Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.2003, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 29. OKTÓBER 2003 MENNING 15
Menning
Leikhús ■ Bókmenntir • Myndlist • Tónlist ■ Dans
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Netfang: silja@dv.is
Sími: 550 5807
Sjálfsmyndir
MYNDLIST: Hádegisrabb Rann-
sóknastofu í kvenna- og kynja-
fræðum í Hafnarhúsinu kl. 12 á
morgun er í samstarfi við
Femínistafélag íslands ítilefni
femínistaviku. Þá flytur Hrafn-
hildur Schram listfræðingur fyr-
irlesturinn : „... eins og biátt
strik..." um sjálfsmyndir mynd-
listarkvenna í alþjóðlegu sam-
hengi.
Crazy
TÓNLIST: Kl. 12 á hádegi á
morgun verða líka einsöngs-
tónleikar í Hafnarborg, Hafnar-
firði, undir heitinu „Crazy - Á
barmi örvæntingar". Þar syng-
ur Kristín R. Sigurðardóttir
sópran við undirleik Antoníu
Hevasi píanóleikara átakamikl-
ar aríur eftir Donizetti, Boito,
Puccini og Mascagni. Aðgang-
ur er ókeypis.
Lesið fyrir börn
BÓKMENNTIR: Annað kvöld kl.
20 verður lesið fyrir krakka á
Súfistanum, Laugavegi 18.Yrsa
Sigurðardóttir les úr verðlauna-
bók sinni Biobörnum, Unnur
Jökulsdóttir les úr sinni fyrstu
skáldsögu, Eyjadís, Ólafur G.
Guðlaugsson les úr nýju bók-
inni um Benedikt búálf, Höfuð-
skepnur Álfheima, og lesið
verður úr Auga Óðins.
Útgáfuhátíð
BÓKMENNTIR: I kvöld kl. 20.30
efnir Bjartur til útgáfuhátíðar á
Súfistanum, Laugavegi 18, í til-
efni af nýrri skáldsögu Jóns
Kalmans Stefánssonar, Snarkið
í stjörnunum. Höfundur les
upp úr verkinu, Magga Stína
og félagar troða upp með sö ig
og hljóðfæraslætti og heppinn
gestur fær happdrættisvinning.
Frítt inn.
Nakið form
HINN NAKTI LEIKARI: Sigríður Eyrún Friðriksdóttir í Fjólu á ströndinni.
LEIKUSTARGAGNRÝNI
Halla Sverrisdóttir
Skúli Gautason bendir á það í leikskrá
Fjólu á ströndinni að „einleikur er eitt
naktasta leikhúsform sem hugsast getur",
og það er vissulega rétt. Þegar einleikurinn
fjallar auk þess um tiltekið „ef’ni", í þessu til-
viki einelti, og er sérstaklega saminn og sett-
ur á svið til þess að vekja athygli á og um-
ræður um það efni, eru hætturnar mýmarg-
ar. Textinn getur auðveldlega fallið í gryfju
prédikunar þannig að áherslan á efnið verði
hinni dramatísku framvindu yfirsterkari og
leikarinn lendi í hlutverki fyrirlesarans og
kennarans fremur en að hann túlki persón-
ur af holdi og blóði.
Texti og uppbygging Fjólu á ströndinni
sneiðir haganlega hjá slíkum hættum og
verkið er bæði dramatískt spennandi og vel
skrifað. Og hinn nakti leikari, Sigríður Eyrún
Friðriksdóttir, stendur prýðilega undir því
erfiða hlutverki að bera sýninguna uppi.
Hún gerir raunar drjúgt betur en svo því að
á röskum klukkutíma lifna í höndum henn-
ar allar þær persónur sem koma að sögu
stúlkunnar Fjólu og hún túlkar þær af
næmni og innsæi, hvort sem þær birtast á
barnsaldri eða sem unglingar. Líkamstján-
ing og raddbeiting hennar, sem og túlkun
bendir til að hér fari hæfileikamikil og kraft-
mikil leikkona, sem auk þess á mikið hrós
skilið fyrir þetta framtak sitt. Leikstjórn
Skúla Gautasonar er vandvirknislega unnin
og uppbygging sýningarinnar sterk.
Þó að kveikjan að þessu verki hafi verið
ákveðinn atburður sem átti sér stað í
Kanada hefur sá atburður mun víðari
skírskotun og gæti hæglega hafa gerst hér á
landi. Og þýðing og staðfæring Sigríðar er
nægilega vel gerð til þess að landfræðileg
lega atburðanna skiptir litlu - eftir stendur
sterkt dramað. Sýningin dregur upp mynd
af svotil öllum þátttakendum eineltisins,
gerandanum, fómarlambinu og þeim sem
standa aðgerðaiausir hjá, foreldrum sem
ekki skilja hvað er að gerast og samfélaginu
sem trúir því ekki að börn og unglingar eigi
Á röskum klukkutíma lifna í
höndum hennar allar þær per-
sónursem koma að sögu
stúlkunnar Fjólu og hún túlk-
ar þær afnæmni og innsæi,
hvort sem þær birtast á barns-
aldri eða sem unglingar.
til þessa frumstæðu grimmd. Og ég hygg að
allir áhorfendur geti rifjað upp skólaárin
sín, eða horft á samfélagið í kringum sig, og
sett sjálfa sig í hlutverk að minnsta kosti
einnar þessara persóna, ef ekki fleiri. í því
liggur áhrifamáttur þessarar sýningar og
hann er umtalsverður. Það væri óskandi að
hún færi inn í skóla landsins því að hún á
fullt erindi þangað.
Hljóð og ljós leika veigamikið hlutverk í
sýningunni og ég reikna með að byrjun-
arörðugleikar í nýju húsnæði skýri að
nokkru leyti að hvort tveggja var dálítið
brokkgengt á frumsýningunni í Möguleik-
húsinu. Vonandi verður það fært til betri
vegar svo að sýningin fái að renna betur
næstu skipti.
Leikfélaglö Brynjólfur sýnir farandsýninguna: Fjóla á
ströndinni - leikrit um einelti. Höfundur. Joan
MacLeod. Hljóöhönnun: Gunnar Sigurbjörnsson. Ljósa-
hönnun: Sólveig Halldórsdóttir og Anna Pála Kristjáns-
dóttir. Lelkstjóri: Skúli Gautason.
Angurvær augu horfandans
OBÓKMENNTAGAGNRÝNI
Geirlaugur Magnússon
□ Hörður Gunnarsson: Týndur á meðal orða
Pjaxi 2003
Heiti ljóðabókar Harðar Gunnarssonar, Týndur á
meðal orða, er um margt vel við hæfi. Bæði er að höf-
undur er í hæsta máta máiglaður, ljóðin flest löng og
orðmörg, gjarnan skreytt lýsingarorðum, og þess utan
leitast skáldið við að smíða nýyrði sem því miður eru
ekki öll vel heppnuð. Þar mætti sem dæmi nefna lýs-
ingarorðið „ritþungur“, en megingalli þess er að
merkingin er hvergi nærri ljós. Vissulega getur
margræðni orða lyft skáldskap, en þegar orð virðist í
senn geta merkt pennaglaður, skáldmæltur og hald-
inn ritfælni er of langt gengið.
Titill bókarinnar á einnig við um yrkisefnin því að
Hörður yrkir um leitina að sjálfum sér í oft andsnúnu
umhverfi. Ekki ýkja frumlegt, kann einhverjum að
verða að orði, en þá er því til að svara að skáldið
höndlar efni sitt af einlægni og oft býsna haglega.
Ljóð Harðar eru Reykjavíkurljóð þó ekki séu þau eft-
irlíking Tómasar, því sýn skáldsins er borgarbúans
sem máski sést best á þvf að í ljóði tileinkuðu Bólu-
Hjálmari villist skáldið illilega í staðfræðinni; galli á
annars velheppnuðu ljóði. Þess utan er þetta sjónar-
horn módernistans, hins ráðvillta sem á bágt með að
finna sér samastað í tilverunni. En þó að sjónarhornið
sé um margt gamalkunnugt er hér margt gert af hag-
leik og hugkvæmni og bendir til að Hörður sé nú þeg-
ar orðinn nokkuð þroskað skáld. Týndur á meðal orða
mun líka vera önnur ljóðabók höfundar en þá fyrri
þekki ég ekki - enn eitt
dæmið um hve oft er tor-
velt að nálgast verk ný-
græðinga.
Hörður yrkir ekki aðeins
löng ljóð heldur gjarnan í
bálkum, stundum heiid-
stæðum en stundum ekki.
Best lýst mér á flokkinn
Negatífúr ljósmyndarans
raunamædda og lýk þess-
ari umsögn á ljóði úr þriðja
hluta hans í þeirri von að
senn komi fleiri ljóð frá
Herði. Þar er efnilegt skáld
á ferð.
Skoðun er bundin þeim klafa að vera röng
Ég hef angurvær augu horfandans
sem horfir eftir elskunni sinni þó að þau séu löngu skilin
Samthef ég árangurslaust reynt að gera kennara, lækni,
skáld að vinum mínum
Þú situr f kvikmyndasalnum og ert stöðugt truflaöur
afþinni eigin innkviku, lífrænu mynd
og þó erhún aðeins mynd íhuglægum skilningi
og sýnilegþér einum þó að óljós sé
Þærelstu koma óhindrað óumbeðnar
mcðan þú bregður upp þeim sem eru úrnýliöinni ævi
Það er skrýtið að vera hafnað, ganga stjómlaust
dreginn áfram einhverri blindri réttlætanlegri reiði
af eigin geðshræringu, móti umferðinni
þeim megin þarsem er engin gangstétt
vonast eftirþví að hún aki framhjá og taki eftir þér.
Höröur Gunnarsson.
Afhimnum ofan
TÓNLISTARGAGNRÝNI
JónasSen
Kammersveit Reykjavíkur hóf
starfsár sitt með tónleikum í Lista-
safni íslands á sunnudagskvöldið.
Fyrra verkið á efnisskránni var
strengjasextett nr. 1 op. 18, en flytj-
endur vom flðluleikararnir Rut Ing-
ólfsdóttir og Sigurlaug Eðvaldsdótt-
ir, víóluleikararnir Þórunn Ósk Mar-
inósdóttir og Sarah Buckley og
sellóleikararnir Sigurgeir Agnarsson
og Hrafnkell Orri Egilsson.
Nú verð ég að viðurkenna að mér
finnst Brahms misjafnlega
skemmtilegur og þetta ákveðna
kvöld var ég alls ekki í skapi til að
hlusta á hann. En úthugsaður leikur
sexmenninganna var svo sannfær-
andi og hrífandi að ég hlustaði dá-
leiddur á það sem fyrir eym bar og
gleymdi sjálfum mér með öllu. Ég
gleymdi líka flytjendunum, sem
túlkuðu tónlistina af fullkominni
einlægni og án þess að reyna að
troða sjálfum sér fram, eins og
stundum vill verða. Hér var iðkuð
sönn list, hljóðfæraieikaramir voru
aðeins farvegur fyrir tónana, sem
maður gat vel ímyndað sér að kæmu
af himnum ofan.
Óþarfi er að tíunda frammistöðu
hvers strengjaieikara, en það sem
einkenndi túlkun þeirra var gríðar-
legur kraftur, næm tilfinning fyrir
hinu ljóðræna í tónlist Brahms og
eitthvert óskilgreinanlegt flæði er
framkallaði hin sterku áhrif sem ég
er viss um að flestir áheyrenda hafa
skynjað.
Sama andaktin sveif ekki yfir
vötnunum í hinu atriði efnisskrár-
innar, sem var Serenaða fyrir blás-
ara, selló og kontrabassa eftir
Dvorák. Þetta er miklu „veraldlegri"
tónlist, einstaklega fjörug og hefst á
þróttmiklum göngumarsi, en síðan
rekur hver hugljúf laglínan aðra.
Þeir Daði Kolbeinsson og Peter
Tompkins óbóleikarar, Einar Jó-
Úthugsaður leikur sex-
menninganna var svo
sannfærandi og hríf-
andi að ég hlustaði dá-
leiddur á það sem fyrir
eyru bar og gleymdi
sjálfum mér með öllu.
hannesson og Sigurður I. Snorrason
klarínettuleikarar, ásamt mörgum
öðrum, léku verkið afburðavel, skýrt
og af nákvæmni, og var útkoman
svo skemmtileg að maður hefði þess
vegna getað hlustað á allan flutn-
inginn aftur. Segir það allt sem segja
þarf því að verkið er um fjömtíu
mínútna langt. Þó kemst maður
ekld hjá því að nefna hornablástur-
inn í lokin sem var sérstaklega flott-
ur og viðeigandi hápunktur glæsi-
legs tónlistarflutnings.
Þetta voru frábærir tónleikar hjá
Kammersveitinni og lofa heldur
betur góðu um framhaldið í vetur.