Dagblaðið - 04.10.1976, Blaðsíða 15

DACIU-AÐIÐ. MANUDACUR4. OKTOBKR 197«.
/ " l,“
15
FYRRUM MARGA HILDIHÁÐ
Leiklist
Utvarp:
VIÐ ELDINN
Leikrit eftir Þorvarð Helgason.
Þorvarður Helgason er allur í
einræðisherrum. 1 vor var flutt
eftir hann leikrit í sjónvarpinu,
Sigur, sem fyrir nokkrum árum
líka kom sem útvarpsleikur, og
fjallar um síðasta dag i ævi
einræðisherra nokkurs af
nútímasort. Utvarpsleikrit
hans á fimmtudagskvöld sner-
ist mest um annan einræðis-
herra, til forna, einhverstaðar
i austurlöndum að mér heyrð-
ist, gæti skeð hann væri ætt-
aður úr biblíusögum. En einnig
hans riki má vera að riði til
falls í þvi að leiknum lýkur.
í upphafi leiks var nokkur
rækt lögð við umhverfislýsingu
og andrúmsloft sem á allmiklu
ríður að komist til skila og njóti
sín eftirleiðis í leiknum. Þar er
hermt frá hirðingjum á ferð
með hjarðir sínar um eyðileg
fjöll og firnindi, matseld og
öðrum umbúnaði í næturstað,
útsýni til borgar einnar
mikillar, þangað sem þeir ætla
á markaðinn. í þessum svifum
ber að þeim förumann einn,
sagnaþul og betlara, sem að
launum fyrir næturgreiða við
eldinn segir þeim hjarðmönn-
um söguna af sjálfum sér. Sýnir
sig brátt að hann er enginn
óvalinn þrjótur heldurátti hann
sögulega fortíð. Og nú hefst
leikur innan í leikritinu sem
greinir frá fortíð förumannsins
og skiptum hans fyrr og síðar
við harðstjórann í borginni.
Konungurinn í borginni, yfir-
Frá upptöku á leikritinu, höfundurinn sem jafnframt var leikstjóri, er fyrir miðju, með potthiemm og
kaffikönnu. DB-mynd. Bjarnleifur.
sem hann sá út um hallarglugg-
ann sinn úti á torgi. Þegar
honum er nú stefnt á konungs-
fund kemur á daginn að hann
er enginn venjulegur sagnaþul-
ur og betlari heldur æsku-
félagi og vopnabróðir konungs
og hefur fyrrum marga hildi
háð undir hans merkjum. Þar
kom þó að honum ofbauð ofsi
konungs, dramb og grimmd, og
hvarf á braut undan merkjun-
um. Þá ofbauð honum mest
þegar konungur lauk lang-
vinnu umsátri um torsótta borg
með þvi að slöngva hundrað
breima og blóðþyrstum villi-
köttum yfir borgarmúrana en
brjótast síðan inn í bæinn í
skjóli þess usla' sem kettir
höfðu unnið þar. (Því miður
láðist að geta þess í leikritinu
sem þó væri fróðlegt að vita
hvernig umsátursmenn hand-
sömuðu hina illvígu ketti án
þess að fara sér sjálfir að voða).
Nú er Erges þessi eða
Avrakía förukarl: Róbert
Arnfinnsson, kominn aftur að
vitja fornra kynna við konung
sem hann hræðist ekki par. En
kóngur hefur fyrir löngu gert
æskuvinkonu hans að frillu
sinni, en síðan látið tunguskera
hana og gert að salernisþjón-
ustu í kvennabúri sínu þegar
hún fór að eldast og fitna. Hún
er tekin af lífi í leiknum og
hljóðar þá ámátlega.
Þessi „leikur í leiknum“ er
sem sé frásögn förukarls fyrir
hirðingjum. En leiknum lýkur
á báðum „plönum“ sínum þar
sem upplausn fer i hönd,
ófriðarfréttir berast úr öllum
jpjóðandi mikils ríkis: Flosi
Ulafsson, er grimmur og illvíg-
ur, en farinn ögn að eldast og
uggandi um sinn hag. Hann
hótar lífvarðarforingja sínum,
Hingesi: Sigurði Karlssyni,
hroðalegum píslum ef hann
komi ekki í skyndi upp um sam-
særi sem stefnt sé gegn sér.
Ekki líst honum á förukarlinn
áttum og ljóst má þykja að ríki
harðstjórans muni brátt líða
undir lok.
1 þessu leikriti ægir saman
með undarlegu móti alls konar
rómantísku hugmynda- og frá-
sagnarefni á aðra hönd en
furðu hverndagslegum móral-
isma á hina. Annars vegar er
hin lýsing hins „austræna"
aldarfars, harðstjórnar og
grimmdar, vígaferla og
munaðarlífs. Hins vegar viska
og þroski sem Erges/Avrakía
förukarl hefur fram að færa.
Hann telur að menn eigi að
berjast drengilega en stjórna
með réttvísi og muni þá betur
farnast. Þaó sé líka farsælla að
vera réttlátur konungur í þrjá
daga en grimmur týrann í
þrjátíu ár. En valdið spillir. Og
meira er um vert að vinna sigur
á sjálfum sér en sigrast á
þúsund borgríkjum. Þessi al-
menna skoðun hygg ég að komi
alveg heim við niðurstöður
sjónvarpsleikritsins i vor.
Samskonar samkrull hins
skáldlega og rómantíska og
flatneskju- og hversdagslega
fannst mér gæta í málfari og
stílshætti leiksins. Þar er víða
stefnt að íbornu skáldlegu upp-
höfnu máli, en textinn eins og
dettur jafnharðan niður í hin
hversdagslegustu orðatiltæki
nútíðarmáls, eða þá stirðmælt
bókmál. En áreiðanlega dygði
ekkert minna til en raunveru-
lega virkur rómantískur rit-
háttur að bræða saman og gera
að heild hin sundurleitu hug-
myndaefni leiksins.
Höfundur stjórnaði sjálfur
flutningi leiksins í útvarpinu.
Það hygg ég að þeir Flosi og
Róbert hafi fengið það út úr
kóngi og förukarli sem ætlast
mátti til af þeim. En af
hirðingjunum í upphafi og
enda leiks fannst mér mest
gaman að heyra Klemens Jóns-
son.
Vi
✓
ÞJÓFAAÐVÖRUNARKERFI
BRUNAAOVÖRUNARKERFI

SERHÆFT
FYRIRTÆKI
uir
VARI
SIMI
37393
Veilingohú/id
GAPi-mn
IU*ykjavikurvcgi 68 Hafnarfiröi Sími 5 ih .v,
RÉTTUR DAGSINS
GRILLRÉTTIR
SMURT BRAUÐ
Heitur og kaldur
VEIZLUMATUR
Við erum á móti
Norðurbænum.
Sendum heim
31
NÆG BILASTÆÐI
HÚSGAGNAVERSLUN (0) REYKJAVÍKUR HF.
Fjölbreytt húsgagnaúrval ú tveimur hœðum
Alltaf eitlhvað nýtt — Veljið vönduð /£\ Húsgagnaverslun
húsgögn - Verðiðmjöghagstœtt VM/ Reykjavíkurhf.
Brautarholti 2 Símar 11940 - 12691
Meira
hillu
samstœðan
i