borg
Mann fram af manni hafa samgönguráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins lagt sig fram um að reyna að draga úr
eða fresta gerð samgöngumannvirkja í Reykjavík, eink-
um mislægra gatnamóta, og standa í ýmiss konar þvargi
þessu tengdu við borgarstjórann í Reykjavík.
Á næstsíðasta kjörtímabili mátti telja, að þetta væri
bara eitt ruglið enn úr Halldóri Blöndal, sem síðan var
settur af sem ráðherra. Því miður hefur komið í ljós, að
arftakinn er öllu verri. Sturla Böðvarsson er þegar kom-
inn á fulla ferð í stríð gegn Reykvíkingum.
Ekki er fótur fyrir þeirri fullyrðingu ráðherrans, að
borgin sé vanbúin að hefja framkvæmdir með Vegagerð-
inni á þjóðbrautum í borginni. Þvælan virðist enda hafa
þann eina tilgang að hlýja um hjartarætur róttækum
andstæðingum Reykjavíkur í kjördæmi ráðherrans.
Smákóngar Sjálfstæðisflokksins í kjördæmum lands-
byggðarinnar telja sér margir hverjir hag í að tala illa
um Reykjavík og reyna að bregða fæti fyrir hagsmuni
borgarinnar. Kjósendur í þessum kjördæmum kunni vel
að meta auðsýnda óbeit á höfuðborgarsvæðinu.
Ekki sést, að þingmenn flokksins í Reykjavík reyni að
hafa hemil á róttæklingum á borð við Haildór og Sturlu.
Ráðherrarnir Davíð Oddsson, Geir Haarde og Björn
Bjamason láta sér fátt um finnast, enda telja þeir, að
kjósendur í Reykjavík muni ekki refsa sér fyrir það.
Vanhugsað væri að telja þetta réttu leiðina að hjarta
borgarbúa. Kjósendur eru að vísu lítilsigldir, en áhættu-
samt hlýtur þó að vera að reyna að kúga Reykvíkinga til
fýlgilags við flokk, sem hvað eftir annað er staðinn að
róttækri andstöðu við hagsmuni borgarinnar.
Töluvert er um það utan höfuðborgarsvæðisins, jafn-
vel á Suðumesjum, þar sem menn ættu að vita betur, að
öfundazt sé í garð borgarinnar og borgarbúa. Til dæmis
hefur Hjálmar Árnason þingmaður varið Fljótsdalsvirkj-
un með skítkasti í fólk á höfuðborgarsvæðinu.
Við því er að búast, að skillitlir stjórnmálamenn á at-
kvæðaveiðum gæli við róttæklinga í röðum óbeitar-
manna höfuðborgarsvæðisins. Hins vegar em það hags-
munir stórra stjómmálaflokka, að slíkar sálnaveiðar í
gmggugu vatni valdi flokknum ekki beinum skaða.
Ef Sjálfstæðisflokkurinn ætlar í fúlustu alvöru að láta
menn á borð við umrædda samgönguráðherra taka flokk-
inn í gíslingu sem baráttutæki gegn hagsmunum höfuð-
borgarsvæðisins, er hugsanlegt, að kjósendur manni sig
upp í að taka afstöðu gegn óvildarflokki sínum.
Kjósendur kunna fyrr eða síðar að átta sig á, að at-
kvæði greitt Davíð, Geir og Bimi í Reykjavík nýtast til
að koma róttæklingum á borð við Halldór og Sturlu fýrst
á þing og síðan í ráðherrastóla, er þeir nota til að nudda
sér utan í þá, sem öfunda suðvesturhomið.
Stórir stjórnmálaflokkar em dæmdir til að reyna að
sigla milli skers og báru í viðkvæmum málum eins og
þeirri tilfinningu sumra íbúa landsbyggðarinnar, að íbú-
ar höfuðborgarsvæðisins hafi ylinn af kjötkötlunum, og
taka af festu á öfundinni, sem oft fylgir þessu.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur vikizt undan að hemja rót-
tæklingana og fyrir bragðið lent í þeirri gíslingu, sem
hér hefur verið rakin og sem ætti að öllu eðlilegu að
leiða til þess, að kjósendur í væntanlegum þremur höfuð-
borgarkjördæmum hafni forsjá flokksins.
Það getur ekki endalaust verið ókeypis, að óvandaðir
samgönguráðherrar Sjálfstæðisflokksins hagi sér eins og
íbúar höfuðborgarsvæðisins séu óvinaþjóð.
Jónas Kristjánsson
í umræðunni um Eyja-
bakka, virkjanir og fleira
því skylt kemur iðulega
fram hugtakið ósnortin víð-
erni. Einnig hafa þátttak-
endur í umræðunni áhuga á
því að leika sér með flatar-
málstölur og hlutfalls- (pró-
sentu-) tölur í framhaldi af
því. Augljóslega er ekki allt
sem sýnist í þessum efnum.
Bara 5x5 km?
Hugtakið ósnortin víð-
erni er teygjanlegt. Til
dæmis komst nefnd sem
skipuð var í tengslum við
skipulagsmál hálendisins að
því að hvað stærð varðar þá
nægði að landsvæði, án um-
talsverðrar manngerðar-
röskunar, væri 5 km á hlið,
eða þar um bil, til að geta
komist í þennan hugtaka-
flokk. Svona skynrænt mat „Sumir afréttir eru með svo þétt slóöa- og veganet að undrum sætir og, vel aö
má deila um og menn munu merkja, mikið af þeim er ekki til á neinum uppdráttum eöa kortum."
Hvenær eru
öræfin snortin?
og rofs sem má rekja
beint til vegalagningar og
aksturs utan helstu vega.
Auðvitað kemur þar til
stærð landsins miðað við
ísland.
Mig grunar þó áð hlut-
fallið (40% hér að ofan) sé
ekki endilega fjarri lagi
þegar svipast er um hér
heima. Þar með held ég
að stærð ósnortinna víð-
ema, bæði til viðmiðunar
sem lágmark og stærð
þeirra í heild, sé ekki
endilega rétt metin hér á
landi.
Ferkílómetrar og
Eyjabakkar
í málefhum flæðilands-
ins á Eyjabökkum hafa
„Fyrírhyggja og framsýni er ekki
aöal íslendinga þegar kemur út
fyrir næsta umhverfi hvers og
eins - nema sem undantekning.
íslensk öræfi eru, hvernig sem
þau hafa nú veriö snortin, ein
mikilvægasta auðlind íslend-
inga.u
Kjallarinn
Ari Trausti
Guðmundsson
jaröeðlisfræöingur og
ráðgjafi
seint komast að
niðurstöðu um
hvert lágmarkiö
skuli vera og
hvað skuli teljast
röskun sem geti
valdið því að ekki
megi kalla svæðið
ósnortið (eða lítt
snortið).
Að frátöldum
byggingum og
reisulegum mann-
virkjum, svo sem
rafmöstrum, eru
það einkum brýr,
stíflur og vegir,
allt frá einfóld-
ustu jeppaslóðum
(sumum nánast
einnota) til upp-
hækkaðra þjóð-
brauta er raska
yflrbragði is-
lenskra öræfa.
Alla þá röskun
vega menn og
meta og um þá
röskun er deilt.
Ég tel að vega- og
slóðaæðiö sé
löngu komið út
fyrir skynsamleg
mörk.
Offjölgun vega
og slóöa
Vegir á íslandi (í víðustu merk-
ingu) eru mjög margir og afar
langir í heild, trúlega nær 20.000
km en 10.000 km. Sumir afréttir
eru með svo þétt slóða- og veganet
að undrum sætir og, vel að
merkja, mikið af þeim er ekki til á
neinum uppdráttum eöa kortum.
Mongólía er stórt land en um sumt
ekki ólíkt íslandi. Þar er talið að
veganetið sé a.m.k. 40% of þétt og
að milljónir ekra lands verði fyrir
beinum áfollum vegna veðrunar
umræður leitt fram tölur á borð við
þær að þarna séu um eða innan við
100 ferkílómetrar lands sem hverfi
undir vatn eða mannvirki. Það sé
hreint ekki mikið þegar þess sé
gætt að flatarmál íslenska hálendis-
ins megi reikna sem 40.000 ferkíló-
metra. Einnig hafa menn sett á blað
tölur eins og þær að viðamestu
vatnsvirkjunaráætlanir raski að-
eins 3-4% alls landsins. Þessi talna-
leikur er óraunhæfur af nokkrum
ástæðum.
Stærð lands sem fer undir vatn
eða áhrif mannvirkja er í litlu
samræmi viö sjónræn áhrif breyt-
inganna. Þær hafa áhrif á það
hvað kalla má „óbyggðir" eða „lítt
snortin eða ósnortin víðerni"
langt umfram ýtrustu stærðartöl-
ur. Loks er með öllu óraunhæft að
telja t.d. 11.000 ferkílómetra jökla
með þegar verið er að búa til hlut-
fallstölur um rask. Þangað fara á
að giska 5% ferðfólks og jöklar
eru utan þess svæðis sem kemur
til álita sem virkjanasvæði. Þar
með eru 30.000 ferkílómetrar
miklu raunhæfari samanburðar-
tala en 40.000. Gleymum ekki held-
ur að hlutar hálendisins eru á
útskögum landsins.
Miðhálendið er mikilvægasti
hluti íslensku öræfanna. Það er
nær því að vera 25.000 ferkíló-
metrar utan jökla en 40.000. Loks
skal bent á að svæðið sem reitast
upp (stundum í minna en 5x5 km
reiti; stundum í stærri reiti) við
virkjanaframkvæmdir vegna
Fljótdalsvirkjana er milli 1.200 og
1.500 ferkílómetrar að lágmarki.
Vegir, slóðar, byggingar, stíflur,
lón, skurðir, efiiistökusvæði, efn-
ishlaðar o.fl. koma þar við sögu.
Sem sé: Skoðum tölur af sann-
girni.
Umræðan nú og tillögugerð sýn-
ir að, eins og ótal oft áður, erum
við að skoða mál og grípa til
skipulagningar eftir að langur
tími óheftra aðgerða, misnauðsyn-
legra framkvæmda og óþarfra
uppátækja hefur raskað auðlind (i
þessu tilviki ferðamennskuauð-
lind). Fyrirhyggja og framsýni er
ekki aðal íslendinga þegar kemur
út fyrir næsta umhverfi hvers og
eins - nema sem undantekning.
íslensk öræfi eru, hvemig sem
þau hafa nú verið snortin, ein
mikilvægasta auðlind íslendinga.
Ari Trausti Guðmxmdsson
Skoðanir annarra
Spilakassarnir og samfélagiö
„Það er óneitanlega dálítið sérkennUegt að svo
merk samtök sem Rauði kross íslands, SÁÁ og
Slysavamafélagið Landsbjörg skuli leita til sér-
fræðings frá Nevadaríki í Bandaríkjunum tU þess
að réttlæta rekstur spUakassa tU fjármögnunar á
starfi samtakanna ... Er starfsemi sem þessir aðUar
hafa nú sjálfir skUgreint sem fjárhættuspil eina
leiðin tU þess að fjármagna þessa starfsemi? Það er
tímabært að skoða þetta upp á nýtt og endurmeta
það sem hér er að gerast. FjárhættuspU er ekki
haldbær siðferðUegur grundvöUur fyrir starfsemi
þessara samtaka."
Úr forystugreinum Mbl. 20. febrúar.
Fátækt á íslandi?
„Fátækt er vissulega tU staðar á íslandi og auön-
um er misskipt. Stjómvöld gætu gert margt tU þess
að jafna lífskjörin í landinu, en þau eiga ekki að
vinna í hina áttina. Sú þróun hófst fyrir alvöru þeg-
ar örfáum einstaklingum var gefinn Útvegsbankinn
fyrir rúmum áratug og síðan hefur verið haldið
áfram á sömu braut. Og ekki er heldur eðlUegt að
fáeinir menn geti gengið út með fleiri mUljarða eft-
ir kannski 17 tU 18 ára starf.“
Oddur Helgi Halldórsson, bæjarfulltr. á Akureyri, í
Degi 19. febrúar.
Rövlið á skjánum
„Rövlþættir eins og á Sýn eru næsta algengir í
sjónvarpsstöðvum erlendis og hafa ekki tekist
nema í sárafáum tilfeUum. Hér er vaðið út í þetta
af því einhverjir halda að þeir geti þetta og séu
drepfyndnir, sem þeir eru ekki, geta þess vegna
hafa verið drepleiðinlegir frá fæðingu án þess að
fólk hafi beinlínis tekið eftir þeim sjúkdómi fyrr en
þeir vaða fram i sjónvarpi með ekki neitt... Annað
sjónvarpsefni er að ryðja sér tU rúms þessar vik-
urnar, komið úr dagblöðum og vikublöðum, en það
eru heUir þættir af fólki, sem rembist við að sækja
skemmtistaði og frumsýningar, jafnvel í stórhríð-
um, í fullvissu þess að það sé í íslenska „þotulið-
inu“ og ljósmyndarar bíða eftir að það birtist."
Indriði G. Þorsteinsson rithöf. í Mbl. 19. febrúar.