Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.2000, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________JOV
Olafur Haukur Símonarson er mikilvirkastur íslenskra leikskálda
Hér situr höfundurínn í hópi ieikara í Hafnarljarðarleikhúsinu en hann hefur skrifað fyrir hópinn leikritið Vitleysingana sem mun vera 27. verk hans sem er fært á svið.
s
Olafur og Vitleysingarnir
- methafi íslenskra leikskálda skrifar fyrir Hafnfirðinga
„Ég tók clö mér þetta verk-
efni fyrir Hafnarfjaröarleik-
húsiö á miöjum síðasta vetri
og eftir aö nokkur drög
höföu fœöst og dáið hófust
œfingar sl. vor. Þetta er leik-
rit sem er skrifaö sérstaklega
fyrir þennan leikhóp og fjall-
ar þess vegna um nokkrar
ungar manneskjur á aldrin-
um milli þrítugs og fertugsf
segir Ólafur Haukur Símon-
arson leikskáld um tildrög
þess aö hann settist viö
skriftir og samdi leikritiö
Vitleysingana sem frumsýnt
var í Hafnarfjarðarleikhús-
inu í gœrkvöld.
Olafur hefur skrifað 27 leik-
rit að þessu meðtöldu en
einnig samið skáldsögur,
lög, söngtexta og sitthvaö fleira sem
til listsköpunar getur talist. Hans
fyrsta leikverk var byggt á sögu
Guðbergs Bergssonar Andrókles og
ljónið og var sýnt af leikhópnum
Andróklesi í Kaupmannahöfn 1972.
1 þeirri sýningu steig Ólafur á svið í
fyrsta og eina sinn á ferlinum.
„Niðurstaðan af því var afar skýr.
Ég ætlaði ekki að verða leikari."
Hann lýsir hinu nýja verki sínu
svo að það fjalli um alvarlega hluti
þrátt fyrir léttúðugt nafn en þó sé
fólki gefinn kostur á að hafa af
nokkra skemmtan.
„Mér finnst skemmtilegt að hafa
fengið tækifæri til þess að vinna
með þessum unga leikhópi sem frá
upphafi hefur haft það markmið að
sýna einungis íslensk verk, gömul
og ný.“
Kominn fram úr Arnold og
Bach
Ólafur er mikilvirkasta leikskáld
okkar tíma og hefur fyrir löngu séð
fleiri leikrit eftir sig á sviði en
nokkurt annað íslenskt skáld. Hann
fór fram úr Jökli, Jónasi Árnasyni
og Guðmundi Steinssyni fyrir mörg-
um árum og gott ef hann er ekki
kominn fram úr Arnold og Bach.
Flest verka hans hafa verið sett upp
í Þjóðleikhúsinu og nægir að nefna
verk eins og Gauragang, Hafið, Þrek
og tár og Kennarar óskast til þess að
rifja upp feril mikilla vinsælda sem
Ólafur og Þjóðleikhúsið hafa notið
og má segja að hafi varað með hlé-
um í um tíu ár. En hvert þeirra
fannst honum best?
„Sýningin á Þreki og tárum var
afar heilsteypt og ég er viss um að
það leikrit ásamt Hafinu á eftir að
lifa hvað lengst, en annars er af-
skaplega ertitt fyrir mig að draga
eitthvert eitt út úr. Mér fannst sjáif-
um Kennarar óskast tæpast hafa
verið metið að verðleikum. Ég vildi
gjarnan sjá það aftur á sviöi og þá
minna sviði en það var skrifað fyrir
lítið svið þó það hafnaði á stóra
sviði Þjóðleikhússins.“
Sópa gólfiö á lúsarlaunum
En þýðir samstarf hans við Hafn-
arfjarðarleikhúsið að eitthvert hlé
hafi orðið á samstarfi hans við Þjóð-
leikhúsið?
„Leikhúsin á íslandi
kaupa tilbúnar kassa-
uppsetningar að utan og
œfa þau upp á 6-8
vikum. Það eru verk sem
hafa gengið í gegnum
langt og þrautreynt
vinnsluferli með forsýn-
ingum og
endurbótahléum. “
„Alls ekki. Það er nýtt leikrit eft-
ir mig niðri í Þjóðleikhúsi sem ég
veit ekki betur en verði sett á dag-
skrá næsta vetur. Hins vegar er gott
að breyta til. Vinnan í leikhópi eins
og Hafnarfjarðarleikhúsinu er auð-
vitað að því leyti frábrugðin vinnu í
stóru ríkisreknu leikhúsi að menn
vinna meira á sínum eigin forsend-
um, hafa kannski meiri áhrif á
ákvarðanir, en fá auk þess lúsar-
laun, sópa gólfin, selja miðana og
setja sig í stórar skuldir til að geta
stundað vinnuna."
Vantar allt raunsæi
Það er stundum kvartað undan
deyfð í íslenskum leikskáldum og
talað um að þau leikrit sem sett eru
upp íslensk séu ekki nógu góð. Er
þetta réttmæt gagnrýni?
„Sagan segir okkur að þau ís-
lensku leikrit sem ná að spegla sinn
samtíma fái betri aðsókn en önnur
verk. Það er gríðarlega flókið og
erfitt ferli að frumsemja leikrit. Góð
leikskáld má telja á fmgrum hand-
anna, þetta er sérhæfð og erfið grein
skáldskapar, kannski sú erfiðasta
þvi kviðdómurinn situr I salnum og
engin flóttaleið með lélega vinnu.
Hér vantar raunsæi í sambandi við
það hvemig góð leikrit verða til,
það þarf að kosta einhverju til, það
þarf að ala upp leikskáld. Leikskáld-
in eru bensínið á vélina. Hér vilja
menn bara aka eins og aldrei þurfi
að setja bensín á tankinn. Að kosta
einhverju til í tengslum við leikrit-
un er það síðasta sem rekstraraðil-
um leikhúsanna dettur í hug að sé
nauðsynlegt.
Leikhúsin á íslandi kaupa tilbún-
ar kassauppsetningar að utan og
æfa þau upp á 6-8 vikum. Það eru
verk sem hafa gengið í gegnum
langt og þrautreynt vinnsluferli
með forsýningum og endurbótahlé-
um.
íslensku leikhúsin ætla svo að
grípa nýtt, frumsamið íslenskt verk,
jafnvel eftir óreyndan höfund, og
koma því skammlaust á svið á 6-8
„íslensku leikhúsin ætla
svo að grípa nýtt, frum-
samið íslenskt verk, jafn-
vel eftir óreyndan höf-
und, og koma því
skammlaust á svið á
6-8 vikum. “
vikum. Oft vantar alla faglega
dramatúrgíska vinnu með höfund-
inum og helst eiga íslensku verkin
að vera jafngóð eða betri en þau er-
lendu. Þetta er óraunsæi og sóun.
Fyrir um 10 árum þegar ég var í
forsvari fyrir félagi leikskálda þá
gerðum við heilmikið átak og mön-
uðum leikhússtjóra til að taka fleiri
íslensk verk til sýninga. Það bar
nokkuð góðan árangur um tíma en
mér finnst eins og aftur sé að leggj-
ast deyfð yfir þetta.
Það er ein frumsýning á nýju ís-
lensku leikriti í Þjóöleikhúsinu í
vetur. Það er afar fátæklegt, hvað
sem veldur."
Vildi sjá 10% af mílljaröi til
leikskáldanna
Frasar um að leikhúsin þurfi að
„sýna íslenskri leikritun meiri
rækt“ hljóma dálitið klisjukenndir.
Gera leikhúsin ekki nóg?
„Mér skilst að stóru leikhúsin
samanlagt velti um það bil milljarði
á hverju ári. Mér þætti ekkert at-
hugavert við að 10% þess væri not-
að til að kaupa íslensk leikrit og
þróa þau til sýninga. Við erum í dag
ljósár frá því að ná því hlutfalli. Ef
ekki eru gjaldgeng íslensk léikrit á
sviði íslenskra leikhúsa þá eru í
raun brostnar allar forsendur fyrir
þeim opinberu styrkjum sem þessi
listgrein nýtur af almannafé. ís-
lenskt leikhús er nánast einskis
virði án íslenskra leikrita og að
styrkja þau ætti að vera fastur og
stór liður í starfsemi þeirra.“
Hringferð handritanna
Nú halda leikhúsin stundum
verðlaunasamkeppnir um íslensk
leikrit og nokkur verðlaunaleikrit
hafa litið dagsins ljós eftir slíkar
keppnir en ekki alltaf hlotið góða
dóma. Hvetja slíkar keppnir ekki til
grósku í leikritun?
„Ég hef aldrei sent leikrit í slíka
keppni en ég hef setið í dómnefnd
og tel að um það bil 10 höfundar séu
að skrifa leikrit af fullri einurð. Það
geta komið um 50 handrit inn í
svona keppni en það eru aðeins 2-3
sem eru þess virði að líta nánar á
þau. Hin koma frá viðvaningum eða
fólki sem á ekkert erindi í leikhús-
ið. Ég held að flest handrit sem eru
send inn séu höfundar þegar búnir
að sýna leikhússtjórum og þeir
þekkja þau. Þetta eru oft sömu
handritin sem koma inn í hverja
keppnina eftir aðra.
Mér finnst oft vanta fagleg vinnu-
brögð í leikritasamkeppnir. í síð-
ustu keppni sem Þjóðleikhúsið hélt
var enginn í dómnefndinni sem
ekki var starfsmaður hússins.“
Fagnað meö skilyrðum
Um þessar mundir er mikið rætt
um aukna samkeppni leikhúsa og
aukið framboð á leiklist. Er slíkt
ekki fagnaðarefni öllum leikskáld-
um?
„Ekki nema það boði að íslensk
leikskáld komist í auknum mæli
inn í leikhúsin með verk sín. Þau
verða að fá tækifæri til að læra
handverkið og þroska list sína og
það gerist ekki með öðru móti en
því að þau sjái verk sín á sviði, jafh-
vel þótt gölluð séu. Leikhúsið á að
hlúa að nýgræðingnum og menn
þurfa að hjálpast að að berja brest-
ina úr verkunum."
Spáir þú Vitleysingunum vel-
gengni?
„Það er engin leið að spá fyrir um
viötökur. Ef það væri hægt þá sæti
ég áreiðanlega ekki hér.“ -PÁÁ