Dagblaðið - 07.02.1976, Blaðsíða 11

Dagblaðið. Laugardagur 7. febrúar 1976.
11
Vika til stefnu
inu. Hann vann sér alþjóðlega frægð
1971 þegar hann hafði yfirumsjón
með viðgerðinni á málverkinu ,,Bréf’
eftir Vermeer, sem hafði verið skorið
úr ramma sínum á sýningu í Biissel
og síðan skilað gegn sex hundruð
þúsund dala lausnargjaldi. sem rann
til flóttamanna í Biafra. Kuiper er
sannfærður um að „Næturvörður-
inn” verður fallegri mynd eftir við
gerðina. ,,Myndin þarfnaðist þess
með að hún væri yfirfarin mjög
vandlega,” segir hann, ,,því hún
hefur verið skemmd og lagfærð sextíu
og þrisvar sinnum síðan 1642. Við
notum nýja tækni nú og auk þess
verður borið alveg nýtt fernislag á
hiyndina — sem skýrir hana til
mikilla muna.”
„Næturvörðurinn” verður aftur til
sýnis um næstu helgi, eða fimmtánda
febrúar að því að áætlað er. Mikil
vinna hefur farið í viðgerðina. Fyrstu
fjögur skrefm í því sambandi —
neyðarráðstafanirnar í upphafi,
brottnám líninganna, saumurinn á
lérefti Rembrandts og nýju líning-
arnar — voru líklega einföldust.
Erfiðara var að ganga endanlega
frá myndinni og bera á hana fernis-
inn. Fernis er samsettur úr ýmsum
efnum, og ekki einu sinni snjöllustu
sérfræðingar vita nákvæmlega
hvernig léreft — eða strigi — bregzt
við. Kuipcr var einn við að fylla
skurðina eftir hníf brjálaða kenn-
arans. Hann sá einnig einn um það
að mála á ný hina skemmdu hluta
myndarinnar.
Viðgerðin hefur að mestu verið unnin aftan frá en síðan var málað í sárin að
framan.
Málað upp á nýtt
Cook höfuðsmaður ásamt mönnum sínum eftir hnffsstungurnar.
starfslið safnsins hóf vinnu við við-
gerðina.
Færasti maður
fenginn til verksins
Heppnin var með strax frá upp-
hafi, þegar Luitsen Kuiper var ráð-
inn til að hafa vFirumsjón með verk-
Slík vinna krefst mikillar þekk-
ingar á þeim málningartegundum og
penslum sem Rembrandt notaði.
Hún er einnig mjög nútímaleg:
endurbætur Kuipers verða lausar á.
Komandi kynslóðir geta bætt um
betur, þannig að nýja málningin má
alls ekki renna saman við hina
upprunalegu.
Síðasta verkið verður að fernisbera
málverkið. Það verður að gerast snar-
lega og jafnt með stórum penslum,
þar sem fernisinn þornar mjög fljótt
og engin ummerki fá að sjást.
Þegar því er lokið verður helzti
höfuðverkur Hymans að hugsa upp
nægilega frumleg hátíðahöld. Þessa
dagana er verið að Ijúka við gerð
heimildakvikmyndar um viðgerðina.
Hún verður sýnd að kvöldi hins
Fimmtánda, ef allt fer að óskum. í
næsta herbergi við málverkið hafa
Hollendingar sett upp sýningu um
viðgerðina og sögu málverksins.
Þar koma fram ýmsir froðleiksmolar,
sem oft gleymast, eins og t.d.
það að málverkið var málað af þjóð-
varðliðum í björtu' sólskini, nætur-
/arzla kemur málinu hreint ekkert
vúð. Að því að bezt cr vitað hlaut
málverkið nafnið „Næturvörðurinn”
fyrst árið 1808. Óhreinindi höfðu
valdið litabreytingum í fernislaginu,
ekkert að fela og í öðru lagi hafði
allur heimurinn áhuga á að fylgjast
með. „Næturvörðurinn” er ekki
aðeins þjóðareign Hollendinga held-
ur alþjóðleg eign allra listunnenda
heimsins.”
Áður en vika var liðin var búið að
breyta miðsalnum, þar sem myndin
hékk til sýnis, í vinnustofu og allt
Ekki fer á milli mála að viðgerð af þessu tagi er mikið vandaverk.
myndin var orðin mjög dökk og
einhvernveginn sýndist hún sýna
menn að næturlagi.
Óbreytt stefna
Þrátt fyrir háværar kröfur um
aukið öryggiseftirlit hefur stjórn
safnsins ákvcðið, að engar nýjar ráð-'
stafanir verði teknar upp. „Safni
okkar er trúlega bezt varða safn á
meginlandinu en stefna okkar
verður óbreytt, með allri þeirri
áhættu er því fylgir. Við erum ekki
yfir okkur hrifnir af meðferðinni á
Mónu Lísu, sem er geymd á bak við
skothelt gler. Við viljum að
almer. ingur geti verið í beinu sam-
bandi við sjálft listaverkið. Ef maður
getur ekki skoðað listaverk nema í
gegnum gler, þá er maður alveg jafn,
vel settur með að skoða endur-
prentaða mynd í bók eða blaði.”
Svo kaldhæðnislegt sem það er, þá
verða Franz Bannig Cook og menn
hans — þeir sem myndin er af — að
dvelja enn um skeið á bak við glcr,
enda þarf undirlag nýja fernislagsins
að þorna í loftkældu umhverfi í að
minnsta kosti sex mánuði. Þegar árið
1977 gengur í garð verður myndin
komin aftur á uppraunalegan stað
sinn, ber fyrir augum fjöldans, og
viðgerðarsýningin, sem staðið hefur
yFir, hættir.

steik ó 3000 kr.!
verður að telja, þótt ckki sé miðað við
nema skynsemismatið eitt og sér.
Eitt dæmi um þann fjarstæðu-
kennda heim verðmyndunar, sem við
lifum í hér á landi og sem hefur verið
afskræmdur á næsta skoplegan hátt.
Hér áður fyrr, og ekki fyrir mörgum
árum tíðkaðist að fólk notaði veitinga-
hús hér nokkuð almennt til þeirrar
afþreyingar sem slíkir staðir gegna m.a.,
að borða góða máltíð, afþreyingar og
ánægju, sem menn gera sér gott af
víða um veröld og þurfa þó ekki að eyða
til hálfum mánaðarlaunum eða meir.
Þetta var viðráðanlegt allflestu fólki hér
á landi þá.
Nú hefur þetta fær/.t í það horf, að
almenningur veigrar sér við að sækja
matsali þeirra fáu góðu veitingahúsa,
sem hér eru við lýði, til þess að njóta
góðrar máltíðar, vegna hinna stjarnháu
verða, sem skrevta matseðla þessara
veitingastaða svo eftirminnilega við hlið
hvers réttar. — Brauðsneiðar með al-
gengu áleggi, 300 kr., 600 kr. og allt
uþp í 1000 kr. ef um er að ræða humar
eða álíka skelfisk, algengir kjötréttir,
sem hvarvetna í heiminum eru seldir
við vægu verði kosta hér 1500 krónur
(kjúklingur), kjötréttir úr nautakjöti um
og yfir 2000 kr. — og dæmi um einstaka
rétti úr nautakjöti um og yFir 3000 kr.!
Þegar þessi verð eru höfð í huga,
ásamt því að þrátl fyrir þcssi verð á
algengum matarréttum geta farið upp í
iömu upphæð og fjórir leikhúsmiðar
fást fyrir (oft allt að þriggja stunda
ikemmtun), þá fer ekki hjá því að það
er meira en lítið brogað við verðskyn
ilmennings. Þrjú þúsund krónur
jafngilda um 18 Bandaríkjadollurum! í
Bandaríkjunum, sem fólki hér á landi
hefur verið talin trú um að væri eitt
dýrasta land heims (en er sannleikan-
um samkvæmt eitt hið ódýrasta), er
hvergi að Fmna veitingastað eða hótel,
sem býður upp á jafndýra steik eða
annan rétt matar, ekki einu sinni
dýrustu og beztu hótel New York-
borgar.
Hinsvegar gæti máltíð í New York
<ostað eitthvað álíka, þegar um marg-
réttaðan rétt er að ræða — en 3000 kr.
fyrir eina steik úr nautakjöti, sem þó er
alls ekki úrvalsflokkur, samanborið við
það sem annars staðar þekkist, það verð
er hrein fásinna.
Það má vel vera, að fólk hér á landi
sé nýlega farið að huga meir að þessum
málum en áður var, bera saman magn
og gæði við það verð, sem sett er upp,
en alls ckki nógu almennt enn sem
komið er. Og það er þá fyrst eftir að
fleiri veitingastaðir hafa skotið upp
kollinum, svokallaðir sjálfsafgreiðslu-
staðir eða „cafeteriur”, sem selja rétti
svipaða að magni og gæðum gegn vægu
verði, — að fólki er ljóst, að hin
Kjallarinn
Geir R. Andersen
^eipiháu verð, sem það hefur greitt
fyrir þá rélti annars staðar hafa átt sinn
þátt í að rugla verðskyn þess og raunar
lindrað samanburð á verði, þar sem
hingað til hefur vart um annað verið að
ræða en ganga að afarkostum þeirrar
röneu verðmyndunar, sem hefur liðizt
óheft.
Nú væri fróðlegt fyrir almenning að
fá upplýsingar um það, á hverju hin
títtnefndu háu verð á matsölustöðum
dýrari veitingastaðanna eru byggð, að
réttir, sem eru að aðaluppistöðu úr
íslenzku hráefni eru boðnir til sölu á*
verði sem er mörg ljósár frá raunveru-
leikanum. Ekki er hægt að bera því við
að hér eigi hinir illræmdu tollar eða
aðflutningsgjöld hlut að máli, ekki er
um dýra skemmtikrafta að ræða í mat-
sölum þessara staða, hverra kostnað
væri réttlætanlegt að heimfæra á
hækkað verð veitinga. Þá er sennilega
aðeins um einn lið eftir að ræða, þ.e.
launagreiðslur starfsfólks, en þcss ber
lins vegar að gæta að aðeins hluti þess
er faglært fólk, l.d. matrciðslumcnn og
ekki eru laun þessa fólks sambærileg við
þau er tíðkast erlendis, svo að dæmi sé
tekið frá Bandaríkjunum, þar sem ófag-
lært starfsfólk hefur allt upp í 7 dollara
á tímann, eða um 1190 ísl. kr.
Hinni stóru spurningu er því enn
ósvarað. Hvernig má það vera að
ísland, eitt landa á vesturhveli jarðar,
er í sérflokki varðandi verðlag og verð-
myndun, ásamt brengluðu verðskyni
almennings?
Eitt getur varla vafizt fyrir mönnum,
og það er að betri kaup eru í leik-
húsmiða á 700 kr. en einni steik á 3000.