Dagblaðið Vísir - DV - 02.12.2000, Síða 67

LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 2000
75~ -
DV
Tilvera
Píanókeppni EPTA í fyrsta sinn á íslandi:
Píanónemendur sýna klærnar
Þungavigt
Víkingur Heiöar Ólafsson er einstaklega efnilegur píanóleikari.
Einhver mesti viðburður tónlistar-
sögunnar var þegar bandariski píanó-
leikarinn Van Cliburn sigraði í fyrstu
Tsjaíkovskí-keppninni sem haldin var
í Moskvu árið 1958. Þetta var auðvit-
að ekki í fyrsta sinn sem píanóleikar-
ar kepptu sín á milli en þegar ungur
„yankee" frá Texas sigraði alla
kommana í Sovétríkjunum á tímum
kalda stríðsins og sjálfur Krústsjof af-
henti honum gullverðlaunin þótti það
saga til næsta bæjar. Þetta var ekki
bara einhver listrænn sigur heldur
var eins og Bandaríkjamenn hefðu
unnið kalda stríðið. Er Cliburn kom
heim aftur var honum ekið um í opn-
um jeppa um breiðar götur stórborg-
anna en trylltur lýðurinn æpti og
öskraði og henti yfir hann bréfarusli.
Vantaði bara að einhver náungi sæti
fyrir aftan hann í bilnum og minnti
hann á dauðann eins og tíðkaðist hjá
rómverskum stríðshetjum.
Sætur sigur Cliburns varpaði glýju
í augun á öðrum píanóleikurum.
Áður fyrr þóttu verðlaun í píanó-
Léttvigt
Kristján Karl Bragason, handhafi fyrstu verölauna í léttvigt.
keppnum ekki eina leiðin til frægðar
og frama en nú urðu allir að fara
sömu braut. Þar á meðal var Vladimir
Ashkenazy, sem deildi gullverðlaun-
unum með breska píanóleikaranum
John Ogdon í annarri Tsjaíkovskí-
keppninni er haldin var árið 1962.
Ashkenazy vakti samt fyrst heimsat-
hygli þegar hann flúði land og gerðist
pólitískur flóttamaður rétt á eftir og
Ungur píanósnillingur, Víkingur Heiðar Ólafsson:
/
Ottast ekki mistök
Vikingur Heiðar Ólafsson sigraði
í flokki nemenda á háskólastigi, eða
þungavigt, í EPTA- pianókeppninni
sem lauk í Salnum um síðustu
helgi. Víkingur er aðeins 16 ára,
lauk grunnskólaprófi í vor og hóf
nám í MH í haust með fram námi
sínu í Tónlistarskólanum.
Tónlistin í blóð borin
Víkingur segist ungur hafa farið
að eiga við píanóið heima hjá sér,
pikka upp laglínur og semja, enda
alinn upp í tónlistarQölskyldu. Móð-
ir hans, Svana Víkingsdóttir, er pí-
anóleikari og faðir hans, Ólafur Ax-
elsson, sem er arkitekt, spilar
einnig mikið í frístundum sínum og
semur tónlist. „Ég held að ég hafi
farið að lifa og hrærast í tónlist
strax á meðgöngunni, enda lauk
mamma prófi frá Tónlistarháskól-
anum í Berlín þegar hún var gengin
með mig fimm rnánuði," segir Vík-
ingur.
Tónlistarnám Víkings hófst þegar
hann var fimm ára. „Eldri systir
mín var í Tónmenntaskólanum svo
ég kom þangað oft að sækja hana.
Einu sinni hitti ég Erlu Stefánsdótt-
ur píanókennara á ganginum og
leist svo vel á hana að ég spurði
hana hvort hún vildi ekki kenna
mér á píanó.“
Erfið keppni
Að sögn Víkings var píanóið
alltaf aðaláhugamál hans. Hann seg-
ist þó ekki hafa farið að æfa sig
markvisst fyrr en um 10 ára aldur-
inn. „Ég hugsaði ekki mikið um
framtíðina en fannst þó alltaf flott
ímynd að ferðast um heiminn og
vera þekktur einleikari. Samt var
ég allt eins að hugsa um að verða
blaðamaður eða læknir.“
Víkingur hefur vakiö athygli
margra fyrir það hvað hann virðist
rólegur og yfirvegaður þegar hann
kemur fram. „Ég reyni að upplifa
tónleika þannig að ég þurfi ekki að
sanna neitt á þeim og óttast þess
vegna ekki mistök. Ég reyni að úti-
loka áhorfendur og tekst þess vegna
yfirleitt að einbeita mér algerlega
að píanóleiknum," segir Vikingur
en bætir svo við: „Ég er samt stress-
aðri en maður kannski heldur."
Píanókeppnin á dögunum var erf-
iö að sögn Víkings. „Ef maður gerir
mistök á tónleikunum er hægt að
bæta þau upp síðar en maður miss-
ir hreinlega stig á mistökum í svona
keppni þannig að það er mikið
álag.“
Lýkur einleikaraprófi í vor
Víkingur segist hafa mestan
áhuga á að spila stór rómantisk
verk. „Rómantíkin liggur best fyrir
mér núna enda hef ég mest veriö að
fást við hana.“
Spurður hvers konar tónlist hann
hlusti mest á segist Víkingur hlusta
mest á klassíska tónlist. „Ég hef síð-
ustu mánuði hlustað í auknum
mæli á þá tónlist sem kölluð er nú-
tímatónlist, mest svolítið
„aggressífa" tónlist frá fyrri hluta
20. aldar. Ég er að taka mér svolítið
frí frá píanóverkunum.“
Víkingur lýkur einleikaraprófi
frá Tónlistarskólanum í Reykjavík
fyrri hluta næsta árs. Hann segist
vera að leita sér að kennara erlend-
is, einna helst í Ameríku. „Ég ætla
að reyna að ljúka nokkrum eining-
um í MH í vetur en verð að viður-
kenna að verkfallið kom sér vel i
undirbúningnum fyrir píanókeppn-
ina,“ segir þessi efnilegi og glaölegi
ungi píanóleikari.
-ss
þótti það næstum því jafn niðurlægj-
andi fyrir Sovétríkin og að kúreki
skyldi vinna keppnina fjórum árum
áður.
í samanburðinum við Tsjaíkovskí-
keppnina og aðrar alþjóðlegar keppn-
ir þykir EPTA (European Piano
Teachers’ Associationj-keppnin, sem
haldin var i Salnum í Kópavogi í síð-
ustu viku, kannski vera harla óspenn-
andi. Vissulega fékk hún lítinn hljóm-
grunn hjá Ríkissjónvarpinu sem
sýndi henni nánast engan áhuga. Og
samt brýtur hún blað í íslenskri tón-
listarsögu því þetta er í fyrsta sinn
sem slík keppni er haldin hér á landi.
Heyrst hefur að þeim hjá Rikissjón-
varpinu hafi fundist keppni píanó-
nemenda á ýmsum stigum vera of sér-
hæft fyrirbæri en hvernig má það
vera þegar svo mörg íslensk börn
læra á píanó eins og raun ber vitni?
Gífurleg spenna
Keppnin hófst miðvikudaginn 22.
nóvember. Var keppt í þremur riðlum
sem sumir kölluðu fjaðurvigt, léttvigt
og þungavigt, eins og í boxinu. Fjað-
urvigtin samanstóð af nemendum á
fjórða og fimmta stigi, svonefndu mið-
námi; i léttvigtinni voru nemendur á
sjötta og sjöunda stigi, þ.e. framhalds-
námi, en í þungavigtinni voru nem-
endur á háskólastigi. Á miðvikudag-
inn og fimmtudaginn var keppt til
undanúrslita í öllum riðlum en spenn-
an fór fyrst að færast í aukana þegar
þeir sterkustu stóðu einir eftir og
börðust til úrslita laugardaginn þann
25. Var undirritaður þá á staðnum og
hlustaði á alla keppendurna. Spennan
í salnum var gífurleg en samt var
stemningin góð, áheyrendur virtust
skemmta sér konunglega og margir
píanókennarar höfðu á orði að þeir
hefðu lært ótrúlega margt á fáeinum
dögum. Einn kennari lét þó óánægju
sína i ljós yfir að nafn hans skyldi
ekki vera í efnisskránni hjá nemanda
hans, sem er kannski skiljanlegt, því
það er ekki síst kennaranum að þakka
að nemandi geti yfirhöfuð nokkurn
skapaðan hlut. En móti kemur að það
voru píanónemendur sem voru að
keppa, ekki kennararnir, að minnsta
kosti ekki opinberlega.
Takmarkaður hljómur
Athygli vakti hve hljómur Bösen-
dorfer-flygilsins var takmarkaður,
sérstaklega hjá yngstu píanóleikurun-
um. Flygillinn í Salnum í Kópavogi er
að mörgu leyti óheppilegt einleiks-
hljóðfæri, diskantinn syngur illa og
bassinn virkar flatur og óspennandi.
Með söngvara er flygillinn ásættan-
legur en möguleikarnir eru ekki eins
miklir þegar leika á krefjandi ein-
leiksverk. Það kallar á mikla reynslu
að spila á slíkt hljóðfæri og þurfti
maður hálfpartinn að hlera leik
yngstu þátttakendanna.
Betri var tónninn hjá nemendunum
í framhaldsstiginu, sérstaklega hjá
Kristjáni Karli Bragasyni, en túlkun
hans á Pólónesu op. 40 nr. 2 eftir
Chopin var fagurlega mótuð, enda
sigraði hann í sínum riðli eins og
kunnugt er. Leikur Víkings Heiðars
Ólafssonar og Árna Björns Ámasonar
í þungavigtinni var líka töluvert
hljómmikill, þótt útkoman heföi ör-
ugglega orðið enn betri ef þeir hefðu
spilað á Steinway-flygil. Enda varla
hægt að hugsa sér þriðja píanó-
konsert Prokofievs eða fyrsta píanó-
konsert Tsjaíkovskís fyrir nokkurt
annað hljóðfæri.
Og fyrstu verðlaun hlýtur...
Á sunnudeginum var svo komið að
verðlaunaafhendingunni. Athöfnin
hófst klukkan tvö og var andrúmsloft-
ið í Salnum rafmagnað. Formaður
dómnefndar, Malcolm Troup, hélt^,-
ræðu áður en hann tilkynnti úrslitin '
og var það síst til að draga úr spenn-
unni. Loksins sagði hann frá því að
Hákon Bjamason hlyti fyrstu verö-
laun í miðnáminu, Kristján Karl
Bragason í framhaldsnáminu og Vík-
ingur Heiðar í þungavigtinni en flutn-
ingur hans á fyrsta kafla fyrsta píanó-
konserts Tsjaikovskís þótti sérlega
áhrifamikill. Enn fremur hlaut Árni
Björn sérstök verðlaun fyrir bestu
túlkunina á verkinu Sindur eftir Þor-
kel Sigurbjörnsson en allir þátttak-
endur efsta stigsins þurftu að leika
það. Er þetta sérkennileg tónsmíð þar
sem endurtekningar koma mikið við
sögu, eins konar blanda af fingraæf-
ingum og tónlist eftir Philip Glass. c
Árni Björn vakti einnig sérstaka at- ~
hygli undirritaðs fyrir frábæran flutn-
ing á fyrsta kafla þriðja píanókonserts
Prokofievs, sem var hnitmiðaður og
glæsilegur og hver einasta nóta í hin-
um háskalegustu tónahlaupum skýr
og fullkomlega mótuð.
j f
m f
é
gÉBjl .... . i ■fc, .. 2
Formaöur dómnefndar
Dr. Malcolm Troup var formaöur dóm-
nefndar í píanókeppni EPTA sem
haldin var í Salnum í síöustu viku.
Frábær keppni
Einhverjir efuðust þegar hugmynd-
inni um íslenska píanókeppni var
fyrst varpað fram og sáu fyrir sér út-
belgda útgáfu af venjulegu tónlistar-
skólaprófi þar sem nemendur eru'
nánast dauðir úr stressi og prófdóm-
arar löngu dauðir úr leiðindum. En
reyndin varð allt önnur, keppnin var
stórglæsileg, frábærlega skipulögð og
var nemendum og kennurum afar
lærdómsrík, auk þess sem aðrir
áheyrendur skemmtu sér greinilega
konunglega. Fjölmargir foreldrar
fylgdust líka með, ekki bara þeir sem
áttu börn er voru að keppa heldur
einnig þeir sem vildu auka skilning
sinn á píanóleik almennt og því sem
er að gerast í hinum ótrúlega mörgu
tónlistarskólum landsins. Það er því
ljóst að ef svona keppni væri haldin
reglulega myndi hún hafa sterk og
góð áhrif á íslenskt tónlistarlíf og yrði
mörgum tónlistarmanninum bæðn®
innblástur og hvatning. Vonandi
verður sá draumur að veruleika.
Jónas Sen
Fjaðurvigt
Hákon Bjarnason hlaut fyrstu verölaun í fjaöurvigt.