Dagblaðið Vísir - DV - 28.10.2000, Qupperneq 11

11
LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 2000
DV Skoðun
Uppreisn húsbóndans
manninum," sagði hún og skeiðaði af
stað með mynd, hamar og nagla.
Hann fylgdi á eftir sem í leiðslu og
sagði hæglátur: „Ég ætlaði nú að hafa
myndina i húsbóndaherberginu. Við
hliðina á útskriftarmyndinni úr Stýri-
mannaskólanum."
Hún var um það bil að negla fyrsta
hamarshöggið og leit á hann snögg-
lega. Honum fannst eitt andartak að
hún væri höggmynd. Brosandi gyðja
með hamar á lofti en augun skutu
gneistum. „Þú getur svo sem sett
myndina þar sem þú vilt enda áttu
hana,“ sagði hún brosandi. Hún talaði
samanbitnum vörum en hann kaus að
túlka það með öðrum hætti en þeim
að hún vildi ekki missa naglann úr
munninum. Hún lét hamarinn síga og
rétti honum myndina. Þar sem hann
hélt á myndinni gerði hann sér grein
fyrir að ekki væri allt með felldu í
annars sléttu og felldu fjölskyldulíf-
inu. Óttinn læsti sig um hjarta hans
og hann ætlaði að segja að kannski
færi myndin bara vel við hliðina á
sjómannin--
/ eldhúsinu sat konan hans
og horfði fjarrænum aug-
um út um gluggana. Hann
yrti á hana en komst að því
að hún talaði enn saman-
bitnum munni þrátt fyrir
að naglinn vœri farinn. í
kvöldmat voru bjúgu og
þegar leið að háttatíma
greip konan um ennið og
sagðist vera með höfuðverk.
stálnaglann í vegginn en velti í sömu
andrá fyrir sér hvort hann hefði geng-
ið of langt í átt til sjálfstæðis. Myndin
fór upp á vegg og hann gekk nokkur
skref aftur á bak til að dást að þvi
hvemig mynd hins dáða vestfirska
málara lýsti upp vegginn.
Litli drengurinn hans kom inn í
sömu svifum og verkinu var lokið.
aði að vera orðinn í minnihluta innan
fjölskyldunnar. Veiðarnar gengu vel
og þar sem dallurinn kjagaði hlaðinn
inn fjörðinn hugsaði hann til þess hve
gaman yrði að koma heim til óaðfmn-
legrar ijölskyldunnar. Á bryggjunni
beið konan og þar sem hann vatt sér
inn í bílinn til hennar slógust yngstu
börnin í aftursætinu. Hún var fjarlæg
en tók atlotum hans þó bærilega. Síð-
an var ekið heim. Þegar þangað kom
sá hann að búið var að taka til bjúgu
í kvöldmatinn. í húsbóndaherberginu
hékk listaverkið skakkt við hliðina á
útskriftarmyndinni. Hann mundi
ekki til þess að hafa skilið við mynd-
ina með þeim hætti. Það var hrollur í
honum þar sem hann gaf sig á tal við
konu og börn án þess að uppskera
annað en svör í eins atkvæðisorðum.
Annað veifið leit hann á bjúgun á
borðinu og þannig leið fyrrihluti
dagsins án þess að gleðin, sem sveif
yfir sölum heimilisins þegar hann var
í landi, gerði vart við sig. Jólasveina-
tilfinningin var horfin og þrátt fyrir
„Þú hefur þetta bara eins og þú
vilt. Málningardótið er inni í
geymslu," sagði konan við eiginmann
sinn með þeim þóttasvip að hann tók
þann kost að hafa sig hægan og draga
sig í hlé. Tilefni orðaskiptanna var að
húsbóndinn lagði til að stofan yrði
máluð ljósblá en ekki ferskjubleik
eins og konan vildi.
Hann var sjómaður og hafði oft
hugleitt þá undarlegu stöðu sem hann
var í sem sjómaður á togara. Allt var
slétt og fellt þegar hann kom í land.
Bömin stífgreidd og konan eins og
klippt út úr hátíðarútgáfu af Húsfreyj-
unni. Allir brosmildir og engin vanda-
mál þá tvo daga sem hann stoppaði í
landi. Sjálfum leið honum eins og
jólasveininum og það hafði á stundum
hvarflað að honum þar sem hann sté
inn í nýskúraða forstofuna að kalla
„Ho, ho, ho. Gáttaþefur gægist hér
inn.“
En hann lét ekki undan þeirri
hugsanabrenglun sinni og faðmaði
konuna og bömin. Á borðum var há-
tíðarmatur og heimilið skartaði sínu
fegursta. Börnin fengu gjafir og konan
blóm. Stærð gjafa og blómvandar
réðst þó nokkuð af aflabrögð-
um. Þegar árstíðir buðu
upp á það var tendrað á
kertum og rómantískur
andi sveif yflr öllu.
Hjónin höfðu átt
langa samleið og víglin-
ur á heimilinu voru
skýrar. Hann aflaði, hún
eyddi og bæði voru
ánægð með fyrirkomulag-
ið. Stundum var búið að
mála híbýlin þegar hann
kom í land og hversu mjög
sem honum leiddist lit-
urinn sagði hann ekk-
ert og brosti bara
framan í konuna.
Hann taldi ekki
ráðlegt að skipta
sér um of af henn-
ar málum.
Mótþrói
Á mótþróa-
skeiði einu
ákvað hann þó
að láta til sín
taka innan
dyra heimil-
isins. Hann
hafði átt
afmæli og
elskuleg
eiginkonan s
og stífgreidd
börnin af-
hentu honum
gjöf. Þegar hann
hafði opnað pakk-
ann kom í ljós und
urfógur mynd máluð
af vestfirskum stór-
málara. Gjöfin gladdi
hann ósegjanlega. Gamli
sjóhundurinn, sem undir niðri bjó
yfir næmu fegurðarskyni, táraðist þar
sem hann horfði á myndina. Þegar
hann leit af myndinni grillti hann
andlit konu sinnar. I munni hennar
var nagli og í hægri hönd hélt hún á
hamri og í þeirri vinstri á öðrum
nagla til vara. Hann þakkaði fjöl-
skyldunni blíðum rómi ómetanlega af-
mælisgjöf og tók utan um börnin
hvert af öðru. Þegar hann faðmaði
konu sína og kyssti hana á munninn,
fram hjá naglanum, fann hann að
myndin rann úr greip hans í hennar.
„Þessi mynd fer einstaklega vel í stof-
unni; við hliðina á myndinni af sjó-
um. Þá kom upp í honum þvermóðska
og hann ákvað að standa á rétti sin-
um. Jólasveinar eiga líka rétt á þvi að
ráðstafa sínum gjöfum, hugsaði hann
og rétti út höndina og tók við hamrin-
um af konu sinni.
Mamma ræður
Hann fann að kulda lagði frá kon-
unni sem venjulega var svo hlý og
börnin voru hætt að brosa. „Mamma
ræður hvar myndirnar eru hengdar
upp,“ sagði yngsti barnunginn, dreng-
ur á fjórða aldursári, og horfði ásök-
unaraugum á föður sinn.
Hann fylltist enn meiri mótþróa og
ákvað að ljúka málinu þannig að sjálf-
stæði hans og völd yrðu vandlega
undirstrikuð í eitt skipti fyrir ölL Á
sjónum hafði hann nokkur mannafor-
ráð og var vanur að fá sínu framgengt
í meginatriðum. Jólasveinagervið í
landi var þvi eins konar geðklofaá-
stand miðað við sjómennskuna. Hann
gekk ákveðnum skrefum inn i hús-
bóndaherbergið, sem reyndar var
saumaherbergi konunnar. Við hlið út-
skriftarmyndarinnar úr Stýrimanna-
skólanum mældi hann fyrir mynd-
inni. í þremur höggum negldi hann
Greiðsla hans var farin úr skorðum
og hann sagði alvörugefinn við fóður
sinn: „Mamma er reið.“ í orðum
barnsins fólst að faðirinn hafði þessu
sinni gengið allt of langt. Móðirin
hafði alltaf verið til staðar til að
hugga eða gleðjast eftir atvikum. í
huga barnsins hafði enginn leyfi til að
styggja hana eða valda harmi. Honum
varð þetta umhugsunarefni og reyndi
að taka barnið í fangið sem alltaf var
svo sjálfsagt en hinn hljóp undan.
í eldhúsinu sat konan hans og
horfði ijarrænum augum út um glugg-
ana. Hann yrti á hana en komst að því
að hún talaði enn samanbitnum
munni þrátt fyrir að naglinn væri far-
inn. I kvöldmat voru bjúgu og þegar
leið að háttatíma greip konan um enn-
ið og sagðist vera með höfuðverk.
Börnin slást
Að morgni næsta dags hélt hús-
bóndinn til hafs á ný. Við brottfórina
kyssti hann konu sína í kveðjuskyni
en kossinn lenti á vanga hennar.
Næstu vikuna á hafi úti skaut mynd-
inni oft upp í huga hans. Tilfinningar
toguðust á og hann fann ýmist til þess
að hafa náð völdum eða hann harm-
að hann gæfi konunni óvenjustóran
blómvönd og börnunum tvöfalt bland
í poka sló ekkert á kuldaskeiðið sem
hófst í landlegunni á undan. Hann
velti fyrir sér stöðunni þar sem hann
sat einn í saumaherberginu og horfði
í gaupnir sér. Niðurstaðan gat ekki
orðið nema ein. Hann sótti hamarinn
og tók niður myndina. Siðan dró hann
naglann úr veggnum og gekk þung-
lamalegum skrefum til stofu. Ná-
kvæmlega þar sem konan hafði mælt
fyrir myndinni negldi hann stál-
naglann og hengdi myndina eftir vest-
firska málarann upp. Hann kallaði á
konu sína og bað hana að koma og sjá:
„Ég fór að hugsa þetta mál betur. Það
er auðvitað fráleitt að hafa slíka ger-
semi ekki í stofunni," sagði hann og
hún kinkaði kolli.
Skömmu síðar hurfu bjúgun af
borðinu og svínakjöt var komið í stað-
inn. Þegar hausthúmið lagðist yfir
þorpið var kveikt á kertum og svo var
veisla. Nýgreidd börnin léku við
hvern sinn fingur og hamingjan skein
úr hverjum andlitsdrætti konunnar.
Yngsta barnið sat í fangi fóður síns.
Sjálfum leið honum þokkalega vel
enda reynslunni ríkari. Hann vissi nú
hvar víglínan liggur.
ibh
Kommi og séra kommi
„Tvær tegundir
kommúnískra
harðstjóra eru til í
heimi hér. Að
minnsta kosti. í
það minnsta ef við
eigum að trúa orð-
um Madeleine Al-
bright, kraftmikils
utanrikisráðherra Bandaríkjanna,
sem hefur gert útbreiðslu lýðræðis
og mannréttinda að vörumerki sínu
og Clintons forseta. I stríði NATO
gegn árásarstefnu Serba í Kosovo í
fyrra viðhafði hin sama Albright
hin mestu fúkyrði um Slobodan
Milosevic, leiðtoga Serba. Nú hefur
þessi mynduga kona heimsótt land
sem hefur verið erkióvinur Banda-
ríkjanna í hálfa öld, harðlínukomm-
únistaríkið Norður-Kóreu, land þar
sem talið er að ein milljón óbreyttra
borgara hafi dáið úr hungri á síð-
ustu fimm árum. Þá gefur syndareg-
istur leiðtoga landsins, Kims Jong-
ils, syndaregistri Milosevics ekkert
eftir. Fjandskapurinn milli Norður-
Kóreu og Bandaríkjanna er nú á
bak og burt, að sagt er. Einkunnin
„þorpararíki" er horfin og Kim
Jong-il er leiðtogi sem við getum
gert samninga við, sagði Albright í
heimsókn sinni til Pyongyang þar
sem hún æföi sig í stalínísku
lófataki fyrir söng- og dansatriði á
borð við „Leiðtoginn verður ávallt
með okkur“ og „Við munum verja
land vort með rifflum“.“
Úr forystugrein Politiken 25.
október.
Aumingja Barak
„Vegna erfiðrar pólitískrar stöðu
heima fyrir á Barak, í stórum drátt-
um, aðeins um tvo kosti að velja.
Annar er að komast að lokasam-
komulagi við Palestinumenn sem
hann gæti borið undir ísraelska
kjósendur. Sú leið þýddi eins konar
félagsskap með Arafat. Leiðtogar
Palestínumanna hafa aftur á móti
gert það deginum ljósara að það séu
óraunhæfir draumar. Barak verður
því að semja við eina félaga sinn
sem eftir er, ísraelska hægrimenn
sem hann barðist gegn og hrakti frá
völdum fyrir tvæpum tveimur ár-
um.“
Úr forystugrein The Washington
Post 25. október.
Komiö í veg fyrir einræði
„Enginn mun gráta fallinn við-
vaninginn. Maður hefði vissulega
heldur viljað að hann játaði ósigur
sinn í kosningunum. Réttarrikið
hefði styrkst við það. En það var að
minnsta kosti komið í veg fyrir ein-
ræði á Fílabeinsströndinni sem hef-
ur þegar átt i miklum erfiðleikum
með að koma sér út úr lénsskipulagi
eins flokks kerfisins. Það þýðir
ekki, þvert á móti, að Laurents
Gbagbos biði auðvelt verk. Því erf-
iðleikar fortíðarinnar eru líka
ávísun á erfiðleika í framtíðinni."
Úr forystugrein Libération 26.
október.
Tvær heimsóknir til Kóreu
Nokkrum af síð-
ustu leifum kalda
stríðsins var rutt
úr vegi þegar utan-
ríkisráðherra
Bandaríkjanna,
Madeleine Al-
bright, kom í gær
til N-Kóreu. En
hún kom ekki ein. Varnarmálaráð-
herra Kína, Chi Haotian, var einnig
í heimsókn í N-Kóreu. Nágranna-
löndin tvö heita hvort öðru að
styrkja hemaðarleg bönd sín. Þessi
viðbótarheimsókn er merki um
hversu mikið er í húfi í Kóreu. N-
ogS-Kórea hafa hafið viðræður sem
gætu leitt til sameiningar svipaðri
sameiningu þýsku ríkjanna fyrir 10
árum. Það er einmitt vandamál í
augum Kínverja. Kínverskum yfir-
völdum er í fersku minni að sam-
einað Þýskaland varð aðildarríki
NATO. Kínverjar gefa í skyn að þeir
vilji reyna að koma í veg fyrir að
Bandaríkin, sem njóta stuðnings i S-
Kóreu, verði með tímanum banda-
lagsríki N-Kóreu við landamæri
Kína.“
Úr forystugrein Aftenposten 23.
október.