Dagblaðið - 13.07.1976, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ — ÞRIÐJUDAGUR 13. JULl 1976.
11
\
- VERSTU ÞURRKAR, SEM DUNIÐ HAFA YFIR í ALDARAÐIR
nir sjá ekki fram á neina aðstoð
við að jafna mismuninn.
Yfirvöld í Mílanó hafa sagt,
að hundruð þúsunda nautgripa
hafi verið aflífuð af þessum
ástæðum. Allt akurlendi er
einnig stórskemmt. Búizt er við
því, að bændur muni seint ná
sér eftir allar hörmungarnar af
völdum þessa heita sumars.
Mesti hiti í 250 ár
Bretlandseyjar fara ekki var-
hluta af hitunum frekar en
meginlandið. Á Suður-Englandi
eru þurrkarnir nú þeir mestu
sem komið hafa í 250 ár — eða
síðan farið var að mæla úrkom-
una þar.
„Englendingar verða nú
brátt að fara að gera það upp
við sig, hversu miklu vatni
skuli veita i heimáhús og hve
miklu á vinnustaði," sagði tals-
maður stjórnvalda í London
fyrir skömmu. í London hefur
þrýstingur á vatYisveitukerfinu
þegar verið minnkaður.
John Silkin ráðherra um-
hverfismála og áætlanagerða
sveitarstjórnamála sagði í
Neðri. málstofunni í síðustu
viku að þegar í stað þyrfti að
samþykkja neyðarlöggjöf um
að sveitarfélögum yrði gefið
leyfi til að beita hörðum
neyðarráðstöfunum, svo
framarlega sem ekki færl að
kólna í lofti bráðlega.
Brezkir bændur hafa snúið
sér til stjórnvalda með bón þess
efnis að veittir verði peningar
til umráða fyrir þá bændur sem
verst hjfe orðið úti í þurrk-
unum. ^nárhagsáætlun EBE á
að veita 9 milljörðum íslenzkra
króna til styrktar þurrkabænd-
um.
Enn sem komið er er vatns-
bann aðeinp í almenningsgörð-
um og golfvöllum í Énglandi.
En allir vita, að þegar Bretar
grípa til slíkra ráðstafana, þá er
alvara á ferðum.
Á hitabylgjan
eftir að haldast?
Átta sérfræðingar frá
Alþjóða veðurfræðingasamtök-
unum (WMO) hafa hafið rann-
sóknir á því, hvort þetta heita
loft eigi eftir að þjá Evrópubúa
næstu ár eða jafnvel áratugi.
Veðurfræðingarnir hafa komizt
að þeirri niðurstöðu, að á iand-
svæðum, þar sem hiti er al-
mennt í meðallagi, hefur stigið
hækkað um 5—8' stig. Þá er
sjávarmál 80—100 metrum
hærra en um það leyti, þegar
ísöldin var f hámarki. Veður-
fræðingarir geta þó enn ekki
fullyrt með neinni vissu hvort
það eigi eftir að kólna aftur eða
jafnvel hitna ennþá meira.
„Ef við eyðum meiri hlutan-
um af eldsneytisbirgðum
jarðarinnar á næstu 100—200
árum, eigum við á hættu að
hitastig og mengun andrúms-
loftsins eigi eftir að aukast til
muna,“ segja veðurfræðingarn-
ir í bráðabirgðaskýrslu, sem
þeir hafa samið. Þetta þýðir að
á næstu öldum á hitinn enn
eftir að stíga.
En Evrópubúar hafa engan
áhuga fyrir komandi öldum.
Þar er það sumarið 1976, sem
allt snýst um. Nú er það spurn-
ingin um lífsafkomu milljóna
bænda, sem athyglin beinist að.
Ef þeir bjargast ekki munu
fóðurskortur og himinhátt
vöruverð brátt hertaka alla
Evrópu.
'Xuj

Astandið í Englandi er víða mjög alvarlegt, sérstaklega i suðurhéruðunum. Hér stingur ung stúlka hendinrti niður um rifu, sem hefur myndazt í grjótharðan leirjarðveginn.
✓
FAGUR FISKUR í SJÓ?
aukist upp i 22% árið 1975
2) $é litið á þorskaflann með
tilliti til meðalþunga þorsksins
kemur i ljós að meðalþungi
landaðs þorsks hefur minnkað
nær samfellt frá árinu 1955,
þegar meðalþunginn var 4.1 kg,
niður i 2.7 kg árið 1975 eða um
34%. (Aldur þorsks, sem er 4.1
kg að þyngd er 6—7 ár, en tæp
5 ár sé hann 2.7 kg).
Með þessar staðreyndir í
huga má segja sem svo, að
framundan sé útsæðisát aldar-
innar hvað þorskstofninn
snertir. Gott, en átakanlegt
dæmi um nýtingu fisksins í
slíkum veisluhöldum fékkst á
liðnum vetri í Reykjafjarðarál
)g nágrenni, þar sem
meginhluti togaraflotans var
saman kominn. Rannsókna-
skip- var á staðnum síðustu 3
dagana fyrir lokun svæðisins,
þegar veiðiskipin voru flest.
Áætlað er, að 1.6 milljón 4ra
ára þorska, sem hver um sig
'vegur um 1.8 kg, hafi verið
innbyrt á þessum 3 dögum og
um 900 þús. 3ja ára þorskar
(um 1.2 kg), en af þeim síðar-
nefndu munu um 75% hafa
farið boðleið útbyrðis aftur.
Ráðherra sjávarútvegsmála á
íslandi hefur lýst því.yfir að
hann taki ekki fullt mark á
niðurstöðum fiskifræðinga, þar
sem þeim geti skjátlast — eins
og raunar manhlegt hefur þótt
til þessa. Með hliðsjón af þess-
um ummælum ráðherra er
þess að vænta að hann geri
annaðhvort ráðstafanir sem
hafi að markmiði aðgerafiski-
fræðinga óskeikula, eða leggi
Hafrannsóknastofnunina nið-
ur. Þrátt fyrir viðurkenndan og
staðfestan óskeikulleika sinn
vill undirritaður fiskifræðing-
ur benda á, að vart er við því að
búast, að þorskstofninn verði
aðnjótandi liðsinnis af þvi tagi, '
sem vikið var að áður. Þ.e.a.s.
heimsstyrjöld er ekki yfir-
vofandi og hrygningargöngur
frá Grænlandi eru taldar úti-
lokaðar svo nokkru nemi,
vegna lélegs ástands þorsk-
stofnsins þar.
Á það mun reyna, hvort sjó-
menn eða útgerðarmenn, sem
vart munu fara í grafgötur um
ástand þorskstofnsins, muni
þiggja boð stjórnvalda dm eins.
og 100 þús. tonn af smáfiski.
Ennfremur mun á það reyna,
hvort alvarlegar tilraunir verði
gerðar til þess að hafa enda-
skipti á þeim málum, sem
þorskstofninn varða, og snúa
frá þeirri rányrkju, sem
stunduð hefur verið og verður
áfram, ef svo heldur fram sem
horfir. 1 þessu sambándi skal
minnt á mikilvægustu atriðin:
1) Sóknin i þorskstofninn er
alltof mikií. Sóknina má
minnka um 60% án þess að
varanlegur afli minnki og er þá •
miðað vjð að sóknarmunstrið
(þ.e. sóknarþungi í einstaka
aldursflokl^a) verði óbreytt.
Slík sóknarminnkun hefði hins-
vegar fimmföldun hrygningar-
stofnsins i för með sér miðað
við óbreytta nýliðun (viðkomu)
stofnsins og auk þess yrði um
verulegan sparnað á tækjum og
vinnu að ræða. Þó er talið æski-
legast að minnka sóknina um
80%, sem hefði nokkra afla-
minnkun í för með sér, miðað
við óbreytt sóknarmunstur, en
leiddi aftur til 14-földunar
hrygningarstofnsins.
2) Nýting þorskstofnsins er
nú léleg. Varanlegur afrakstur
miðað við'óbreytt ástand í sókn
og-nýliðun er 350 þús. tonn á
ári, en varanlegur hámarks-
afrakstur stofnsins er talinn
vera 450-500 þús. tonn á ári.
Þeim hámarksafrakstri má ná,
eða a.m.k. nálgast, með því að
friða 3ja og 4ra ára smáfisk.
Friðun smáfisks er hinsvegar
vafalaust illframkvæmanleg, ef
ekki óframkvæmanleg, við þær
aðstæður, sem nú ríkja, þ.e.
sóknarþungi í hámarki en
stofnstærð í lágmarki.
3) Viðkomu þorskstofnsins
er stefnt í voða við óbreytt
ástand í nýtingu hans. Gert er
ráð fyrir, að hrygningarstofn-
inn komist í jafnvægi við 150
þús. tonn miðað við óbreytta
sókn og sömu meðalnýliðun og
á árunum 1955—1970.
Spurningin, sem allt veltur á,
er hinsvegar, hvort slíkur
hrygningarstofn sé fær um að
tryggja viðkomu stofnsins.
Talið er víst, að viðkomastofns-
ins hafi verið með eðlilegum
hætti á árunum 1955—1970.
Flest bendir og til þess, að við-
koman hafi ekki brugðist á
árunum 1971 —1973. Hinsvegar
bendir flest til þess, að þorsk-
árgangarnir 1974 og 1975 hafi
verið óvanalega veikir, en
hrygningarstofninn var á
þessum árum 244 þús. og 231
þús. tonn eða um fjórðungur af
stærðinni fyrir um 20 árum
síðan. Bendir því flest til þess,
að hrygningarstofn af þessari
stærðargráðu geti ekki gefið af
sér eðlilega árganga og þar af
leiðandi vart um það að ræða,
að 150 þús. tonna hrygningar-
stofn gæti gegnt þessu líffræði-
lega hlutverki sínu. Vart þarf
að eyða orðum að því, að við-
komubrestur hefði óhjákvæmi-
lega aflabrest f för með sér.
Af framansögðu má væntan-
lega ljóst vera, að róttækra
aðgerða er þörf. Raunar má
segja að alþingismenn og ráð-
herrar hafi verið önnum kafnir
við að framleiða skæðadrífur af
prentuðu máli, en með sem
minnstum breytingum á nú-
verandi ástandi. Urræðin hafa
miðað að því að draga úr
afleiðingum aðalorsakavaldsins
— ofsóknarinnar — sem staðið
hefur óhaggaður og jafnvel
magnast. Þau'ákvæði sem að
gagni mættu koma, svo sem
ákvörðun hámarksafla, eru
ekki nýtt. Tillögur fiski-
fræðinga hér að lútandi eru
teygðar sem mest má verða eða
forsmáðar, þegar annað
bregst. Alþingismenn guma af
vísindalegri verndun fiskimið-
anna í lagabálkum sínum eg,
láta síðan sem ekkert sé þegar
vísindamönnunum er gefið
langt nef. Alþingismenn hafa
væntanlega fylgst með vaxandi
ófremdarástandi í fiskveiðimál-
um okkar. en Iítt aðhafst í þá
átt að sinna skyldum sínum
varðandi vísindalega verndun
fiskstofnanna. Einstakir þing-
nienn hafa raunar gengið svo
langt að lýsa yfir vanþóknun
sinni á smáfiskveiðum
íslenskra sjómanna. Það má þó
ljóst vera, að það eru ekki sjó-
menn, sem brugðist hafa,
heldur stjórnvöld, sem látið
hafa ógert að stjórna á vísinda-
legum grundvelli. Sjómenn eru
hinsvegar í því erfiða og van-
þakkláta hlutverki (að sjó-
mannadeginum undanskildum)
að þurfa og verða að stunda
veiðar við vandræðaaðstæður.
sem stjórnvöld hafa látið
viðgangast að yrðu að veruleika
og bera ábyrgð á.
Heimild: Skýrsla alþjóða haf-
rannsóknaráðsins um íslensku
og grænlensku þorskstofnana,
mars 1976.
Olafur K. Pálsson.
fiskifra'ðingur.
/