Dagblaðið Vísir - DV - 29.03.2003, Blaðsíða 10

10
Utgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvsmdastjórl: Örn Valdimarsson
Aöalritstjóri: Óll Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
AðstoóarHtstjórí: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlíö 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749
Ritsqórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plótugerö og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgialds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Leikfélag Akureyrar
Einn dáðasti leikari þjóðarinn-
ar, Þráinn Karlsson, sté fram á
stóra svið Þjóðleikhússins á
fimmtudagskvöld og talaði um
mikilvægi leiklistar. Tilefni ræðu
hans var alþjóða leikhúsdagurinn
en þá er til siðs að þjóðkunnir
leikarar fari með tölu i upphafi
leiksýningar og láti hugann reika um líf og listir. Megin-
þráðurinn i ræðu Þráins var hagnaður af leiklistarstarf-
semi. Hann spurði einfaldlega hvað væri á þessu að græða.
Og lét sýningargestum eftir að svara spurningunni.
Listir auðga andann. Það er jafnt stutta og langa svarið
við spumingu Þráins. Listir eru til sakir þess að menn geta
ekki án þeirra verið. Þær dýpka skilning fólks, skemmta
þvi og fræða og setja lífið i svolitið samhengi. Hagnaður af
liststarfsemi er þeim ósköpum háður að vera mældur í
meira en peningum. Hagfræði liststarfseminnar er þó ekki
flóknari en svo að þar sem mest er um listir hverju sinni
vilja flestir búa. Listir em með öðrum orðum bæjarmynd-
andi.
Leikfélag Akureyrar fagnar 30 ára afmæli í ár sem at-
vinnuleikhús. Það þótti æði mikil djörfung á miðjum sjö-
unda áratugnum að hefja Samkomuhúsið undir brekku-
brún til þeirrar virðingar að vera á meðal þriggja fremstu
leiklistarhúsa landsins. Árangurinn er hins vegar glæsileg-
ur og LA hefur fyrir margt löngu náð að festa sig i sessi
sem frjótt og fagmannlegt leikhús. Viðurkenningu hefur
enda ekki skort, nú síðast Menningarverðlaun DV fyrir
leikstjóm.
Blikur eru á lofti i leikhúslífi Akureyringa og allra
þeirra tugþúsunda sem unna blómlegu leikhúslífi í höfuð-
stað Norðurlands. Á sjálfu afmælisárinu hefur stjórn félags-
ins neyðst til þess að segja upp öllu starfsfólki sínu, fimmt-
án manns, þar eð bæjaryfirvöld hafa látið undir höfuð leggj-
ast að skrifa undir nýjan samning við félagið. Fyrir vikið
hefur viðskiptabanki félagsins sett því stólinn fyrir dyrnar
og nú er svo komið að alls er óvíst hvort atvinnustarfsemi
verður í húsinu í haust.
Þetta er afleit staða fyrir Akureyri. Leikfélagið er rómað-
ur hluti af ímynd bæjarins. Það er lykilstef i menningarlífi
á staðnum og laðar að sér ferðamenn víða af landinu. Með
réttu má segja að litla sviðið i suðurgafli Samkomuhússins
lyfti bæjarlífinu á þann stall sem þroskuð samfélög vilja
vera. Og leikfélagið er merkur kafli í allri sögu bæjarins,
stofnað fyrir nálega niutíu árum og hefur verið miðdepill í
mörgum merkustu skeiðum i lífi bæjarbúa á þessum langa
mannsaldri.
Líf Leikfélags Akureyrar veltur á liðlega sex milljónum
króna. Það er sú upphæð sem reksturinn kostaði umfram
áætlun á síðasta leikári. Á fyrri hluta yfirstandandi leikárs
þurfti um tíma meiri fjármuni til rekstursins en efni voru
til - og þar eð engum samningi við bæjaryfirvöld var til að
dreifa í viðræðum við viðskiptabankann var ekki tekið
mikið mark á þeim rökum að tekjur leikhússins skili sér að
stærstum hluta á seinni hluta leikársins. Því fóru menn
bónleiðir til búðar.
Kostnaður við rekstur eina atvinnuleikhúss landsmanna
utan borgarsvæðisins er innan við 100 milljónir króna á
ári. Ríkið leggur til um 40 prósent fjárins og bærinn annað
eins, en vel á annan tug milljóna króna er sjálfsaflafé. Fag-
mannlegt atvinnuleikhús verður aldrei rekið án stuðnings
rikis og bæjar og rekstur þess er því liður í þjónustu.
Stjórnendur Akureyrarbæjar verða að spyrja sig hvort þeir
vilja hopa eða sækja fram á því sviði mannlífsins sem dreg-
ur fólk i bæinn.
Sigmundur Ernir
4
LAUGARDAGUR 29. MARS 2003
DV
Orðin vega þungt
Ólafur Teitur
Guðnason
blaöamaður
Rítstjórnarbréf
Ræöa Davíös Oddssonar við setn-
ingu landsfundar Sjálfstæðisflokks-
ins í fyrradag var söguleg. Skatta-
lækkanir þær sera hann boðaði eru
líklega þær urafangsmestu sem lofað
hefur verið fyrir kosningar nokkru
sinni.
Aftur til framtíðar
Davíð boðaði að tekjuskattspró-
sentan yrði lækkuð um 4%. Stað-
greiðsluhlutfallið færi samkvæmt því
úr 38,55% niður í 34,55% og yrði því
lægra en það var þegar staðgreiðslu-
kerfið var tekið upp 1988. Þá var hlut-
fallið 35,2% en hækkaði raunar upp í
39,8% á fyrstu þremur árunum!
Frá sjónarhóli þeirra sem eru
hlynntir skattalækkunum er fagnað-
arefni að þjóðinni muni hugsanlega
miða aftur um fimmtán ár í þessum
efnum. Það mætti kalla að fara aftur
til framtíðar.
Nýtt íslandsverð
Sagt hefur verið að það „liggi eitt-
hvað í loftinu" fyrir komandi kosn-
ingar. í upphafi kosningavetrar virt-
ist liggja í loftinu að kosið yrði um
Evrópusambandið og Samfylkingin
blés til sóknar við upphaf þings með
því að krefjast „Evrópuverðs á mat-
væli“. Þar fór Rannveig Guðmunds-
dóttir fremst í flokki og lagði fram
þingsályktunartillögur um að kanna
þyrfti ástæður fyrir háu matvöru-
verði hér á landi.
Nú má segja að Davíð Oddsson
hafi boðað nýtt Islandsverð á mat-
vælum. Hann hefur heitið því að
lækka virðisaukaskatt á matvæli um
helming, úr 14% niður í 7%. Það
myndi þýða að hver 5.000 króna mat-
arkarfa lækkaði niður í 4.700 krónur.
Meðalheimilið eyðir að meðaltali
ríflega 464 þúsund krónum í mat á
ári samkvæmt neyslukönnun Hag-
stofunnar frá 1995 á verðlagi síðasta
árs. Helmingslækkun á matarskatti
myndi færa þessu heimili ríflega 28
þúsund krónur á ári.
Þessi boðaða skattalækkun hlýtur
að slá að einhverju marki á kröfur
um að nauðsynlegt sé að ganga í Evr-
ópusambandið til að sækja þangað
Evrópuverð á matvæli, en raunar
sagði Össur Skarphéðinsson nýlega
að Evrópumálin yrðu ekki eitt af að-
alkosningamálunum.
Þeir efnaminni
Upp á síðkastið hefur virst liggja í
loftinu að kosið verði um skattalækk-
anir. Davíð Oddsson hóf þá umræðu
á Viðskiptaþingi í febrúar. Halldór
Ásgrímsson gaf í á flokksþingi Fram-
sóknarflokksins. Skömmu síðar
blandaði Samfylkingin sér í umræð-
una og hóf að halda því fram að rík-
isstjómin hefði hækkað skatta und-
anfarin ár - og enn var Rannveig
Guðmundsdóttir í broddi fylkingar,
enda fullyrðingamar að mestu
byggðar á svari fjármálaráöuneytis-
ins við fyrirspum hennar á Alþingi.
En deilan um skattalækkanir hef-
ur ekki fyrst og fremst snúist um
hvort heldur hvernig. Gagnrýnt hefur
verið að flöt „lækkun yfir línuna“
komi þeim best sem hæstar tekjur
hafa. Boðuð skattalækkun formanns
Sjálfstæðisflokksins hlýtur hins veg-
ar einnig að slá nokkuð á þessa gagn-
rýni: matvæli vega jú þyngst í hók-
haldi þeirra efnaminni og þvi kemur
þessi skattalækkun einkum þeim til
góða.
Lækkun var lækkun
Sú margendurtekna fullyrðing
margra stjómarandstæðinga að rík-
isstjómin hafi hækkað skatta undan-
farin ár er einfaldlega röng. Bent hef-
ur verið á að Össur Skarphéðinsson
gagnrýndi skattalœkkun í sjónvarps-
þætti fyrir nokkrum misserum.
Fleiri ummæli sýna aö það sem núna
er kallað skattahækkun var á sínum
„Það sem skiptir kannski
mestu um rœðu for-
manns Sjálfstœðisflokks-
ins á landsfundinum í
fyrradag er að þeir eru
fáir sem efast um að þau
loforð sem gefin voru
verði efnd ef til þess
kemur. “
tíma talið vera skattalækkun:
„Það er nokkur nýlunda aö ræða
frumvarp frá ríkisstjóminni til hags-
bóta fyrir launafólk í landinu því það
hefur frekar verið þannig að stjórn-
arandstaðan hefur þurft að verja lág-
launafólk og bótaþega fýrir árásum
ríkisstjórnarinnar á kjör þessara
hópa. Því er ástæða til að fagna því
að hér sé tekið til umræðu frumvarp
frá ríkisstjórninni um skattalækk-
un.“ - Þetta sagði Jóhanna Sigurðar-
dóttir á Alþingi í apríl 1997, en bætti
við að það væra „einkum hálauna-
hóparnir sem fara vel út úr þeirri
skattbreytingu sem hér er til um-
ræðu."
„Ég ætla að segja, virðulegi forseti:
Það er fagnaðarefni að það á að
lækka um 1% og niður í 38%. Það er
fagnaðarefni og við eigum auðvitað
að taka undir þau fáu viðleitniskref
sem eru í átt til hagsældar launafólks
sem koma fram í fjárlagafrumvarp-
inu.“ - Þetta sagði Rannveig Guð-
mundsdóttir á Alþingi í október 1998.
„Auðvitað kemur þessu fólki
skattalækkun vel. Ég ætla alls ekki
að láta það henda að ég nefni ekki
það sem gott er gert.“ - Þetta sagði
Rannveig á Alþingi í desember sama
ár. I bæði skiptin bætti hún við gagn-
rýni á að bamabætur skyldu lækkað-
ar og bamafólk stæði því „engu bet-
ur“ eftir en áður.
„Þau mistök sem ég er að tala um
er t.d. sú staðreynd að í miðju góðæri
fer ríkisstjómin þá leið að lækka
skatta yfir línuna. Ég sagði þetta í
kosningabaráttunni og það þarf tals-
verðan kjark, herra forseti, til að
standa frammi fyrir kjósendum sin-
um og segja: ‘Það var rangt að lækka
skattana ykkar.’ Ég gerði það og ég
geri það enn þann dag í dag.“ - Þetta
sagði Össur Skarphéðinsson á Al-
þingi í júní 1999.
„[Fjármálaráðherra] lækkaði
skattlagningu allverulega [feitl.
DV] og allir sérfræðingar sem hæst-
virtur fjármálaráðherra getur fundið
á þessu landi eru sammála því að það
hafi verið heimskuleg aðgerð." -
Þetta sagði Össur á Alþingi í október
1999.
I gær sagði Bryndís Hlöðversdótt-
ir, þingflokksformaður Samfylking-
arinncu, í grein í Morgunblaðinu:
„Þeir segjast hafa lækkað skattana,
sem er bara þjóðsaga."
Skattaþras
Það er hins vegar rétt hjá Bryndísi
og félögum hennar að skattbyrði hef-
ur vissulega aukist en það gerist
óhjákvæmilega þegar tekjur fólks
snarhækka eins og þær hafa gert
undanfarin ár - nema tekjuskattar
séu ekki bara lækkaðir heldur snar-
lækkaðir.
Geir H. Haarde fjármálaráðherra
hitti naglann á höfuðið í umræðu-
þætti á dögunum þegar hann benti á
að með sama hætti minnkar skatt-
byrðin sjálfkrafa þegar tekjur fólks
lækka. Segjum nú að tekjur fólk
hefðu snarlækkað á undanfömum
árum og skattbyrðin þar með snar-
minnkað. Ætli stjómvöldum yrði þá
hælt á hvert reipi fyrir að hafa lækk-
að skatta?!
Það er ástæða til að endurtaka að
ef koma hefði átt í veg fyrir að skatt-
byrði hefði aukist undanfarin ár
hefði ekki bara þurft að lækka skatta
heldur snarlækka þá. Það sem stjórn-
arandstæðingar eru því í raun að
segja er þetta: „Þið hefðuð átt að
snarlækka skattana!" Það er í sjálfu
sér fagnaðarefni að svo víðtæk sam-
staða sé að myndast um víðtækar
skattalækkanir og vonandi að hún
reynist trúverðug.
Orð gegn orði
Dæmunum fer fjölgandi um að það
sem ýmsir stjórnarandstæðingar
sögðu í gær eigi ekki við í dag. Bent
hefur verið á að Samfylkingin studdi
loftárásir á Kosovo þrátt fyrir að Ör-
yggisráð Sameinuðu þjóðanna hefði
ekki samþykkt þær. Núna segir for-
maður flokksins að hernaðurinn
gegn Irak sé ólögmætt árásarstríð
vegna þess að Öryggisráðið hafi ekki
samþykkt hann.
Evrópumálin áttu aö veröa eitt af
meginstefnumálum Samfylkingar-
innar en nú eru þau það skyndilega
ekki lengur.
Samfylkingin virðist líka vera um
það bil að fyma sína eigin fymingar-
stefnu í sjávarútvegsmálum. I desem-
ber 2000 lögðu þingmenn flokksins
fram á Alþingi lagafrumvarp sem
gerði ráð fyrir að kvótinn yrði fymd-
ur á tíu áram, það er um 10% á ári.
Össur Skarphéðinsson
sagði hins vegar nýverið í
grein hér í DV: „Við höf-
um lagt til fymingarleið-
ina sem felur í sér að
kvótinn verði innkallaður
í smáum, árlegum áföng-
um þannig að sjávarút-
vegurinn geti aðlagað sig
breytingunum. Við viljum
sem mesta sátt um breyt-
inguna og því er Samfylk-
ingin reiðubúin til sam-
ráðs um hve mikið skal
innkallað á hverju ári.“
Skattahækkanir í dag
voru skattalækkanir í
gær, eins rakið var hér.
Það sem skiptir
kannski mestu um ræðu
formanns Sjálfstæðis-
flokksins á landsfundin-
um í fyiradag er að þeir
eru fáir sem efast um að
þau loforð sem gefin voru
verði efnd ef til þess kem-
ur.