Dagblaðið Vísir - DV - 29.03.2003, Blaðsíða 18

Helga rblað 1!)V
LAUGARDAGUR 29. MARS 2003
Guð er ekki
í tölvupóst-
sambandi
Séra Jón Aðalsteinn Baldvinsson hefur
síðustu tuttugu árin starfað íLundúnum
sem sendiráðsprestur. I vikunni var til-
kgnnt að hann grði vígslubiskup á Hólum í
Hjaltadal. íviðtali við Helgarblað DV ræð-
irséra Jón um löngu leiðina heim, stríðið,
trúna og Guð.
Hvernig er aö koma aftur heim?
„Þaö er afskaplega gaman og spennandi,“ seg-
ir séra Jón. „Ég hef verið í námsleyfi hér heima
frá því í haust og þaö hefur verið mjög þægileg
reynsla. Reykjavík hefur breyst mjög til batnaö-
ar frá því ég bjó hér fyrir nær þrjátíu árum. Þá
gekk maður ekki út á kvöldin og keypti Sunday
Times og fékk sér kaffi á Súfistanum eins og
hægt er núna. Þaö er heimsborgarbragur yfir
þessum bæ og því voru það engin viðbrigði að
koma hingað frá Lundúnum. Menningarlífið er
líka öflugt í Reykjavík og ég kemst ekki yfir
helminginn af því sem mig langar að gera.“
Varstu lengi á leiðinni heim?
„Árið 1994 keypti ég bíl með stýrinu „íslands-
megin“ og var ákveðinn í því að þennan bíl flytti
ég með mér heim. Ég seldi hann síðan og keypti
mér annan bíl með stýrinu vinstra megin. Ég hef
þó aldrei gert alvarlega atrennu að heimkom-
unni fyrr en ég sótti um Dómkirkjuna í hitti-
fyrra og beið lægri hlut fyrir séra Hjálmari Jóns-
syni.“
Sérmenntaður á sviði sálgæslu
Jón er kvæntur Margréti Sigtryggsdóttur og
eiga þau tvær dætur, Sigrúnu, kirkjuorganista
og kórstjóra í Stykkishólmi, og Róshildi, íþrótta-
fræðing. Fyrir hjónaband átti Jón soninn Ragn-
ar Þór, tryggingafulltrúa á Húsavík. Barnabörn
Jóns eru orðin sex.
Þú ert Þingeyingur.
„Já. Ég fæddist á Ófeigsstöðum í Kinn í Suður-
Þingeyjarsýslu og ólst upp á Rangá sem stendur
á hlaði Ófeigsstaða. Ég er stúdent frá Mennta-
skólanum á Akureyri og guöfræðingur frá Há-
skóla íslands. Eftir að ég lauk kandidatsprófi
árið 1974 fór ég heim í mína heimasveit þar sem
ég var í fjögur ár prestur á Staðarfelli. Þá fékk ég
styrk frá Alkirkjuráðinu til náms í Edinborg í
sálgæslu með sérstakri áherslu á sjúkrahúsþjón-
ustu. Að því loknu sneri ég aftur að Staðarfelli
þar sem ég var þar til ég fór árið 1983 til Lund-
úna til að annast íslenska sjúklinga sem á þeim
árum fóru fjölmargir að leita sér lækninga í
Bretlandi. Fáir, ef nokkrir, höfðu þá aflað sér
sérmenntunar á sviði sálgæslu og sjúkrahúsþjón-
ustu þannig að ég var beðinn að fara til reynslu
í sex mánuði. Að verkefninu stóðu kirkjan, heil-
brigðis- og tryggingaráðuneytið og utanríkis-
ráðuneytið. Ég var með bækistöð í sendiráðinu
og annaðist sjúklinga og aðstoðaði þá og aðstand-
endur eftir fremsta megni við fjölbreyttustu at-
riði. Úr því að íslenskur prestur var kominn til
Lundúna var stofnaður söfnuður íslendinga sem
var eins og deild innan íslendingafélagsins.
Fljótlega þróuðust mál svo að ég varð prestur ís-
lendinga í Lundúnum, Grimsby og Hull og fljót-
lega varð meginlandið einnig á minni könnu.“
Frálivarfsárin
Hvernig kynntistu Guði og hvenær?
„Ég kynntist honum sem barn í vöggu. Ég var
alinn upp af trúuðu fólki og hef kunnað bænir
síðan ég man eftir mér. Ég drakk í mig trúna
með móðurmjólkinni. Móðir mín var sérstaklega
trúrækin og faðir minn mikill kirkjunnar mað-
ur. Það var því sjálfsagður hlutur að sofna með
bæn á vörum og rækja kirkju. Móðir mín var
þekkt söngkona og driffjööur í kórstarfinu. Pabbi
var líka söngmaður og við systkinin tókum þátt
um leið og við gátum sungið.
Ég átti hins vegar mín fráhvarfsár sem ung-
lingur. Ég fór ekki í Menntaskólann til að verða
prestur og ég er ekki viss um að ég hafi farið í
Háskólann til að verða prestur. Ég var hvorki
viss um að ég gæti það né vildi þótt undir niðri
blundaði mikil trúarþörf. Trúin hefur verið
sterkur undirliggjandi þáttur í öllu mínu lífi þótt
ég hafi ekki alltaf viljað kannast við það. Frá
blautu barnsbeini hafði ég einnig mikinn áhuga
á náttúrunni og sérstaklega fuglum. Ég átti það
til að týnast á varptímanum þegar ég ráfaði út
um holt og móa og fylgdist með fuglalífinu. Mig
langaði lengi að læra náttúrufræði eða fugla-
fræði og um tíma vildi ég hella mér út í stjórn-
mál. Ég fékk síðan háffgerða skömm á stjórnmál-
um og taldi mig geta gert meira gagn með því að
fara í guðfræði. Þegar í Háskólann kom staðfest-
ist ég í því að ganga í þjónustu kirkjunnar. Ég
hef aldrei séð eftir því.“
Hvernig eru samskipti þín við Guð?
„Hann er nú ekki í tölvupóstsambandi," segir
séra Jón og hlær. „Bænir eru sjáffsagður hluti af
lífi mínu og þær eru ekki bara bundnar við at-
hafnir í kirkju eða við koddann á kvöldin heldur
biðst ég einnig fyrir í daglegu amstri. Samtöl við
Guð eru mér jafn eðlileg og það að fá mér kaffi-
bolla. Samskipti mín við Guð eru stöðug sam-
ræða.“
„að sjá fólk rísa upp frá dauðum“
Var starfið í Lundúnum ekki erfitt?
„Það var erfitt en mjög þakklátt því í langflest-
um tilvikum gekk allt vel. Það er þakklátt að
vera til aðstoðar og ánægjulegt að sjá fólk rísa
upp frá dauðum í orðsins fyllstu merkingu. Hin
tiffellin voru þó mörg; fólk dó. Og það hlutskipti
er erfitt að sætta sig við þótt dauðinn sé hluti af
lffinu. Presturinn verður aö takast á við áþreff-
anlega staðreynd dauðans og ganga inn í það
hlutskipti með fólki. Mitt hlutverk var að ganga
í gegnum þá þraut og létta fólki lffið eins og hægt
var.“
Tekur það ekki mikið á þig?
„Jú, oft tekur þetta mjög á. Ég er viðkvæmur
að eðlisfari. Ég held að maður þurfi að vera þaö
til að vera góður sálgæslumaður. Til að gera
gagn verður maður að finna til með fólki. Það
versta sem hægt er að gera er að setja upp „pro-
fessionaT grímu. Slíkir menn gera ekki mikið
gagn þeim sem syrgja, óttast eða bíða eftir því
hvernig alvarlegar aðgeröir fari. Meðlíðanin er
lykillinn að góðri sálgæslu. Engu að síður verð-
ur maður að halda ákveðnum styrk þannig að
fólk finni að það sé á einhverju að byggja. Og þar
kemur trúin inn sem sterkur grunnur. Það er
ákaflega misjafnt hversu næmt fólk er eða já-
kvætt gagnvart trúnni. Ég varð þó aldrei var við
það í starfi mínu aö aðstoð mín væri ekki vel
þegin og aö fólk setti fyrir sig trúarafstöðu mína.
Maður verður að fara varlega í þeim efnum og
þröngva ekki upp á fólk trú sem það vill ekki. En
nærvera prestsins er mörgu fólki styrkur.“
eins og aðrir dauðlegir menn“
Prestar eru ein stétt af fáum sem fólk lítur upp
til og sumir ætlast til móralskra yfirburða hjá
prestum.
„Það eru ranghugmyndir ef fólk heldur að
prestar séu öðruvísi en annað fólk. Við erum
dauðlegir menn þótt góður prestur reyni að aga
sig sem mest hann má. Við getum aldrei orðið
fullkomnir, við misstígum okkur eins og aðrir
dauðlegir menn. Við reynum auðvitað að vinna
okkur út úr því á jákvæðan hátt í anda trúar
okkar. Setji prestar sig á móralskan háhest
verða þeir fjarlægir venjulegu fólki og þá gera
þeir lítið gagn.
Það ætti enginn að gerast prestur nema eiga
sér trúarsannfæringu. En trúin er þó alltaf bar-
átta og prestar, eins og allir sannir trúmenn,
eiga sínar efasemdarstundir. Ég hef litla trú á
því þegar fólk „frelsast" eða „fæðist aftur í
trúnni" á einu augabragði og efast aldrei eftir
það, en margir hafa slíkar hugmyndir um trúna,
jafnvel George W. Bush. Peter Ustinov sagði í
viðtali við Sunday Times að hann skildi núna af
hverju Bush væri svona óþroskaður. Það væri
vegna þess að hann hefði „fæðst“ fyrir fimmtán
árum!“
Aukinn trúaráhugi
Finnst þér margt hafa breyst í trúarlífi íslend-
inga á þeim tuttugu árum sem þú varst í Lund-
únum?
„Ég held að fólk sé að mörgu leyti opnara fyr-
ir trúmálum nú en fyrir tuttugu árum. Hins veg-
ar ber meira á einstaklingshyggju, bæði í stjórn-
málum og trúarefnum; fólk vill hafa trúna út af
fyrir sig. Ég held að forsendurnar fyrir kirkju-
sókn fólks hafi breyst. Fólk vill iðka sína trú á
eigin hátt og því hafa margvíslegir sértrúarsöfn-
uðir orðið til. Margir vilja hins vegar iðka trú
sína í einrúmi.
Trúaráhugi er meiri nú en fyrir tuttugu árum.