Dagblaðið Vísir - DV - 14.08.2001, Blaðsíða 20

ÞRIÐJUDAGUR 14. ÁGÚST 2001
24
tölvu-i tíkni og visinda
Stórafmæli í tölvugeiranum:
Pésinn 20 ára og Netið 10 ára
- Linux fyllir líka tuginn seinna í mánuöinum
Slðastliðinn
sunnudag fagn-
aði tölvugeir-
inn, alla vega
þeir sem aðhyll-
ast notkun svo-
kallaðra PC-
tölva. Ástæðan var að 20 ár eru lið-
in frá því fyrsta PC-tölvan kom á
markað.
12. ágúst árið 1981 var forfaðir
PC-tölvunnar, IBM 5150, settur á
markað af IBM-fyrirtækinu. Það er
fyndið að hugsa út í það að 5150 var
langt frá því að vera kraftmikil. Því
hefur jafnvel verið haldið fram að
nútima-þvottavélar hafi meira
vinnsluafl heldur en 5150. Tölvan
var búin 4,77 megariða Intel ör-
gjörva, hafði 256 kílóbæta minni og
keyrði Dos 1.0 frá Microsoft.
Annað stórafmæli var í byrjun
ágústmánaðar. 6. ágúst hefur verið
penslaður inn sem afmælisdagur
veraldarvefsins. Þann dag árið 1991
setti Tim Berners-Lee fram fyrstu
útgáfuna af http-forritunarmálinu
sem gerði flutning upplýsinga yfir á
tölvunet auðveldari. Bemers-Lee og
félagi hans, Robert Caillou, þróuðu
http-málið í þeim tilgangi að auð-
Bill Gates, stofnandi Microsoft, og Andy Grow, stjórnarformaöur Intel, fagna hér tuttugu ára afmæli PC-tölvunnar.
Fyrirtæki beggja áttu hlut í fyrstu PC-tölvunni.
velda samstarfsmönnum sínum við senda upplýsingar hver til annars net voru til áöur en http-málið kom
Cern-rannsóknarstofuna í Sviss að og bera saman bækur sínar. Tölvu- til en hins vegar þurfti að hafa
mikla þolinmæði til að finna og
hlaða niður þeim upplýsingum sem
maður leitaði að. Það vandamál er
þó reyndar enn að nokkru leyti til
staðar þar sem ofgnótt upplýsinga
og heimasíðna er orðin til á Netinu
vegna http-málsins.
Að lokum verður haldið upp á tíu
ára afmæli Linux-stýrikerfisins.
Raunverulegur fæðingardagur kerf-
isins er ekki til þar sem það telst
vera þegar Linus Torvalds, faðir
Linux, fékk hugmyndina að stýri-
kerfinu. Fylgismenn Linux-kerfis-
ins hafa sammælst um að halda tíu
ára afmælið 25. ágúst næstkomandi
og verða hátíðahöld víða um heim
enda Linux að sækja i sig veðrið
um þessar mundir. Linux-stýrikerf-
ið er nokkurs konar samstarfsverk-
efni áhuga- og atvinnumanna innan
hugbúnaðargeirans. Kóðinn sem
stýrikerflð er byggt upp á er opinn
öllum og geta þeir sem hafa þekk-
ingu til því aðlagað kerfið sínum
þörfum. Hver sem er getur sent inn
þær breytingar sem hann hefur
fundið upp. Oftar en ekki kemst
eitthvað inn við hverja nýja útgáfu
af Linux.
Menning á meðal simpansa
Vísindamenn
tr -* hafa nú komist
_JJ'J að þeirri niður-
r^vyj stöðu ®ö
J -I simpansar í Afr-
^ íku hafi myndað
með sér ólíka
menningarheima eftir því hvar þeir
búa líkt og mannfólkið. Rannsókn á
hegðun apa er stjórnað frá St.
Andrews háskólanum í Skotlandi og
taka allir fremstu sérfræðingar í
simpansarannsóknum um allan
heim þátt þessari umfangsmiklu
rannsókn.
Rannsóknirnar hafa meðal ann-
ars sýnt fram á mismunandi hegð-
un við notkun áhalda úr steini og
tré sem og mismun í hvernig mis-
munandi simpansahópar haga
snyrtingu á hverjum öðrum. Til
dæmis leita sumir simpansar eftir
pöddum á hvorum öðrum og setja
þær á laufblöð og skoða þær eða
drepa þær strax. Aðrir simpansa-
hópar kreista hins vegar pöddurnar
á skinninu á sér. Einnig notast sum-
ir simpansar í vesturhluta Afríku
við verkfæri eins og steina til að
brjóta hnetur til að komast að
kjarnanum og borða hann. í austur-
hluta Afríku borða simpansar hins
vegar ekki hneturnar þótt þær séu
þær sömu og hinir hóparnir borða.
Vísindamennirnir segja að ekki sé
hægt að útskýra þennan mismun á
hegðun með erfðafræðilegum eða
umhverfisþáttum. Þetta sé aðeins
hægt að útskýra sem mismunandi
venjur á milli simpansahópa, niður-
staðan sé því ólík menning hjá
þeim.
Rannsóknir á simpönsum eru
taldar afar mikilvægar þar sem þeir
eru nú komnir í útrýmingarhættu.
Einnig telja margir að með rann-
sóknum á simpönsum sem og öðr-
um mannöpum sé hægt að fá mynd
af þróun menningar á meðal mann-
fólksins. Auk simpansa hefur verið
sýnt fram á mismunandi venjur
meðal górilla og órangúta sem og
hvala og höfrunga.
Erföir og umhverfi útskýra ekki
mismunandi hegöun milli
simpansahópa og því er taliö að
um frumstæöa menningu sé aö
ræöa.
Offitugen fundiö
BVísindamenn í
París segjast
hafa fundið gen
sem talið er geta
haft áhrif á það
hvort fólk er í
hættu á aö þjást
af ofíítu eður ei. Genið erfist frá foð-
ur til barns. Við rannsóknir ákváðu
vísindamennirnir að einblína á gen
sem tengjast framleiðslu og starf-
semi hormónsins insúlins. Insúlín
er talið gegna lykilhlutverk við
vinnslu fitu í líkamanum.
Sérstaklega var einblínt á eitt
svæði í erfðamengi fólks sem nokkr-
ar mismundandi gerðir gena geta
birst. Ein slík gerð erfist aðeins frá
foöur til barns. Við nánari eftir-
grennslan kom í ljós að börn sem
erft höfðu þetta gen, kallað „gerð 1“,
voru í mun meiri hættu á að verða
offltu aö bráð en aörir.
Þetta nýja gen virðist hafa mun
almennari áhrif á
holdafar fólks en önn-
ur gen sem fundist
hafa. Nokkrar gerðir
hafa fundist en öll þau
gen tengjast alvarlegri
gerðum offltu. Upp-
götvun „geröar 1“
gensins er þó aðeins
nýr áfangi í áframhald-
andi rannsóknum.
„Gen 1“ útskýrir fátt
þar sem það finnst í
fjöldamörgum Evrópu-
búum án þess að þeir
séu of feitir. Fleiri
þættir eru taldir koma
þar að.
Offlta er vaxandi
vandamál í vestrænum
löndum og hefur hún
oft verið tengd við auk-
ið hreyfingarleysi og
óhollt mataræði. Sum-
ir virðast þó vera í
meiri hættu en aðrir af
aö þjást af henni og er
leit að líffræðilegum
ástæöum þess i fullum
gangi.
Offita er vaxandi vandamál í vestrænum löndum sem oftar en ekki hefur veriö skellt á óheil-
brigðara iíferni.
Geimskutlan Discovery sést hér í aöflugi aö Alþjóðlegu geimstööinni á
sunnudaginn meö jöröina i bakgrunni. Tiigangur þessarar ferðar er aö leysa
af núverandi geimfara í geimstööinni, bæta á vistir, koma fyrir hylki til rann-
sóknarstarfa, auk annars búnaðar, auk þess sem fara á í tvær geimgöngur.