Dagblaðið - 15.01.1977, Blaðsíða 6

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 1977.
6
/*
Nýju tékkareglurnar ígagnið á mánudaginn:
Tékkavandræði ekkert
einsdæmi fyrir ísland
STÓRDANSLEIKUR
laugardaginn 15. janúar kl. 10-2
AÐ HLÉGARÐIMOSFELLSSVEIT
Miðaverð kr. 1500 — Kr. 1200 gegn framvísun skólaskírteina
2 hljómsveitir Sætaferðir frá BSÍ
Seðlabankinn kærði 1200 reiknings-
hafa ífyrra — aðferðin þykir nú úrelt
Nýju tékkareglurnar taka
gildi á mánudaginn og meðal
athyglisverðustu breytinganna
má nefna að innheimta inni-
stæðulausra tékka á nú að
mestu að færast úr höndum
Seðlabankans, sem kærði 1200
tékkaeigendur á síðasta ári,
yfir í viðkomandi reiknings-
banka sjálfan. Er það rökstutt
með því að honum beri sjálfum
að fylgjast með sínum reikn-
ingshafa þar sem hann láti
honum í té tækin til hugsan-
legrar misnotkunar, tékkaeyðu-
blöðin sjálf. Framkvæmd
gömlu aðíerðarinnar þykir nú
úrelt og ekki hafa gefið nægi-
lega góða raun og brugðizt sem
sterkt aðhald.
Þá er nú eins gott að muna
alltaf eftir nafnskírteininu eða
ökuskírteininu því til stendur
að engin tékkaviðskipti fari
lengur fram nema gegn fram-
vísun skilríkja.
í fréttatilkynningu, sem
Samvinnunefnd hanka og
Sparisjóða sendi frá sér í gær
um hinar nýju reglur, segir
eftirfarandi, með millifyrir-
sögnum Dagblaðsins:
„Hinn 20. nóvember sl. tóku
gildi breyttar reglur um með-
ferð hlaupareikningstékka við
banka og sparisjóði. Hefur
framkvæmdin gengið vel. Sömu
reglum verður nú beitt um alla
tékka frá nk. mánudegi.
Reglur um tékkaviðskipti og
viðskiptaskilmálar banka og
sparisjóða hafa verið í endur-
skoðun i heilt ár. Reglur um
tékkanotkun, sem í gildi hafa
verið, hafa verið kynntar allít-
arlega í bæklingi nefndarinnar,
sem búið er að gefa út í 70 þús.
eintökum undanfarin ár og nýir
reikningshafar hafa átt kost á.
Bæklingurinn hefur enn-
fremur verið notaður við
kennslu í gagnfræða- og
menntaskólum. Verður hann
endurútgefinn fljótlega.
Nefndin telur nú ástæðu til að
kynna þessi mál og aðalefni
hinna nýju reglna. Skipta má
vandræðatékkum í þrjá aðal-
flokka:
Innstœðulausir
neytendatékkar
algengastir
Innstæðulausir neytenda-
tékkar eru algengasti flokkur-
inn en meðalupphæð tékka er
oftast innan við 10 þúsund
krónur. Tékkaóreiða var í
hámarki í lok 1975 en hefur
minnkað nokkuð síðan. Gætir
þó enn aðallega tékka úr þess-
um flokki og er ástæða til að
ætla að undirrót sé ónákvæmni
reikningshafa, einkum þeirra
er tiltölulega nýlega hafa hafið
tékkaviðskipti. Er í þessu sam-
bandi ástæða til að vara menn
alvarlega við að gefa út tékka
og giska á í leiðinni hver inn-
stæða er. Mun algengt að fólk
gefi út röð tékka án þess að
reikna út eftirstöðvar og setjist
svo niður, kannski um næstu
helgi á eftir, til að reikna út
hvernig staðan er. Tékkum
þessum hefur fjölgað hlutfalls-
lega undanfarið. Innstæðulaus-
um hlaupareikningstékkum
hefur hins vegar fækkað veru-
lega, þrátt fyrir miklu skjótari
bókanir eftir að Reiknistofa
bankanna tók til starfa.
Innstœðulausir
viðskiptatékkar hœrri
Annzln aðalflokk innstæðu-
lausra tékka má kalla viðskipta-
tékka (gefnir út á hlaupareikn-
inga). Meðalupphæðir þeirra
eru miklu hærri. Vandamál
bankanna með þessa tegund er
mun minna nú eins og áður
segir.
Svika- og
falstékkar
Þriðja flokkinn má kalla
tékka, sem gefnir eru út í svik-
samlegum tilgangi, sem oft eru
falsaðir og/eða innstæðulausir.
Afbrigðin eru mörg, svo sem
keðjutékkar, tékkar gefnir út á
stolin eyðublöð og fleiri.
Barátta gegn þeim byggist
mjög á samstarfi banka, við-
skiptaaðila, lögreglu og alls al-
mennings að vera á verði gegn
þessu fyrirbrigði, einkum með
nauðsynlegri gagnrýni varð-
andi framkomu tékkaseljanda
og þau persónuskilríki sem
sjálfsagt er að krefjast hverju
sinni.
Seðlabankinn kœrði
1200 manns sl. ór en
aðferðin er úrelt
Aðaleinkenni viðbragða gegn
tékkaóreiðu, sem bankar og
sparisjóðir hafa. haft í frammi
undanfarin þrettán ár, er að
svokallaðri framseljenda-
ábyrgð hefur ekki verið beitt í
teljandi mæli. Innheimtu inn-
stæðulausra tékka hefur aðal-
lega verið beint gegn útgefanda
í samræmdri innheimtu sem
Seðlabankinn hefur annast
fyrir banka og sparisjóði,
einkum á Reykjavíkursvæðinu.
Framseljendur hafa í reynd
fengið að halda andvirði inn-
stæðulausra tékka meðan inn-
heimta var reynd hjá útgef-
anda. Afleiðingin hefur m.a.
verið sú að þess hefur gætt
nokkuð að viðskiptaaðilar hafa
ekki rekið sig á og hafa tekið
tékka gagnrýnislítið. Inn-
lausnarstofnanir hafa sætt sig
við að eiga tékka í innheimtu
hjá Seðlabankanum. Bankar og
sparisjóðir hafa í revnd hlift
reikningshöfum við aö sæta
lokun reikninga við misnotkun
og hafa talið slíkum viðskipta-
mönnum það nægileg áminning
að tékkar hafa verið sendir í
innheimtuna í Seðlabankann
þar sem útgefandi var skyld-
aður til að greiða sérstakt
innheimtugjald á grundvelli
Nu augir eKKi iengur að þekkja gjaldkerann og lofa honum að kippa þessu í lag í hvelli, Relknistofnun
bankanna fær alla tékka sem ekki er til innstæða fyrir og þar fer allt inn á spjaidskrár.
heimildar í reglugerð. Nam það
að jafnaði um 11%. Ef inn-
heimta tókst ekki tiltölulega
fljótlega var það venja að kæra
reikningshafa. Má geta þess að
Seðlabankinn kærði um 1200
aðila á sl. ári. Þessi framkvæmd
var stöðnuð. Tékkar hafa að
vísu verið mjög útgengilegir en
vandanum hefur verið ýtt til
hliðar og óreiðan haldið áfram,
en að vísu í minnkandi mæli
um sinn, eftir því sem ætla má.
Tékkavandrœði ekki
einstök fyrir ísland
Þess má geta að tékkavand-
rapði eru alls ekki einstök fyrir
ísland. Mál þessi hafa verið
ofarlegá á baugi í öðrum lönd-
um og oft komið þar til vand-
ræða, m.a. í Sviþjóð fyrir
nokkrum árum þar sem upp
reis nokkurs konar tékkastríð,
en tékkanotkun féll mikið til
niður um sinn. Notkunin er
ákaflega almenn hér á landi.
Víðtæk opnun launareikninga
hófst upp úr 1960 (tékkareikn-
ingar launþega sem atvinnu-
rekendur stofna). Það er áber-
’andi hérlendis að menn hafa
reikninga í fleiri en einni stofn-
un. Þá var sú afstaða hér að
litið var nánast á það sem móðg-
un að áskilja persónuskilríki
við tékkasölu og reikningshafar
og framseljendur ætlast oft til
að tékkar séu teknir greiðlega,
oft með fjárhæðum umfram
viðskipti, og fleira mætti nefna.
Margar aðrar ástséður eru fyrir
þvi að í óefni var komið með
tékkaviðskipti hér á landi og
tímabært að taka upp endur-
skoðaðar varnaraðgerðir. Skal
nú gerð grein fyrir aðalefni
þeirra breýtinga i framkvæmd
sem í vændum eru.
Tékkainnheimta
Seðlabankans
að mestu lögð niður
Þess er þá fyrst að geta að
tékkainnheimta Seðlabankans
fyrir bankana verður í aðalat-
riðum lögð niður. Samvinnu-
nefndin hefur þó áfram
aðstöðu í bankanum og útgáfa
lista um misnotkun kemur
áfram þaðan í samvinnu við
Reiknistofu bankanna sem í
vaxandi mæli mun fylgjast með
misnhVkun.
Reikningsbankarnir
eiga sjólfir að fylgjast
með
sínum reikningshöfum
Fyrsta innheimta innstæðu-
lausra tékka verður ávallt í
reikningsbanka, hvort sem
hann er samtímis innlausnar-
banki eða ekki. Hefur reikn-
ingsbanki tfu daga til innheimt-
unnar eða til samninga við við-
skiptamann. Ef reikningsbanki
ákveður að endursenda tékka,
annaðhvort til innlausnar-
banka, ef honum er til að dreifa
eða með því að skulda reikning..
framseljanda sem tók við and-
virði tékkans (innleggstékki),
þá verður reikningsbanki að
loka reikningi útgefanda. Er
öruggt að þetta verður gert og
hafa bókunarfyrirmæli bank-
anna til Reiknistofu í þessu
efni verið samræfnd.
Innheimta innstæðulausra
tékka flyst í reikningsbankann,
enda slíkt rétt því að honum
ber að fyígjast með reiknings-
hafa, enda eru tækin til
hugsanlegrar óreiðu, tékka-
eyðublöðin, komin þaðan.
Þá verður lögð miklu meiri
áhersla á að skapa samstöðu
tékkanotenda og viðskiptaaðila,
bæði i verslunum og bönkum,
að byggja á persónuskilríkum.
Er ráðlegt fyrir kaupmenn að
ræða við starfsfólk sitt um það
auglýsingaefni sem Samvinnu-
nefndin lætur í té næstu vikur.
Skilyrði fyrir opnun
nýrra reikninga hert
Skilyrði fyrir opnun nýrra
reikninga verða . hert. Meðal
annars verður krafist að hvers
konar félög, sem óska að stofna
reikning, leggi fram vottorð frá
Hagstofu eða firmaskrárritara
með upplýsingum um fyrir-
tækjanúmer, skipun stjórna og
prókúruhafa áður en tékka-
reikningar eru stofnaðir og
tékkhefti afhent.
Smótékkar óvinsœlir
Þá er það talsvert áhugamál
banka og sparisjóða að reikn-
ingshafar dragi úr útgáfu smá-
tékka.
Mjög mikilvægt er að lána
aldrei öðrum aðila eyðublað úr
sínu tékkhefti og gæta þess vel
að þau liggi ekki á glámbekk.
Tilefni er til .að benda á að
tékkaþjónustan hefur verið
mjög ódýr viðskiptamönnuih og
hefur hún verið látin í té undir
kostnaðarverði.
Umræddar reglur um tékka-
viðskipti eru byggðar á niður-
stöðum nefndar sem nýlokið
hefur störfum, en hún var
skipuð fulltrúum dómsmála-
ráðuneytis, viðskiptaráðuneyt-
is, bankanna og Sambands ísl.
spárisjóða.
Er það von Samvinnunefnd-
arinnar að fullur skilningur
verði á þeim reglum um tékka-
viðskipti, sem nú taka gildi, en
markmið þeirra er að treysta
gildi og áreiðanleika tékka í
öllum viðskiptum. Rík ástæða
er til að ætla að'verulegt og
gagnlegt skref sé nú stigið í
tékkameðerð en mjög mikil-
vægt er að samstaða banka-
stofnana, viðskiptaaðila og al-
mennings verði um framhald
þessara mála.“