Dagblaðið Vísir - DV - 29.03.2003, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 29. MARS 2003
Helgarblað
DV
Keppt um hylli arabískra
sjónvarpsáhorfenda
CNN hefur ekki lengur einkarétt
á að sýna okkur nýjustu myndirnar
frá vígvellinum í írak, eins og
bandariska fréttastöðin hafði óum-
deilanlega í Persaflóastríðinu fyrir
tólf árum. Samkeppnin um frétta-
þyrsta áhorfendur í Mið-Austur-
löndum og víðar hefur aldrei verið
harðari en einmitt nú og nýliðamir
eru á góðri leið með að ryðja þeim
gömlu úr vegi.
Arabískar sjónvarpsstöðvar
varpa nú í fyrsta sinn myndum af
stríðsátökunum í írak beint heim í
stofu um allan arabaheiminn. Og
áhrifin af því kunna að verða víð-
tæk þegar fram líða stundir.
Gervihnattardiskur á þaki
Allt frá lokum Flóabardaga hins
fyrri hafa arabískar rikisstjómir og
fyrirtæki lagt miklar fúlgur íjár í
tæknibúnað sem gerir þeim kleift
að senda út myndir af fréttnæmum
atburðum um leið og þeir gerast til
hvers einasta manns sem á gervi-
hnattardisk á húsi sínu. Þrjár arab-
ískar sjónvarpsstöðvar, sem senda
um gervihnött, berjast nú um hylli
arabískra áhorfenda, al-Jazeera í
Katar, ríkissjónvarpið í Abu Dhabi
og stöðin al-Arabiyya sem fjármögn-
uð er af Sádi-aröbum en sendir út
frá Dubai í Sameinuðu arabísku
furstadæmunum.
Sjónvarpsstöðin al-Jazeera er
þekktust allra arabískra sjónvarps-
stöðva og sýnist sitt hverjum oft á
tíðum um óháðan fréttaflutning
hennar. Orðspor stöðvarinnar hefur
hins vegar orðið tO þess að koma
heimalandinu Katar á landakortið,
landi sem áður var lítt þekkt utan
þessa heimshluta.
Allt frá því hryðjuverkaárásimar
voru gerðar á Bandaríkin þann 11.
september 2001 og Bandaríkjamenn
hófu hernaðinn í Afganistan í kjöl-
farið hefur al-Jazeera þótt
ómissandi öllum þeim sem vilja
fylgjast með gangi mála í Mið-Aust-
urlöndum. Rétt eins og CNN var á
tímum Persaflóastríðs Bush Banda-
ríkjaforseta hins eldri. Og stöðin er
ekki hvað sist fræg fyrir að birta yf-
irlýsingar frá Osama bin Laden, for-
ingja hryðjuverkasamtakanna al-
Qaeda sem kennt er um árásimar á
New York og Washington.
Ekkert dregið undan
Einkunnarorð al-Jazeera, sem
þykir vera óháðasta stöðin í Mið-
Austurlöndum, eru eitthvað á þá
leið að sýna áhorfendum sínum
„alla myndina". Ef marka má við-
brögð síðustu daga, meðal annars
ráðamanna á Vesturlöndum, virðist
það hafa tekist. Stöðin hefur sýnt
áhrifamiklar myndir af afleiðingum
stríðsátakanna, svo sem af fóllnum
og særðum, nú siðast myndir af
REUTERSMYND
Fylgst með sjónvarpinu
Fréttaþyrstir íbúar Miö-Austurlanda geta nú valiö milli nokkurra arabískra
sjónvarpsstööva til aö fylglast meö gangi mála í stríöinu í írak. Á þessari
mynd má sjá viöþrögö manna í Jórdaníu viö ræöu Saddams Husseins íraksr-
forseta sem send var út í íraska sjónvarpinu.
tveimur breskum hermönnum sem
týndu lífi í átökunum. Uppátækið
vakti litla hrifningu Tonys Blairs,
forsætisráðherra Bretlands.
Fréttaþulirnir á al-Jazeera eru
hófstilltir í orðavali þegar þeir segja
frá átökunum í írak. Þeir kalla
Guðlaugur
Bergmundsson
blaöamaður
Fréttaljös
bandarísku og bresku hersveitimar
„innrásarher" en ekki „árásarsveit-
ir“ eins og íraska sjónvarpið og aðr-
ar arabískar stöðvar gera.
Apocalypse Now
Það sem greinir al-Jazeera frá
vestrænum sjónvarpsstöðvum er
meðal annars hvernig fréttamenn
stöðvarinnar klippa saman mynd-
skeið úr ýmsum áttum, svo sem af
B-52 sprengjuvélum að taka á loft,
grátandi ungbarni með reifað höfuð,
eldtungum á himninum yfir Bagdad
og þreyttum bandarískum her-
mönnum, undir dynjandi og takt-
fastri tónlist. Innblásturinn er
greinilega sóttur í kvikmynd Franc-
is Ford Coppola um Víetnamstríðið,
Apocalypse Now. Og þetta sýna þeir
al-Jazeera-menn á mÖIi fréttanna.
Forráðamenn al-Jazeera hafa alla
tíð barist af öllu afli gegn ritskoðun
hvers konar, svo ötullega reyndar
að eftir hefur verið tekið. Sú barátta
uppskar þann ávöxt í vikunni að
stöðin fékk viðurkenningu frá sam-
tökunum Index on Cesorship sem
hafa aðsetur í Bretlandi.
Upp á skaftið
Þótt al-Jazeera hafi verið ein ara-
biskra stöðva um hituna í beinum
fréttaflutningi frá átökunum í
Afganistan er því ekki að heilsa nú.
Tvær aðrar stöðvar eru famar að
færa sig upp á skaftið og gengur
bærilega.
Einhverjar dramatískustu mynd-
irnar frá loftárásunum á Bagdad í
upphafi stríðsins fyrir rúmri viku
komu frá ríkissjónvarpinu í Abu
Dhabi, eins og þeir sem fylgdust
með BBC World sjónvarpsstöðinni
urðu vitni aö. Þar mátti lengi sjá
merki Abu Dhabi-stöðvarinnar efst
til vinstri á skjánum og fyrir neðan
var eftirlætisorð allra fréttamanna,
„exclusive", eða einir með fréttina.
Abu Dhabi-stöðin nýtur krafta
ísraelsks araba, háskólamannsins
Merouanes Bishara, sem flytur
fréttaskýringar um stríðið. Vin-
sældir hans eru að verða slíkar að
þær eru famar að skyggja á frægan
bróður hans, Azmi Bishara, sem sit-
ur á ísraelska þinginu Knesset.
Merouane Bishara heldur því
fram að hvorir tveggja, bandamenn
og Irakar, beiti sömu aðferðunum í
fréttaflutningi sínum af stríðinu.
í fyrsta lagi, segir hann, er mik-
ilvægt að hughreysta almenning og
segja honum að herstjóramir hafi
séð alla atburði fyrir. Bæði Irakar
og samfylkingin hafa haldið slíku
fram frá upphafi átakanna. í öðru
lagi vilja hinir háu herrar vara okk-
ur við hinu versta. Bandaríkjamenn
segja í því sambandi að stríðið
kunni að dragast á langinn og írak-
ar klifa á því að raunverulegu átök-
in séu ekki enn hafin. Loks halda
hvorir tveggju því fram, þrátt fyrir
allt sem á hefur bjátað undanfama
rúma viku, að þeir muni fara með
sigur af hólmi.
Órakaðir á skjánum
Þriðja arabíska stöðin sem hefur
ruðst fram á völlinn er ekki nema
nokkurra vikna gömul. Hún heitir
al-Arabiyya og hefur höfuðstöðvar
sínar í Dubai í Sameinuðu arabísku
furstadæmunum. Hún er aftur á
móti fjármögnuð af sádi-arabískum
peningamönnum.
Enn ein arabísk fréttastöðin hef-
ur verið að laða að sér áhorfendur
upp á síðkastið, al-Manar heitir hún
og er í eigu Hizbollah-hreyfingar-
innar í Líbanon. Fréttaþulirnir á al-
Manar stinga í stúf við snyrtilega
starfsbræður þeirra á hinum stöðv-
unum. Karlmennirnir em alla jafna
órakaðir og ekki með hálsbindi.
Konurnar eru með slæður á höfð-
inu, eins og tíðkast svo víða í lönd-
um múslíma.
Allar leggja þessar sjónvarps-
stöðvar áherslu á að segja frá miður
fallegum afleiðingum stríðsátak-
anna, meðal annars með því að sýna
löng myndskeið af likum óbreyttra
borgara jafnt sem hermanna.
Teikn eru á lofti um að hefð-
bundnar sjónvarpsstöðvar i Mið-
Austurlöndum, þar sem ríkisstjórn-
ir arabaríkjanna hafa alla þræði í
hendi sér, séu að reyna að laga sig
að breyttum aðstæðum til að mæta
samkeppninni.
Eitt er víst að arabiskir sjón-
varpsáhorfendur eru þakklátir fyrir
að þurfa ekki lengur að reiða sig á
vestrænar sjónvarpsstöðvar til að
fylgjast með atburðum í þeirra eig-
in heimshluta í beinni útsendingu.
Byggt á efni frá BBC, The Guar-
dian og Le Monde.
Aljaxccra
Ilxrlmm-
Umdelldar myndbirtingar á arabískri sjónvarpsstöð
Arabíska sjónvarpsstööin al-Jazeera, sem hefur aösetur í Persaflóaríkinu Katar, hefur vakiö mikia athygli og einnig fengiö bágt fyrir birtingu sína af miöur fail-
egum þáttum stríðsins í írak. Meöal þess sem stööin hefur veriö gagnrýnd fyrir er aö birta myndir af föilnum breskum hermönnum eöa stríösföngum úr rööum
bandamanna, eins og þessum Breta sem var handtekinn í sunnanveröu írak.
jrnimnfmmttTumr
Varað við löngu stríði
Félagarnir Geor-
ge W. Bush Banda-
ríkjaforseti og
Tony Blair, forsæt-
isráðherra Bret-
lands, viðurkenndu
eftir fundahöld sín
á sveitasetri Bush
á fimmtudag að
írak væri ekki jafn-
auðveld bráð og undirbúningur
stríðsins gerði ráð fyrir. Bæði
Bush og Blair vöruðu þjóðir sínar
við þvi að fram undan kynnu að
vera langvinn og erfið átök. Bush
var þó kokhraustur og sagði að sig-
ur myndi vinnast og Saddam Huss-
ein yrði hrakinn frá völdum, sama
hversu langan tíma það tæki.
írakar veita liarða mótspyrnu
Bandarískum og breskum her-
mönnum hefur ekki gengið jafnvel
og áætlanir gerðu ráð fyrir að
leggja undir sig borgir og bæi í
írak, á leiðinni frá Kúveit til
Bagdad. íraskar hersveitir hafa
veitt þeim harða mótspyrnu, miklu
harðari en búist var við. Erfiðlega
gekk að ná undir sig hafnarbænum
Umm Qasr þar sem skipa á upp
neyðaraðstoð fyrir stríðshrjáða
íraka. Þá hafa harðir bardagar
geisað í borginni Nasirya þar sem
er að finna mikilvæga brú yfir
Efrat-fljót.
SÞ fá ekki að stjórna
Colin Powell, ut-
anríkisráðherra
Bandaríkjanna,
sagði á fundi banda-
riskrar þingnefndar
í vikunni að Sam-
einuðu þjóðirnar
fengju ekki að ráða
um skipan mála í
írak að Saddam Hussein burtrekn-
um. Sagði Powell að Bandaríkja-
menn væru ekki að leggja svona
mikið á sig án þess að vilja fá að
hafa afgerandi áhrif á það sem á
eftir kemur. José Maria Aznar, for-
sætisráðherra Spánar og eiim dygg-
asti bandamaður Bush og félaga í
stríðsrekstrinum, sagði aftur á
móti að SÞ yrðu að gegna lykilhlut-
verki við enduruppbygginguna.
Mikill fíöldi ír-
askra útlaga í
Jórdaníu hefur
haldið heim að und-
anförnu til að vera
með fjölskyldum
sínum á þessum
voðatímum og
margir þeirra segj-
ast einnig ætla að
taka upp vopn til að verja fóður-
landið fyrir innrásarhernum. Lang-
ar biðraðir eru við ræðismanns-
skrifstofu íraks í Amman, höfuð-
borg Jórdaníu, þar sem útlagamir
sækja um bráðabirgðavegabréf.
Ekkert hefur enn orðið af þeim
mikla flótta íraka úr landi vegna
stríðsins sem fyrirfram hafði verið
búist við.
Skontup í suðuphluta ípaks
Vatns- og matarskortur fór að
gera vart sig í sunnanverðu írak í
upphafi vikunnar, aðeins fáeinum
dögum eftir upphaf striðsátakanna.
Það voru aðallega
íbúar Basra, næst-
stærstu borgar
íraks, sem fundu
fyrir honum. Raf-
magnslaust var í
borginni eftir
sprengjuárásir og
þvi var ekki hægt
að dæla vatni til
íbúanna. Kofi Annan, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, lýsti áhyggjum sínum af
ástandinu á fundi meö fréttamönn-
um og sagði afar brýnt að koma
þessu í lag. Þá urðu tafir á að
breskt hjálparskip gæti lagst að
bryggju í Umm Qasr vegna tundur-
dufla sem fundust í innsiglingunni.